ناایمنی، جاده دوطرفه تصادفات
چندین عامل می‌تواند در وقوع سوانح و تصادفات دخیل باشد که عنوان می‌شود ناایمن بودن خودروها و جاده‌ها دو عامل مهم در این بحث به‌شمار می‌روند. در حوزه وضعیت راه‌ها وزیر راه و شهرسازی عنوان کرده که اقدامات مناسبی سال گذشته درباره نقاط حادثه‌خیز انجام‌شده و این در حالی است که براساس آمار پلیس راهور، ۵ هزار و ۲۰۰ نقطه حادثه‌خیز در کشور وجود دارد که ۴۴ درصد تصادفات مربوط به آنهاست.
وزیر راه قول داده تا ۲ سال آینده با کمک شهرداری‌ها هیچ نقطه حادثه‌خیزی در کشور وجود نداشته باشد. این در حالی که کارشناسان عنوان می‌کنند به صفر رساندن نقاط حادثه‌خیز سرمایه زیادی نیاز دارد و در مدت کوتاه با اماواگر روبه‌رو است.
سالانه شمار زیادی از شهروندان بر اثر تصادفات رانندگی مجروح می‌شوند که اگر فقط ۵ درصد از این افراد دچار معلولیت شوند، سالانه بین ۱۵ تا ۲۰ هزار معلول حرکتی به جمعیت معلولان اضافه می‌شود. جاده‌های ناایمن در کنار کیفیت خودروها، واژگونی ۵۶ درصد کل تصادفات را در جاده‌های استان سمنان رقم زده که بیشتر از میانگین کشوری بوده و این موضوع نیاز به ریشه‌یابی دارد.
به‌گفته پلیس راهور، برای کاهش آمار واژگونی‌ها باید شرایط استراحت رانندگان فراهم شود و برای کنترل سرعت غیرمجاز هم نیازمند توسعه ابزارهای کنترل هوشمند هستیم که مهم‌ترین آن دوربین‌های پلاک‌خوان است. بنا به‌گفته کارشناسان، تجهیزات جاده‌ای و علائم راهنمایی‌ورانندگی در کنار ایمنی خودرو و جاده در کاهش تصادفات تاثیر بسیاری دارد.
آمار جاده‌ها و راه‌های کشور
سرهنگ عین‌اله جهانی، معاون اجتماعی‌فرهنگی پلیس راهور ناجا درباره ایمنی جاده‌ها و آمار تصادفات به صمت گفت: کشور ۲۳۸ هزار کیلومتر جاده‌های برون‌شهری و ۴۵۷ هزار کیلومتر معابر درون‌شهری دارد. دراین‌باره ۳۰ سازمان (۸ نهاد به‌طور مستقیم و ۲۲ نهاد هم به‌طور غیرمستقیم) در حوزه ایمنی راه‌ها و پیشگیری از وقوع تصادفات نقش دارند.
وی افزود: سهم ناجا در پیشگیری وقوع تصادفات ۱۹ درصد است.
او درباره عوامل خطرزا عمده در سوانح ترافیکی عنوان کرد: مواجهه با خطر از عمده‌ترین عوامل موثر بوده که نتیجه افزایش تردد و تقاضا سفر، عوامل جمعیتی و رشد اقتصادی است. اما عوامل موثر در رخداد تصادف به ضعف آموزش‌های همگانی، اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی و نیز طراحی ناایمن راه برمی‌گردد.
معاون اجتماعی‌فرهنگی پلیس راهور ناجا ادامه داد: وجود نقاط پرتصادف و متناسب نبودن استانداردهای حداقلی ایمنی برخی راه‌ها از دیگر عوامل سوانح و تصادفات است. در این‌باره نباید فراموش کرد عدم‌تولید خودروهای باکیفیت و ناایمن از دیگر خلأهای موجود در ایمنی حمل‌ونقل کشور به‌شمار می‌رود.
جاده‌های دوطرفه
سرهنگ جهانی درباره عوامل موثر در شدت تصادفات گفت: خودروهای ناایمن، عدم‌استفاده از تجهیزات ایمنی از سوی صاحبان وسایل نقلیه، افزایش سرعت رانندگی در جاده‌های کشور و نیز وجود راه‌های دوطرفه، از دیگر عواملی است که باعث شدت تصادفات در جاده‌ها و راه‌های کشور شده است.
معاون اجتماعی‌فرهنگی پلیس راهور ناجا با بیان اینکه حدود ۸۰ درصد جاده‌های کشور دوطرفه هستند، گفت: در این راه‌ها موانع جداگانه‌ای مانند گاردریل، جداکننده یا دیواره نیوجرسی وجود ندارد. به این ترتیب، خودروها در رفت‌وبرگشت ممکن است در جایی با یکدیگر تصادم پیدا کنند و تصادف رخ به رخ اتفاق بیفتد.
آمار جانباختگان
سرهنگ جهانی در ادامه به آمار تصادفات جاده‌ای کشور اشاره کرد و گفت: در ۶ ماه نخست امسال مجموع تصادفات فوتی درون‌شهری و برون‌شهری ۸ هزار و ۲۱۵مورد بوده است. او ادامه داد: ۴۴ درصد تصادفات کشور در ۵ هزار و ۲۰۰ نقطه حادثه‌خیز و پرتصادف راه‌های کشور رخ می‌دهد. ۱۱ درصد از جانباختگان در ۳ هزار و ۹۴۴ نقطه حادثه‌خیز درون‌شهری و برون‌شهری اتفاق افتاده است.
معاون اجتماعی‌فرهنگی پلیس راهور ناجا درباره آمار مجموع جانباختگان تصادفات درون‌شهری و برون‌شهری گفت: از مجموع ۹۲۴ نفر از جانباختگان در ۶ ماه نخست سال ۱۴۰۰، ۵۲۱ نفر معادل ۲۵ درصد مربوط به تصادفات درون‌شهری و ۴۰۳ نفر معادل ۶ درصد تصادفات برون‌شهری بوده است.
اقدامات موردنیاز برای تردد ایمن
سرهنگ جهانی در ادامه سخنان خود درباره اقدامات موثر برای کاهش آمار تصادفات بیان کرد: تجهیزات ایمنی در برخی راه‌ها نیاز است، استاندارد شوند. در حوزه خط‌کشی‌های راه و جاده، علائم افقی و عمودی در این راه‌ها، تابلوها و... نیاز به توجه ویژه دارد. این موضوع در ایمنی جاده‌ها بسیار تاثیرگذار است.
او افزود: تامین تجهیزات الکترونیکی و توسعه دوربین‌ها در سطح شهرها و جاده‌ها بسیار مهم هستند. پل‌های هوایی عابرپیاده به‌ویژه مکانیزه بودن این پل‌ها، اصلاح راه‌های روستایی و... از دیگر اقدامات موثر برای پیشگیری از تصادفات جاده‌ای هستند.
معاون اجتماعی‌فرهنگی پلیس راهور ناجا با بیان اینکه منظور از اصلاح راه‌های روستایی به معنی فقط آسفالت کردن راه‌های خاکی نیست، توضیح داد: صرف آسفالت مهم نبوده، بلکه این امر منجر به افزایش سرعت در تردد جاده‌ای شده و با وجود پیچ‌وخم راه‌ها بدون گاردریل، خط‌کشی و علائم راهنمایی‌ورانندگی جاده‌ای فایده ندارد.
وی تصریح کرد: اصلاح نقاط حادثه‌خیز و پرتصادف درون‌شهری و برون‌شهری از دیگر اقدامات مهمی است که باید انجام شود.
ارکان ترافیک
سرهنگ جهانی با اشاره به ۴ مولفه راه، انسان، وسیله نقلیه و محیط بر حوادث جاده‌ای اظهارکرد: این ۴ عامل موثر در بروز تصادفات بوده و بدون شک وضعیت هندسی و فنی راه به‌عنوان یکی از ارکان ترافیک نقش مهمی در پیشگیری از وقوع تصادفات می‌تواند داشته باشد.
وی افزود: به استناد تبصره ۳ ماده ۱۴ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، کارشناسان امر در زمان بررسی تصادف اگر عواملی را در راه‌ها بر وقوع تصادف موثر تشخیص دهند یا عواملی را از ناحیه خودرو به‌عنوان نقص فنی مشاهده کنند، مکلف هستند سهم تقصیر سازمان‌های مرتبط اعم از مسئولان راه، خودروسازان و... معین کرده و در گزارش و کروکی خود به مقام قضایی اعلام کنند.
مشاوره با پلیس برای افتتاح راه‌ها
معاون اجتماعی‌فرهنگی پلیس راهور ناجا در پاسخ به این پرسش که در طراحی راه‌ها که یکی از عوامل موثر در بروز تصادفات است چقدر وزارت راه و شهرسازی از پلیس راهور مشاور می‌گیرد، گفت: طراحی، ساخت و نگهداری راه و نیز علائم و تجهیزات ایمنی راه همه در داخل شهرها بر عهده شهرداری و در جاده‌ها بر عهده وزارت راه و شهرسازی است.
وی افزود: هنگامی‌که راهی ساخته می‌شود، پیش از افتتاح آن پلیس بازدید کرده و به کارشناسی آن می‌پردازد. اگر مشکلی به لحاظ فنی، علائم و ایمنی وجود داشته باشد مکتوب متذکر می‌شود و پس از اینکه مشکلات و نقص‌ها رفع شد اجازه بهره‌برداری را می‌دهد.
سرهنگ جهانی در پایان گفت: اگر راه غیراستانداردی ایجاد و منجربه تصادف شود و بدون هماهنگی پلیس افتتاح و زیر بارترافیک برده شده باشد، سازمان مرتبط مسئول خواهد بود.
ایجاد امنیت
احمد کریمی، دبیر انجمن کامیون‌سواران درباره ایمنی جاده‌ها از نگاه رانندگان به صمت گفت: ایمنی جاده‌ها باید از دو منظر موردبررسی قرار گیرد؛ نخست امنیت جاده است اینکه راننده بدون دغدغه و نگرانی در طول سفر موردحمله و سرقت قرار نگیرد. دراین‌باره، انجمن کامیون‌سواران در دو هفته گذشته مکاتبات زیادی با نهادهای مرتبط داشته است.
وی افزود: مدتی است سارقان مسلح نگرانی‌هایی را برای رانندگان کامیون‌ها ایجاد کرده‌اند و امنیت برخی جاده‌ها نسبت به گذشته کاهش یافته است.
او ادامه داد: در مقطعی زیرساخت‌های خوبی در حوزه راه ایجاد شد و از این راه‌ها به شکل مناسبی نگهداری می‌شدند اما در ۲ تا ۳ اخیر به‌نوعی راه‌ها کمتر مرمت و بازسازی شدند و درحال‌حاضر نگران‌کننده شده است. تقریبا در بسیار از جاده‌ها چه در حوزه ترانزیت و سایر جاده‌های مهم کشور می‌بینیم بخشی از آسفالت یا نیمه سرعت یا کندرو خراب شده و در برخی از بخش‌ها راننده ناگزیر است به شکلی مسیر خود را تغییر دهد.
این مسئول صنفی تصریح کرد: این تغییر مسیر ممکن است موجب حادثه و خسارت شود.
شرایط نامناسب جاده‌ها
کریمی در ادامه سخنان خود با اشاره به علائم و تجهیزات راهنمایی و رانندگی، تامین سوخت و... گفت: تجهیزات و تامین گازوئیل موردنیاز نسبت به گذشته بهتر شده اما تا شرایط ایده‌آل و استاندارد فاصله دارد؛ بنابراین جاده‌های کشور نسبت به ۲ تا ۳ سال گذشته شرایط بدتری پیدا کرده است.
دبیر انجمن کامیون‌سواران در پاسخ به این پرسش که نقاط حادثه‌خیز کشور به چه عاملی برمی‌گردد، گفت: هر نقطه حادثه‌خیزی به‌دلیل خرابی جاده نیست، چون به هر قیمتی باشد نقص یا خرابی جاده مرمت و بازسازی می‌شود.
وی ادامه داد: در بحث مهندسی جاده‌ها یا امکانات لازم فراهم نبوده یا بودجه و اعتبار کافی برای آن در نظر گرفته نشده است؛ اینکه آن نقطه به‌گونه‌ای طراحی شود که حادثه‌خیز نباشد. یا ممکن است حادثه‌خیز بودن آن به ذهن متبادر نشده و پس از افتتاح و استفاده از جاده مشکل مشخص شده است. به‌عنوان مثال، گردنه ملااحمد یا در حاجی‌ِآباد هنگامی‌که ناوگان سرازیر می‌شود، همزمان با یک پیچ تندی هم مواجه می‌شویم.
کریمی گفت: بودجه و اعتباری که نیاز است تا حادثه‌خیزی این جاده رفع شود، بسیار سنگین بوده و سرمایه‌گذاری زیادی می‌طلبد. طراحی و فراهم کردن امکانات از ضروریات اصلاح نقاط حادثه‌خیز است؛ بنابراین باید اولویت‌بندی شود و با برآورد درست دید کدام نقاط بیشترین خسارت را وارد کرده‌اند و زودتر به این بخش از راه‌ها پرداخت شود.
او اضافه کرد: علاوه‌بر اینکه بودجه و اعتبار درنظر گرفته شده به اندازه کافی باشد و این‌گونه نباشد که کار شروع و بدون پایان رها شود. او اظهارکرد: همچنین ضرورت دارد هنگام طراحی و ایجاد مسیرهای جدید، به لحاظ مهندسی و فنی، طراحی به‌گونه‌ای باشد که نقطه حادثه‌خیز جدیدی ایجاد نشود، زیرا خیلی از این نقاط حادثه‌خیز در زمان ساخت می‌توانستند رفع شوند اما دقت لازم انجام نشده است.
پیشنهاد برای بهبود راه‌ها
دبیر انجمن کامیون‌سواران در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه هنگام طراحی و ساخت جاده چقدر از تجربیات و مشاوره انجمن استفاده می‌شود، گفت: انتظار مشورت نداریم، زیرا طراحی جاده کاری تخصصی بوده و باید به‌دست اهل فن انجام شود. پس از طراحی از سوی گروهی کارشناس موردبررسی قرار گرفته تا خسارت‌ها و آسیب‌های سوانح رانندگی را به حداقل برسد.
او گفت: ممکن است برای ساخت راه جدید اینکه در کدام مسیرها باشد مورد مشورت قرار گیریم اما به‌طور قطع مهندسی طراحی تخصص خود را می‌طلبد.
کریمی تصریح کرد: به‌طور قطع وجود علائم به اندازه کافی، نصب گاردریل، آسفالت مناسب و... بسیار مهم در ایمنی حمل‌ونقل است اما فراموش نکنیم بخشی از حوادث و سوانح به دلیل خستگی و نبود امکانات رفاهی رخ می‌دهد.
او یادآور شد: ایجاد امکانات و خدمات رفاهی حداقلی از ضروریات جاده‌های کشور بوده تا رانندگان با احساس امنیت بتوانند زمانی را به استراحت بپردازند.
این مسئول صنفی اضافه کرد: در حال‌حاضر رانندگان به‌دلیل نگرانی از حمله و سرقت جرأت ایستادن در کنار جاده‌ها برای استراحت کوتاه ندارند.
کریمی در پایان گفت: اگر چراغ روشن به اندازه کافی با امکانات رفاهی در مسیرها و جاده‌ها وجود داشته باشد، به‌طور قطع حمل‌ونقل ایمن‌تر خواهیم داشت و از آمار تصادفات و فوتی ناشی از تصادفات کاسته خواهد شد.
سخن پایانی
آمار تصادفات و سوانح رانندگی در کشور نسبت به نرم جهانی بالاتر بوده و این امر به استاندارد نبودن برخی راه‌ها و ایمن نبودن وسایل نقلیه، فرسودگی خودروها، بی‌کیفیتی برخی از قطعات به‌ویژه فوق‌ایمنی‌ها و... برمی‌گردد.
راه‌های استاندارد و ایمن سبب می‌شود تا آمار جانباختگان تصادفات کاهش یافته و علائم و تجهیزات راهنمایی و رانندگی باعث هوشمندسازی رانندگان جاده‌ای شود. برخی رانندگان از خوانا نبودن بعضی علائم و کامل نبودن تجهیزات ایمنی گلایه دارند و در این‌باره به‌نظر می‌رسد وزارت راه و شهرسازی باید توجه بیشتری به این مسائل داشته باشد.
در بخشی دیگر، کارشناسان به امکانات و خدمات رفاهی در بین مسیر اشاره کردند که این امر می‌تواند دغدغه رانندگان را نسبت به سرقت کاهش داده و با استراحتی هرچند کوتاه تجدیدقوا کرده و از آمار تصادفات ناشی از خستگی و عامل انسانی بکاهد.
