کارزاری علیه جان‌ها
استانداردهای مربوط به کالاها و خدمات گوناگون برای تضمین سلامت جامعه تدوین شده‌اند.
استانداردهای مربوط به کالاها و خدمات گوناگون برای تضمین سلامت جامعه تدوین شده اند. براساس آمار، سال گذشته ۴۰ درصد فوتی های شهر تهران عابران پیاده بوده اند که این امر، مسئله ایمنی خودروها را بسیار جدی تر می کند. یکی از پرسش های اساسی در این زمینه این است که آیا با استانداردسازی خودروها، آنها ایمن تر می شوند؟ پیش از تحریم خودروسازان ملزم به رعایت استانداردهای هشتادوپنج گانه سازمان ملی استاندارد بودند، اما این موضوع با آغاز تحریم ها، تحت الشعاع قرار گرفته است و هنوز بخشی از این استانداردها در کشور ما قابلیت اجرا ندارند. به طور قطع، استاندارد و ایمن کردن وسایل مورداستفاده، یکی از دغدغه های مدیران صنعتی است. در گذشته اتفاق هایی تلخ مانند خفگی با گاز ناشی از خاموش شدن بخاری، انفجار گاز، گیر کردن دست کودکان در چرخ گوشت و... دغدغه بسیاری از خانواده ها بود، اما امروز با بالا رفتن سطح ایمنی وسایل مورداستفاده، درجه اطمینان جامعه افزایش یافته است. این موضوع در کشورهای توسعه یافته بیشتر است، زیرا فناوری در این کشورها در یک رقابت بسیار نزدیک و بازه زمانی کوتاه در حال توسعه و رشد است. در حوزه خودرو هم ایمنی، یکی از مزیت های رقابت در بازار است. کارشناسان و فعالان صنعت خودرو عنوان می کنند سیستم های ایمنی با تامین توان ایمنی متفاوت هستند؛ سیستم های ایمنی مجموع آپشن هایی هستند که به کمک توان ایمنی خودرو آمده و ایمنی سرنشینان را تامین می کنند، در حالی که تامین توان ایمنی به طراحی و تولید خودرو مربوط است. هفته پایان نوامبر به یادبود قربانیان حوادث جاده ای اختصاص دارد که این امر، ایمنی را در محصولات صنعتی به ویژه خودرو یادآور می شود.
تولید خودرو در کلاس های مختلف
در هر دوره، کلاس خودروها تغییر می کند. به عنوان مثال، کلاس خودروهایی که در دهه ۸۰ میلادی تولید می شدند با خودروهایی که در سال ۲۰۰۰ تولید شدند، بسیار متفاوت است. یا خودروهای تولید ۲۰۲۰ با آنچه در ابتدای سال ۲۰۰۰ تولید شدند، در یک کلاس نیستند. در حال حاضر، بخش زیادی از خودروهایی که در ایران تولید می شود از دهه قبل آورده شده اند و خودروساز با تغییراتی در طراحی آنها سعی کرده سطح ایمنی آنها را ارتقا دهد؛ وگرنه در پایه اولیه این خودرو بسیاری از مسائل ایمنی وجود ندارد. به عنوان مثال، مطرح شدن استانداردهای یورو ۵ و ۶ در ایمنی خودرو تاثیر بسیاری دارد، اما نباید انتظار داشت خودرویی مانند پراید که طراحی آن مربوط به ۳ دهه قبل است از سطح ایمنی بالایی برخوردار باشد. از این رو تولید پراید و خودرویی مانند پژو ۴۰۵ متوقف شد و خودروهای جدید جایگزین آنها شدند. به گفته کارشناسان صنعت خودرو، پراید ایمن نیست، زیرا برای شرایط فعلی طراحی نشده بود. امروز اگر صاحب پراید ۱۴۰ یا ۱۵۰ تا سرعت دارد و تصادف می کند، برای این است که طراحی اولیه آن برای این سرعت نبوده؛ علاوه بر اینکه شرایط جاده در حدی نبوده که خودرویی با سرعت ۱۴۰ کیلومتر در ساعت بتواند در آن تردد داشته باشد.
شاخص های استاندارد
استانداردهایی برای تولید خودرو و قطعات تعریف شده است و هرقدر خودروها به روزتر و جدیدتر می شوند، مسائل ایمنی و استانداردها در طراحی پایه ای خودرو بهتر دیده می شود. علاوه بر این، قطعه سازان براساس همان استانداردها و طراحی خودرو، شروع به ساخت و تامین قطعات می کنند. ایمنی در طراحی و نیز ساخت قطعات ایمن، لازم و ملزم هم هستند. البته این گونه نیست که در خودروهایی که آمار تصادف بالایی دارند، قطعات ناایمن تولید شده باشند، زیرا اغلب خودروها از کلاس ایمنی بالایی برخوردار نیستند.
ایربگ، حافظ جان سرنشینان خودرو
امیرحسین صیرفی از کارشناسان صنعت خودرو درباره خودروهای جدید و ایمنی آنها به صمت گفت: براساس سخنان پلیس راهور، از ابتدای سال بیشترین حوادث و قربانیان آن مربوط به خودروهای تولید داخل بوده، زیرا ایربگ ها باز نشده، در نتیجه آمار کشته شدگان افزایش یافته است. وی افزود: از سوی دیگر، گلایه رهبر معظم انقلاب از خودروسازان در حوزه کیفیت بود که نشان می داد تولیدات داخل از ایمنی مناسبی برخوردار نیستند. او ادامه داد: در چند سال اخیر، چون فضای رقابتی در خودروسازی وجود ندارد، هر محصولی تولید شود در بازار به فروش می رسد. این در حالی است که باید پرسید در کجای دنیا خودرو بی کیفیت پیش فروش شده است و زمان تحویل آن هم مشخص نیست. در واقع باید گفت، رقابت وجود ندارد تا به کیفیت و ایمنی کمک
کند.
قطعات و ایمنی
این کارشناس حوزه خودرو در ادامه سخنان خود به اجزای تشکیل دهنده خودرو اشاره کرد و گفت: یک خودرو از مجموع قطعات منفصله تشکیل شده که اگر هر یک از این قطعات از استاندارد کافی برخوردار نباشند، زمینه ساز حوادث ناگوار جاده ای خواهند شد. او اضافه کرد: در حوزه یدکی ها نیز سیاست ها حامی کیفیت نبوده که چالش های بسیاری را به وجود آورده است. این کارشناس صنعت با بیان اینکه در ورودی قطعات کنترلی وجود ندارد، ادامه داد: هنگام ترخیص قطعات، نظارتی وجود ندارد و قطعات قاچاق به راحتی وارد کشور می شوند.
از سویی به این دلیل که سازکار مناسبی در حوزه گارانتی قطعات وجود ندارد، تعداد محدودی از قطعات دارای گارانتی بوده و از این تعداد نیز انگشت شمار تولیدکنندگانی هستند که پایبند تعهدات گارانتی محصولات خود باشند. چنین فرآیندی منجر به ضرر و زیان مصرف کننده شده که در نهایت هزینه های زیادی به اقتصاد تحمیل می کند.
محدودیت های داخلی
صیرفی تاکید کرد: هنگامی که فضا به نفع انحصار باشد، مشوق ها فقط برای تولیدکننده بوده و مصرف کننده در این بازار سهمی نخواهد داشت. او ادامه داد: برای محصولات نیازسنجی انجام نمی شود و بازار تقاضا از عرضه پیشی گرفته و زمینه قاچاق و قطعات زیرپله ای بی کیفیت را افزایش می دهد.
حافظان سرنشینان خودرو
صیرفی در پاسخ به این پرسش که ایمن نبودن کدام قطعات، آمار کشته شدگان حوادث جاده ای را افزایش داده، گفت: خودرو را باید یک سیستم فرض کرد که هر یک از قطعات آن دچار مشکل شود، کل فرآیند را مختل می کند. او تصریح کرد: کیفیت پایین یکسری قطعات مانند لنت ترمز، منجربه تصادف می شود و اگر استاندارد باشند، از احتمال حادثه جلوگیری می کنند. شاخص ترین قطعه سیستم ترمز که نگهدار خودرو به شمار می رود، لنت ترمز است، اما در این میان، اگر روغنی که استفاده می شود، مناسب نباشد منجر به خرابی قطعات شده و حادثه ایجاد می کند. او افزود: برخی از قطعات مانند کیسه هوا و کمربند ایمنی هم از تلفات جانی جلوگیری می کنند.
اهمیت فرهنگ رانندگی
این فعال صنعت خاطرنشان کرد: بخشی از آسیب ها به فرهنگ رانندگی و مهارت آن برمی گردد، اما به طور قطع، اگر کیفیت خودروهای تولیدی ارتقا پیدا کند، با وجود اهمیت قوانین و فرهنگ رانندگی، از آمار کشته شدگان کاسته خواهد شد. صیرفی با تاکید بر اینکه کیفیت در ایمنی مهم است که مستقیم به فضای رقابتی تولید برمی گردد، گفت: در این باره سیاست های دستوری کارساز نبوده و پیامدهایی دارد و بخشی از مشکلات جاده ای مربوط به همین سیاست هاست.
اهمیت نوسازی ناوگان حمل ونقل
در ادامه علیرضا نیک آیین، رئیس اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران درباره ایمنی خودروهای جدید به صمت گفت: بخشی از حوادث فعلی جاده ای مربوط به خودروهای فرسوده است و طراحی ضعیف خودروها و استفاده از قطعات غیراستاندارد نیز نقش مهمی در بروز حوادث جاده ای دارند. او افزود: سال هاست ناوگان حمل ونقل کشور نوسازی نشده و آمار خودروهای فرسوده افزایش یافته است. بروز حادثه برای خودروهای سنگین (مسافری و کار) تلفات بیشتری دارد؛ در نتیجه نوسازی این بخش از ناوگان از اهمیت بسزایی برخوردار است.
مقایسه داخلی ها و خارجی ها
رئیس اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران در ادامه درباره کیفیت محصولات داخلی عنوان کرد: زمانی می توان از کیفیت خودروها و ایمنی آنها گفت که تحقیقاتی انجام شده باشد، اما اگر در سطح کلان مقایسه ای بین خودروهای تولید داخل و خارج انجام دهیم، چه به لحاظ آمار تصادفات و چه تلفات که در حوادث جاده ای به وجود می آید، می توان نتیجه گرفت که خودروهای داخلی هنوز با استاندارد جهانی و ایمنی فاصله زیادی دارند. وی تصریح کرد: طراحی بدنه غیراستاندارد، استفاده از ورق هایی با ضخامت پایین و... همگی حاکی از میزان ایمنی خودروهای تولید داخل دارند. وی ادامه داد: گاهی مدت زیادی نیست که صاحب خودرو، محصول را خریداری کرده ، اما ناچار است در نمایندگی ها تردد داشته باشد. عیوب برخی خودروها در همان ماه های ابتدایی، صاحبان خود را با دردسرهای بسیاری روبه رو می کند.
استاندارد قطعات
بهرام شهریاری از دیگر کارشناسان حوزه صنعت خودرو درباره رعایت استانداردهای به روز در تولید قطعات خودروها و ایمن سازی آنها به صمت گفت: استاندارد قطعات را خودروسازان تعیین می کنند. خودروسازان یا خود تابع استانداردهای جهانی هستند یا استانداردها را تدوین می کنند و به قطعه سازان می دهند. وی در ادامه افزود: این شرکت مادر خودروساز است که نوع و خواص مواد اولیه و... تعریف می کند، فرآیند ساخت قطعات را تحت کنترل دارد و در نهایت، محصول سفارش شده را تحویل می گیرد. او ادامه داد: پیش از تحریم ها، قطعاتی که تولید می شده یا به تایید شرکت پژو فرانسه رسیده یا خودروساز کره جنوبی آن را تایید کرده است. شهریاری در پاسخ به این پرسش که آیا این استانداردها درحال حاضر هم در صنعت قطعه رعایت می شود یا خیر، گفت: گاها پیش آمده که به دلیل کاهش قیمت، خودروسازان بخشی از مواد اولیه را تغییر داده اند، اما در مجموع مراحل مختلفی وجود دارد که قطعه ساخته شود و استانداردها باید رعایت شود. وی تصریح کرد: در گذشته که استاندارد و کیفیت قطعات تولید ایران به تایید برخی شرکت های خارجی رسیده بود، آنها برای خرید قطعه از ایران اقدام کرده و شرکت هایی مانند پژو و رنو در ایران دفتر خرید راه اندازی کردند.
ضعف های موجود
رعایت الزام تمام استانداردهای هشتادوپنج گانه به دلیل ضعف هایی که در صنعت خودرو کشور وجود دارد، هنوز قابلیت اجرا پیدا نکرده است. این فعال صنعت خودرو درباره استانداردهای جهانی خودرو یادآور شد: استانداردهای شرکت های خودروساز داخلی با استانداردهای بین المللی فاصله دارند و اگر تمام شاخص های تعیین شده استانداردی در کشور از سوی خودروسازان رعایت نمی شود به دو دلیل است؛ نخست شرایط، تست آن را ندارد و دوم اینکه اجرا برخی از آنها روی خودروهای قدیمی ممکن نیست. شهریاری افزود: برخی استانداردها با طراحی مدل های خودرویی قدیمی تر همخوانی ندارد و برای اجرای آن باید مدل خودرو تغییر کند. به طور قطع نمی توان ترمز ABS را روی خودرویی مانند وانت پراید نصب کرد. یا در حوزه میزان سوخت، کاهش خروج گازهای آلاینده از خودرو و... باید روی طراحی موتور تغییرات اساسی انجام شود. او تاکید کرد: هنگام طراحی خودروهای جدید، فناوری ها و استانداردهای جدید لحاظ می شود.
قدیمی سازی و چالش استانداردسازی
این کارشناس حوزه خودرو درباره ایمنی خودرو و کاهش مرگ ومیرهای هنگام تصادفات اظهار کرد: این موضوع به طراحی بدنه خودرو برمی گردد؛ بنابراین به دلیل تولید خودروهای قدیمی در کشور نمی توانیم تمام استانداردهای به روز را در محصولات لحاظ کنیم. شهریاری با بیان اینکه عوامل موثر در تعداد فوتی های تصادفات فقط مربوط به خودرو نیست، گفت: بخشی از موضوع به عدم شناخت و رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی برمی گردد که می توان با نمونه ای کوچک از جامعه آماری صاحبان خودرو به این موضوع رسید؛ در حال حاضر بسیاری از افراد صاحب خودرو معنی خط کشی های خیابان ها را نمی دانند.
سخن پایانی
بخشی از ایمنی خودروها به استانداردها برمی گردد و بخش دیگر آن مربوط به فرهنگ سازی در جامعه و همچنین استاندارد جاده هاست. رعایت مجموع این عوامل منجر به داشتن رانندگی با حوادث کمتر خواهد شد. به گفته کارشناسان صنعت خودرو به دلیل اینکه خودروساز نیستیم و بیشتر مونتاژکاریم نمی توانیم تابع استانداردهای روز و بین المللی باشیم. هر زمانی که خودرو طراحی کردیم، استانداردهای جهانی را هم باید لحاظ کنیم. تا هنگامی که صنعت خودرو دولتی است و فروش اولویت نخست بوده و حفظ میز مدیریت، مهم است به کیفیت، خدمات پس از فروش، استاندارد و... توجه کمتری می شود. در خودروسازی ژاپن، کیفیت و استاندارد یک امر بدیهی است، اما در صنعت خودرو ما این موضوعی فوق العاده بوده که انجام آن باعث برتری یک خودروساز به خودروساز دیگر می شود. این امر نشان دهنده فاصله صنعت خودرو ما با استانداردهای جهانی را ملموس تر نشان می دهد. زمانی این فاصله کم می شود که در خودروساز دست به طراحی و نوآوری بزنیم.
