ورود تاکسی‌های برقی استارت خورد
تاکسی‌های برقی و ورود آنها به ناوگان حمل‌ونقل عمومی، اتفاق مثبتی خواهد بود. آلودگی هوا و دود ناشی از خودروهای فرسوده، سبب بروز بسیاری از بیماری‌ها شده است و تاکسی‌های برقی می‌توانند تا حد بسیار زیادی، در کنترل و کاهش آلودگی هوا نقش مهمی داشته باشند. از سوی دیگر، مدیریت مصرف بنزین نیز صورت خواهد گرفت.
تاکسی‌های برقی و ورود آنها به ناوگان حمل‌ونقل عمومی، اتفاق مثبتی خواهد بود. آلودگی هوا و دود ناشی از خودروهای فرسوده، سبب بروز بسیاری از بیماری‌ها شده است و تاکسی‌های برقی می‌توانند تا حد بسیار زیادی، در کنترل و کاهش آلودگی هوا نقش مهمی داشته باشند. از سوی دیگر، مدیریت مصرف بنزین نیز صورت خواهد گرفت. این خودروها توسط ایستگاه‌های شارژ برقی شارژ می‌شوند، پس تاحدودی، مصرف بنزین کاهش پیدا می‌کند. شکل ظاهری این خودروها اهمیت بسیاری برای سیمای شهر دارد. تاکسی‌های فرسوده که اکنون در سطح شهر تردد می‌کنند، از ناوگان حمل‌ونقل خارج و تاکسی‌های برقی با ظاهری جذاب، وارد خیابان‌ها می‌شوند. قرارداد بسیار خوبی میان شهرداری با خودروسازان منعقد شده است که به‌زودی شاهد خواهیم بود که تمام تاکسی‌های برقی در سطح شهر فعالیت خواهند کرد. مزایای بالقوه خودرو برقی برای کشورهای با درآمد پایین و متوسط فراتر از منافع حاصل از کربن‌زدایی است. خودروهای برقی، به‌واسطه ملاحظات کربن‌زدایی، توجه فزاینده‌ای را در چندین بازار بزرگ دنیا ایجاد کرده‌اند. در این راستا سیاست‌گذاران سوالات زیادی درباره اهمیت خودروهای برقی مطرح می‌کنند. بسیاری از کشورها به‌دلیل اثرات خارجی منفی زیست‌محیطی بر انرژی، مالیات وضع می‌کنند یا به دلایلی به انرژی یارانه اختصاص می‌دهند. علاوه بر این، انواع مختلف انرژی، به‌ویژه سوخت‌های مایع و برق، ممکن است از حیث ملاحظات بودجه‌ای به‌طور کاملا متفاوتی مدنظر قرار گیرند. همان‌طورکه اشاره شد، یکی از مزایای اصلی خودروهای برقی کاهش مصرف انرژی و هزینه‌های مرتبط است.
حمل‌ونقل برقی، افزایش مخارج عمومی را در پی دارد
در حالی که بسیاری از کشورهای سازمان همکاری و توسعه، یارانه‌های قابل‌توجهی را برای ترغیب خرید خودروهای برقی اختصاص داده‌اند، اما مشابه این یارانه‌ها در کشورهای با درآمد پایین و متوسط نادر است. در حدود نیمی از کشورهای موردمطالعه، رویکرد یکسانی در مقابل وسایل نقلیه برقی و خودروهای مرسوم دارند. در الباقی کشورها، وسایل نقلیه مبتنی بر موتورهای احتراق داخلی حدودا ۲۰ درصد بالاتر از همتای برقی خود و در قالب ترکیبی از مالیات و عوارض واردات جریمه می‌شوند. با این وجود مشوق‌های مالی (حتی در کشورهایی که اعمال می‌شوند) معمولا برای معکوس کردن عدم‌مزیت هزینه سرمایه وسایل نقلیه برقی کافی نیستند. در غیاب هرگونه اصلاحات مالی (بودجه‌ای)، انتظار می‌رود اجرای طرح خودروهای برقی خالص عایدی مالی (بودجه‌ای) را کاهش دهد.
وسایل نقلیه با موتور احتراق داخلی و سوخت‌های حمل‌ونقل مایع معمولا مشمول مالیات سنگین‌تری نسبت به خودروهای برقی هستند. نتیجه اجتناب‌ناپذیر این است که گذار به‌سمت حمل‌ونقل برقی، به کاهش درآمد مالیاتی حاصل از حمل‌ونقل متعارف و افزایش یارانه به بخش برق خواهد انجامید. می‌توان انتظار داشت که این تغییر به وخیم‌تر شدن وضعیت بودجه نیز منجر شود. این گذار همچنین ممکن است به ثبات مالی شرکت‌های برق که در حال حاضر وضعیت مخاطره‌آمیزی در بسیاری از کشورهای با درآمد پایین و متوسط دارند، آسیب جدی وارد کند، به‌ویژه اگر شرکت‌های مزبور در ازای تامین برق اضافی به صاحبان وسایل نقلیه در نرخی کمتر از نرخ تمام‌شده بهای برق را دریافت کنند. علاوه بر تاثیر منفی بر وضعیت بودجه، گذار به حمل‌ونقل برقی، افزایش مخارج عمومی را نیز در پی خواهد داشت.
همچنان‌که حمل‌ونقل برقی به‌طورفزاینده‌ای گسترش می‌یابد، پیامدهای آن برای بخش برق مسجل می‌شود. باتوجه به زمان طولانی لازم برای سرمایه‌گذاری در بخش برق، ادغام تقاضای پیش‌بینی‌شده حمل‌ونقل در فرآیند برنامه‌ریزی در طول زنجیره تامین برق، از تولید گرفته تا انتقال و تمرکز بر توزیع محلی که بیشترین احتمال وقوع تنگناها در آن قابل‌تصور است، حائزاهمیت فراوان است. انجام این کار درک واضح‌تری از پیامدهای (از حیث هزینه‌کرد) برقی‌سازی حمل‌ونقل در بخش برق ارائه می‌دهد.
ورود تاکسی برقی با ۲ شیوه متفاوت
شادی مالکی، سرپرست سازمان تاکسیرانی تهران، درباره آخرین وضعیت واردات تاکسی‌های برقی، به صمت گفت: روش ورود این تاکسی‌ها به کشور، با ۲ مدل متفاوت صورت گرفته است. مدل اول تاکسی‌های برقی هستند که شهرداری تهران خریده است و از اول اردیبهشت به‌مرور زمان در فازهای مختلف وارد کشور خواهد شد.
مالکی ادامه داد: مدل دوم تاکسی‌هایی هستند که از ظرفیت خودروسازان داخلی استفاده شده و طبق توافقنامه‌ای که میان وزارت صمت و شهرداری منعقد شده است، خودروهایی که از سوی وزارت صمت تایید شده‌اند و استانداردهای لازم را دارند، بهره‌برداری خواهند شد و شهرداری نیز قراردادهایی را با این خودروسازان منعقد خواهد کرد. تاکنون با چند شرکت خودروساز موافقت‌نامه‌هایی امضا شده و نخستین خودروهای برقی که قرار است به‌عنوان تاکسی وارد ناوگان شوند، وارد تهران شده‌اند که تعداد آنها هزار دستگاه است.
وی افزود: این خودروها برای شرکت کرمان‌خودرو هستند و تعداد هزار دستگاه خودرو برقی تحویل داده‌اند و قرار است تا یک ماه آینده، هزار دستگاه دیگر نیز وارد شوند. در حال حاضر نیز، این تعداد دستگاهی که وارد شده‌اند، در حال طی کردن مراحل دریافت پلاک تاکسی هستند. این تاکسی‌ها قرار است به رانندگان تاکسی که خودرو آنها فرسوده است، به‌شرط اسقاط خودرو تحویل داده شوند.
این تاکسی‌ها طبق شرایط و مدل‌های مالی که ظرف چند روز آینده منتشر خواهد شد، به رانندگان تاکسی تحویل می‌شوند. طی روزهای آینده، فراخوانی صادر خواهد شد و تاکسیرانان عزیزی که مشمول این طرح می‌شوند، ضمن دریافت تسهیلاتی قابل‌توجه از سوی دولت و شرکت کرمان‌موتور، با مراجعه به شرکت کرمان‌موتور می‌توانند در این طرح جایگزینی ثبت‌نام کنند.
سرپرست سازمان تاکسیرانی تهران در ادامه این گفت‌وگو به صمت گفت: اولویت تردد تاکسی‌های برقی با ایستگاه‌ها، پایانه‌ها و مسیرهای پرتردد و شلوغ و پرمسافری مانند فرودگاه‌ها یا بازارهای بزرگ و اصلی شهر خواهد بود که در مورد جزئیات آن به‌زودی تصمیم‌گیری خواهد شد.
امسال ورود تاکسی برقی را به‌‌شکل تدریجی به ناوگان تاکسیرانی تهران خواهیم داشت و باتوجه به قرارداد منعقدشده با طرف چینی، برای امسال ۲۵ هزار تاکسی که از مدل سدان هستند، ۱۰ هزار تاکسی ون و همچنین ۲هزار و ۵۰۰ تاکسی ویژه برقی برای شهر تهران در نظر گرفته است که می‌تواند تحول خوبی در ناوگان حمل‌ونقل شهری ایجاد کند. بررسی‌های انجام‌گرفته نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد خودروهای تاکسی‌ها فرسوده هستند و ایجاد مشکل می‌کنند، بنابراین در بحث نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی تا مرز ۴۰ هزار خودرو، امکان جایگزین خودرو برقی با فرسوده‌های دیزلی را داریم.
ایستگاه شارژ تاکسی برقی
مالکی درباره تامین جایگاه شارژ خودروهای برقی اظهار کرد: در حال حاضر در بعضی از نقاط شهر، این ایستگاه‌ها در پهنه‌های مختلف شمالی و شرقی و غربی نصب شده‌اند و تعداد ۷۴ نازل برای شارژ خودروهای برقی موجود است. همچنین تعدا ۹۳۰ نازل دیگر تا پایان سال ۱۴۰۳ در سطح شهر و در ۱۲۰ نقطه که جانمایی شده است، نصب خواهد شد. سرپرست سازمان تاکسیرانی تهران در پایان درباره افزایش نرخ کرایه‌های تاکسی گفت: هرساله در ابتدای اردیبهشت، نرخ کرایه‌های تاکسی و به‌طورکلی حمل‌ونقل عمومی افزایش پیدا می‌کند. امسال نیز، مانند سال گذشته، از ابتدای اردیبهشت، افزایش نرخ کرایه‌های تاکسی را خواهیم داشت. این افزایش نرخ میانگین ۴۵ درصد خواهد بود.
مشکل کجاست؟
رسول سلیمانی، کارشناس و پژوهشگر صنعت خودرو اظهار کرد: «کاهش آلودگی هوا، ناترازی سوخت و توسعه صنعتی اهدافی است که برای حرکت به‌سمت خودروهای برقی مطرح می‌شود، اما نکته‌ای وجود دارد و آن، این است که سندی وجود ندارد که بررسی کرده باشد، بهینه‌ترین پاسخ برای حل این چالش‌ها، خودرو برقی است یا نه. اگر بتوانیم این اهداف را با عدد و ارقام، نشان دهیم، یک سند مشخص برای این حوزه نوشته می‌شود و می‌توان درباره آن قضاوت کرد، اما اکنون این موضوع در یک فضای مبهم، ترسیم می‌شود که ما می‌خواهیم به چند هدف خوب با استفاده از یک ابزار برسیم.»
سلیمانی همچنین معتقد است:« در شرایط فعلی به‌نظر می‌رسد یک سردرگمی را شاهد هستیم، یعنی می‌بینیم یک‌سری اهداف خوب بیان می‌شود، اما حساب و کتابی درستی به این منظور که چقدر این خودرو برقی می‌تواند در 3 هدفی که مطرح شده به ما نفع برساند، نشده است.» علاوه بر موضوع زیرساخت‌ها که اقداماتی در این زمینه آغاز شده است و شهریور شاهد راه‌اندازی ۱۵ ایستگاه شارژ خودروهای برقی در تهران بودیم، بحث دیگر نحوه تامین برق موردنیاز خودروهای برقی باتوجه به چالش‌ها و کمبودهایی است که در چند سال گذشته درباره تامین برق منازل و صنایع با آن مواجه بوده‌ایم، هرچند در 2 سال گذشته، خاموشی منازل به‌حداقل رسیده است، اما همچنان صنایع با قطع برق در تابستان مواجهند.
در این مدتی که از طرح ایده خودرو برقی توسط علی‌آبادی می‌گذرد، کمتر شاهد اظهارنظر وزارت نیرو بوده‌ایم، اما به‌تازگی همایون حائری، معاون وزیر نیرو در این‌باره صحبت و از این طرح استقبال کرده و منکر وجود کمبودی در این زمینه شده؛ اما در عین حال او موضوعی را مطرح کرده است که احتمالا به چالش وزارت صمت و نیرو تبدیل شود و همچنین به‌نوعی حکایت از عدم‌هماهنگی‌های این دو وزارتخانه دارد.
سخن پایانی
به‌طورکلی برای حمایت از تحقق حمل‌ونقل برقی به 2 نوع سرمایه‌گذاری نیاز است؛ نخستین مورد، هزینه سرمایه افزایشی، مرتبط با خرید وسایل نقلیه برقی است که در حال حاضر قابل‌توجه بوده، اما می‌توان انتظار داشت که در طول زمان نسبت به خودروهای احتراقی به صفر کاهش یابد. مورد دوم زیرساخت شارژ موردنیاز برای پشتیبانی از وسایل نقلیه برقی است که طیف وسیعی از امکانات، از شارژرهای خصوصی واقع در منازل و ادارات گرفته تا ایستگاه‌های شارژ عمومی در جاده‌ها و ترتیبات تخصصی شارژ در ترمینال‌های اتوبوس را شامل می‌شود. باوجود تفاوت قابل‌توجه در میزان نیاز سرمایه‌گذاری در کشورهای مختلف، رقمی در حدود ۰.۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی در سال برای این مهم قابل‌پیش‌بینی
است. در برخی کشورها بار سرمایه‌گذاری عمدتا بر دوش بخش دولتی و در سایر کشورها عمدتا برعهده بخش خصوصی خواهد بود. هزینه سرمایه‌گذاری افزایشی وسایل نقلیه برقی دوچرخ و چهارچرخ شخصی و زیرساخت‌های شارژ خانگی مرتبط با آن بر دوش بخش خصوصی است، حال آنکه بخش دولتی باید هزینه اضافی خرید اتوبوس‌های برقی و زیرساخت‌های شارژ مرتبط با آنها و همچنین تامین تجهیزات شارژ عمومی برای کاربران خصوصی وسایل نقلیه برقی را متحمل شود. در نیمی از کشورهای موردمطالعه، حمل‌ونقل برقی می‌تواند کاهش کربن را با هزینه منفی محقق کند؛ به این معنی که پذیرش آن با سایر مزایای مرتبط، بیش از حد قابل توجیه بوده، به‌طوری‌که صرفه‌جویی در کربن عملا به‌طوررایگان محقق می‌شود. با این‌حال، در بسیاری از کشورهای دیگر، گذار به حمل‌ونقل برقی، تنها در صورتی منطقی به‌نظر می‌رسد که نرخ اوراق کربن از ۱۰۰ دلار در هر تن فراتر رود. در این صورت، مسئله گذار به حمل‌ونقل برقی، به‌عنوان یک استراتژی کاهش کربن قویا به شرایط خاص هر کشور بستگی خواهد داشت. تامین مالی کربن به‌طوربالقوه می‌تواند بخش قابل‌توجهی از نیازهای سرمایه‌گذاری عمومی را پوشش دهد.
