با این وجود نرخ خودرو در بازار همچنان سیر نزولی دارد و رکود بر بازار حکمفرماست و عملا هیچ خرید و فروشی انجام نمی‌شود. از یک سو وضعیت بازار در ابهام است و از سویی هم گویا با کاهش قیمت‌ها به مصرف‌کنندگان روی خوش نشان می‌دهد.صمت برای اطلاع از وضعیت بازار خودرو طی هفته‌های نخست شهریور ۱۴۰۲ با برخی از کارشناسان این حوزه به گفت‌وگو نشسته که در ادامه می‌آید.

بازار خودرو مستعد افزایش قیمت

مسیح فرزانه، تحلیلگر بازار خودرو درباره وضعیت بازار خودرو در نیمه نخست شهریور به صمت گفت: در دو هفته اخیر بازار همچنان در رکود عمیق بود و جدا از اینکه بازار خودروهای داخلی اواسط مرداد، افزایش نرخ حدود ۱۰ درصدی را تجربه کرد، اما آنچنان تاثیرگذار نبود. نوسان نرخ دلار متاثر از اخبار سیاسی چند روز گذشته باعث شد نرخ خودروهای وارداتی افزایش اندکی داشته باشند که زیاد به چشم نیامد و در نهایت وارد فاز ریزش شد. به عبارتی افزایش قیمت‌ها بسیار مقطعی و جزیی بود که تاثیر چندانی بر بازار نداشت. در هفته اخیر بازار همچنان درگیر خبر درمانی و به‌ویژه واردات خودروهای دست دوم بود. با تمام اینها رکود عمیقی بر بازار حاکم است و این‌گونه به نظر می‌رسد که ایجاد رکود یکی از سیاست‌های کنترل تورم در بازار خودرو است. وی درباره عوامل موثر بر وضعیت بازار خودرو در دو هفته اخیر گفت: اینکه بخش زیادی از قیمت‌گذاری خودرو متاثر از تورم و نرخ ارز بوده و نرخ ارز در این مدت نوسان چندانی نداشته، از دلایل مهم رکود و ثبات قیمت‌ها در بازار خودرو است. به نظر من، خودرو درحال‌حاضر با توجه به شرایط اقتصادی کشور، تورم و نرخ ارز، در کف قیمت‌هاست و به نوعی این انتظار که این بازار بیش از این کاهش نرخ را تجربه کند، چندان با واقعیت‌های اقتصادی همخوانی ندارد. در این میان، در روزهای گذشته شاهد انصراف متقاضیان به‌دلیل نزدیک شدن نرخ کارخانه خودرو به نرخ بازار و همچنین حس خوش‌بینی نسبت به واردات خودروهای دست دوم هم بودیم.

اصلاح مجدد قیمت‌ها دور از انتظار نیست

فرزانه درباره تاثیر شایعه اصلاح مجدد نرخ خودرو از سوی شورای رقابت نیز گفت: هفته گذشته دو خبر منفی به بازار خودرو تزریق شد. یکی درخواستی بود که سازمان حمایت از شورای رقابت برای افزایش ۳۵ تا ۳۸ درصدی قیمت‌ها داشت. طبق سنوات قبل شورای رقابت باید هر سه ماه یک‌بار اقدام به اصلاح قیمت‌ها کند. به نظر می‌رسد اجرای این سیاست دور از انتظار نیست و شورای رقابت با توجه به زیاندهی و بدهی خودروسازها، ناگزیر به اصلاح مجدد قیمت‌ها است. اما اینکه این افزایش نرخ چند درصد باشد هنوز مشخص نیست. اگر این رنج افزایش بین ۳۵ تا ۳۸ درصد باشد هم عدد قابل‌توجهی است و بازار خودرو را با جهش قیمتی قابل توجهی مواجه خواهد کرد. تاکید می‌کنم شرایط اقتصادی با رکود کنترل‌شده که بسیار هم آسیب‌زننده است، سبب شده بازار خودرو عملا دچار سکته شود.

سیگنال منفی افزایش نقدینگی

این تحلیلگر بازار خودرو در پیش‌بینی وضعیت بازار خودرو طی ماه‌های آینده نیز گفت: در سال‌های گذشته بازار خودرو از نیمه دوم سال به بعد با افزایش مقطعی قیمت‌ها مواجه شده است. خبر افزایش نقدینگی در شهریور امسال نیز سیگنال منفی برای بازار بود. بااینهمه درحال‌حاضر بازار خودرو در شرایط ثبات قرار دارد و درعین حال برای این قیمت‌ها منطق اقتصادی وجود ندارد، بنابراین ادامه این وضعیت در بلندمدت و در ۶ ماهه دوم سال میسر نبوده و این بازار مستعد افزایش نرخ است.

دو عامل تعیین‌کننده؛ تعاملات سیاسی و نرخ ارز

بابک صدرایی از کارشناسان حوزه خودرو نیز درباره وضعیت این بازار به صمت گفت: در یکی، دو هفته اخیر بازار به چند دلیل بازهم روند ریزشی داشت، یکی رکودی است که مدت‌هاست بعد از تورم لجام‌گسیخته بر اقتصاد حاکم شده است. همزمان با این رکود، اخباری مبنی بر واردات خودرو به‌ویژه خودروهای کارکرده، باعث شکل‌گیری انتظاراتی شده که در نهایت خریداران خودرو به امید شرایط بهتر برای خرید دست نگه داشته‌اند. به‌علاوه بار روانی خبرهایی از جمله انجام مذاکرات و دلارهای آزادشده نیز بر ادامه ریزش قیمت‌ها در بازار موثر بود. در شرایط انتظار ریزش بیشتر، بخشی به امید کاهش بیشتر قیمت‌ها دست از خرید می‌کشند که خود عاملی می‌شود برای رکود بیشتر بازار و ادامه‌یافتن ریزش‌ها.

تاثیر سامانه یکپارچه بر بازار

صدرایی بااشاره به فعالیت سامانه یکپارچه فروش و تاثیر آن بر بازار نیز گفت: این سامانه در بلندمدت تاثیر منفی بر بازار خودرو دارد و قطعا روند توزیع خودرو را مختل خواهد کرد و باعث می‌شود خودروسازها در بحث تولید و نقدینگی با مشکلات بسیاری مواجه شوند. وی با تاکید بر نتیجه‌بخش بودن سامانه یکپارچه فروش در کوتاه‌مدت گفت: شاید راه‌اندازی سامانه یکپارچه فروش اقدامی نادرست باشد، اما بدون شک در کوتاه‌مدت برای ساماندهی بازار نتیجه‌بخش است. وی افزود: در هفته‌های گذشته رکود بازار و ریزش قیمت‌ها باعث انصراف برخی از ثبت‌نام‌کنندگان در این سامانه شد. با این روند می‌توان به خروج دلال‌ها از بازار خودرو امیدوار بود که در نهایت به کنترل بازار می‌انجامد. صدرایی ادامه داد: در روزهای گذشته شایعه افزایش نرخ از سوی شورای رقابت نیز شنیده شده که به نظر من چندان نمی‌تواند بر بازار خودرو تاثیر بگذارد. درحال‌حاضر اختلاف نرخ بازار و کارخانه بسیار زیاد است که معتقدم با افزایش مجدد نرخ هم این فاصله چندان کاهش پیدا نخواهد کرد. این کارشناس خودرو افزود: در این زمینه دو سناریو یا احتمال وجود دارد؛ اگر نرخ کارخانه افزایش یابد و این افزایش نرخ با تعهد تولید بالاتر خودروساز، کاهش مدت‌زمان انتظار و حذف سیستم سامانه یکپارچه فروش همراه شود، روند افزایش نرخ کارخانه تاثیر منفی چندانی بر بازار نخواهد داشت و شاید نرخ بازار هم بشکند. در مقابل اگر با افزایش نرخ خودرو در کارخانه، روند فعالیت سامانه یکپارچه فروش و تولید و واگذاری خودروساز با همین روال ادامه داشته باشد، ممکن است شاهد افزایش قیمت‌ها در بازار باشیم.

بازار در انتظار

صدرایی با اشاره به اینکه وضعیت روزهای آینده بازار خودرو بستگی به عوامل زیادی دارد، ادامه داد: پیش‌بینی وضعیت بازار بستگی به نرخ دلار و تعاملات کلان سیاسی کشور دارد. اگر نرخ دلار در سطح کنونی ثابت بماند و واردات بیشتر شود بازهم قدری نرخ خودرو در بازار ریزشی خواهد بود، اما اگر نرخ دلار رشد کند و واردات خودرو جوابگو نباشد شاید قدری افزایش نرخ داشته باشیم. در هر صورت باید منتظر بود و دید در سطح کلان، اقتصاد به چه سمت و سویی می‌رود. گفتنی است ادامه رکود یا ایجاد تورمی دیگر در این شرایط بسیار تاثیرگذار است.

بازار خودرو در انتظار معجزه

امیرحسین برخورداری، کارشناس حوزه خودرو نیز درباره وضعیت بازار خودرو شهریور و پیش‌بینی ماه‌های آینده به صمت گفت: بازار خودرو طی دو هفته اخیر، متاثر از نمایش خودروهای وارداتی و اخبار تازه از شرایط واردات خودروهای دست دوم، نزولی شد و خودروهای پرطرفدار داخلی کف قیمتی بازار مرداد و تیر را رد کردند، اما همچنان اختلاف معنادار نرخ کارخانه و خودروهای پرفروش بازار به‌ویژه محصولات ایران خودرو پابرجاست. در عین حال، خودروهای کم‌طرفدار و به اصطلاح بدفروش بازار بعضا با قیمتی کمتر از نرخ شرکتی به فروش می‌رسند. حتی شرکت‌های خودروساز خصوصی با استفاده از امکان فروش مازاد سهمیه بر سامانه، اقدام به فروش اقساطی محصولات کرده‌اند تا در شرایط رکود انتظاری فعلی بازار، با پیش‌پرداخت‌های حدود ۳۰۰ تا ۸۰۰ میلیون تومانی، بخشی از مشتریان را ترغیب به خرید کنند. البته در روزهای اخیر، انتشار خبرهایی درباره احتمال افزایش نرخ شرکتی خودروها موجب تثبیت و صعود محدود قیمت‌ها شده است.

عوامل موثر بر بازار

برخورداری در پاسخ به این پرسش که به‌طور مشخص بر بازار دو هفته اخیر چه عواملی تاثیرگذار بوده، گفت: عدم‌تغییر نرخ ارز و عدم انتشار خبر تازه‌ای در حوزه سیاست خارجی موجب استمرار روند نزولی قیمت‌ها در بازار شده است. اخبار دیگری مانند انتشار دستورالعمل واردات خودروهای کارکرده از سوی سازمان ملی استاندارد، آغاز تحویل خودروهای وارداتی و روند شماره‌گذاری نخستین چانگان‌های سایپا از دیگر عوامل موثر بر روند فعلی بازار است. در حقیقت عموم بازار به‌دنبال معجزه‌ای هستند که هنوز از آن مطمئن نیستند، اما تصور می‌کنند با این معجزه دیگر نیازی به خرید خودروهای چینی یا محصولات خودروسازان داخلی ندارند. همچنین به نظر می‌رسد فروش اقساطی برخی خودروسازان خصوصی نیز با استقبال بالایی مواجه شود.

این کارشناس حوزه خودرو با اشاره به تاثیر راه‌اندازی سامانه یکپارچه فروش خودرو بر بازار گفت: سامانه یکپارچه فروش خودرو به معنای فروش خودرو، تنها از یک کانال برای همه مشتریان است. این موضوع موجب افزایش رکود انتظاری در بازار شد و عملا عده زیادی به دلیل این روش فروش از خرید خودروهای ایران خودرو و سایپا با نرخ شرکتی ناامید شدند. با راه‌اندازی این سامانه این سیگنال به جامعه القا شد که باید به خودرو نگاه تک‌نرخی از جنس بازار داشت.

امیرحسین برخورداری تاکید کرد: در روال فعلی بازار اجازه به خودروسازان خصوصی که می‌توانند خودروهای مازاد بر ظرفیت سامانه را به‌صورت آزاد، اما بی‌سروصدا بفروشند، تناقض بزرگی با ماهیت این سامانه دارد. وی افزود: در نهایت با ایجاد یک گلوگاه و حبس بازار ممکن است در ظاهر همه چیز را تحت کنترل قرار دهد، اما در بلند مدت تغییر خاصی در واقعیت بازار و صنعت خودرو ایجاد نخواهدشد.

واکنش ناچیز بازار به خبر اصلاح قیمت‌ها

این تحلیلگر بازار خودرو درباره تاثیر شایعه اعلام قیمت‌های جدید از سوی شورای رقابت طی روزهای گذشته اظهار کرد: این شایعه موجب رشد محدود قیمت‌ها شد و دلالان از فرصت این خبر برای انتشار آگهی‌های فروش با نرخ بالا استفاده کردند. وی با تاکید بر اینکه این خبر به‌تنهایی نمی‌تواند موجب تحرک بازار شود گفت: بازار نیازمند محرکی مانند رشد نرخ ارز و همچنین خبرهای مثبت از روند سیاست خارجی است؛ از این‌رو با تکذیب اصلاح نرخ از سوی شورای رقابت صرفا جلوی روند نزولی قیمت‌ها گرفته شده است.‌ حتی با رشد قیمت‌ها طی یکی دو روز اخیر هنوز هم قیمت‌ها به کف قیمتی ماه‌های قبل نزدیک نشده که نشان‌دهنده اثرگذاری کم این خبر بر روند قیمت‌ها در بازار بوده است.

خطر تعدیل و تعطیلی خودروسازها

برخورداری در پایان درباره وضعیت بازار خودرو طی ماه‌های آینده، گفت: بازار خودرو طی ماه‌های آینده تابع اخبار نرخ ارز، سیاست خارجی، واردات خودرو نو و دست دوم و موضوعات اینچنینی خواهد بود. بسیاری از شرکت‌ها به‌دنبال زمان مناسب برای آغاز فروش خودروهای جدید در بازار هستند. البته رکود کنونی مانع این مسئله شده و در صورت استمرار این رکود، عملا چند خودروساز خصوصی در آینده نزدیک مجبور به تعدیل یا تعطیلی خواهند بود؛ بنابراین استمرار این روند همچنان به خبردرمانی وزارت صمت نیاز دارد، در غیر این صورت، فنر بازار خودرو بدون رشد قابل‌توجه تولید و عرضه خودرو و... ممکن است در زمستان در برود.

سخن پایانی

به اعتقاد کارشناسان آزادسازی ارزهای بلوکه‌شده، افزایش تولید خودرو و موافقت با واردات خودروهای صفر کیلومتر و کارکرده از مهم‌ترین دلایلی است که باعث ادامه‌دار شدن کاهش نرخ خودرو در بازار شده است. همه این موارد دست‌به‌دست هم داده تا حباب قیمتی بازار خودرو بترکد و قیمت‌ها در مسیر نزولی قرار گیرند. این در حالی است که برخی از کارشناسان معتقدند هنوز نرخ خودرو در بازار بالاست و ضرورت دارد کاهش قیمت‌ها بیشتر شود.