دولت در شرایطی که با کسری بودجه مواجه است، مطابق قانون اخذ مالیات از خودروهای به اصطلاح لوکس را از اول بهمن ماه کلید زده است براین اساس مدیرکل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد که دارندگان خودروهای لوکس تا پایان بهمن ماه سال جاری فرصت دارند، مالیات بر خودروهای خود که بیش از یک میلیارد تومان ارزش دارند را بپردازند یا در صورت اعتراض تا این زمان نسبت به مالیات خود اعتراض کنند.

آیا اخذ مالیات از دارایی شخصی برای تامین دارایی دولت، روش درستی است؟‌

حال که دولت سیزدهم عزم خود را جزم و مالیات‌ستانی از خودروهای لوکس و همچنین مالیات بر ارزش افزوده خودروهای داخلی را آغاز کرده است باید دید دریافت برخی از این مالیات ها مثل خودروهای لوکس و مالیات برارزش افزوده و نقل و انتقال خودروها چه تبعاتی را در بازار خودرو و نتایجی را در توسعه حمل و نقل عمومی خواهد داشت؟

جدای از اینکه مالیات امری منطقی است، اما آیا اصولا اخذ مالیات از یک دارایی برای تامین منابع بودجه دولت روش درستی است؟‌ آن هم در شرایطی که دولت خود مسئول اصلی ایجاد تورم و افزایش قیمت خودروها به بالای یک میلیارد تومان بوده است؟

مساله ای که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اهمیت دارد این است که دولت باید جدا از مالیات‌ستانی از خودروهای لوکس، مسیر هزینه‌کرد این نوع مالیات را نیز مشخص کند.

چه خودروهایی لوکس محسوب می شود؟

اما علاوه بر سوالاتی که همچنان در خصوص علت اخذ مالیات از خودروهای لوکس مطرح است یکی از چالش‌های قابل‌ توجه به این مساله، به کار بردن کلمه لوکس برای خودروهایی است که به دلیل توقف سه ساله واردات خودرو توسط دولت، حالا به کالای سرمایه‌ای تبدیل شده‌ است و امروز این خودروها تنها به دلیل ایجاد محدودیت در واردات و شرایط اقتصادی کشور کلمه «لوکس» را یدک می‌کشد در حالی که بسیاری از آنها تناسبی با محصولات لوکس دنیا ندارد.

البته بر اساس اعلام سازمان امور مالیاتی مالیات در بخش خودرو دو قسمت است که یک قسمت مربوط به خودرو‌های لوکس و دیگری مالیات نقل و انتقال خودرو است که در هر دو حالت، اگر مالک خودرو قصد داشته باشد خودروی خود را بفروشد، باید ابتدا مالیات اعمال شده بر خودرو را تسویه کند. همچنین از اواسط دی ماه مالیات بر ارزش افزوده خودروهای داخلی نیز اجرایی شده است در واقع در این مرحله مالیات و عوارض شماره‌گذاری خودروها براساس رتبه‌بندی انرژی که به تایید سازمان ملی استاندارد ایران رسیده، مشمول مالیات و عوارض سبز می شود.

اما در بخش خودروهای لوکس طبق اعلام دولت، ۵۵۰ هزار دستگاه خودروی لوکس مشمول مالیات، شناسایی شده که قرار است در مجموع درآمدی پنج‌ هزار و 600 میلیارد تومانی نصیب دولت کند.

در این ارتباط برخی از کارشناسان بر این باورند این قانون باعث می شود که بازار خودرو روی آرامش به خود ببیند به طوری که اگر یک خودروی چند میلیاردی ماهانه مشمول پرداخت چند میلیون تومان مالیات شود تقاضا برای آن کاهش می‌یابد و قیمت آن نیز روند نزولی را طی خواهد کرد.

اما برخی دیگر از کارشناسان معتقد به تاثیر منفی اخذ مالیات بر بازار خودرو هستند، در همین زمینه امیر حسن کاکایی عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران بر این باور است که اخذ مالیات از خودروهای لوکس روی قیمت‌ها تاثیر منفی می‌گذارد و فروشندگان در زمان فروش خودرو مالیات‌های پرداخت شده را به قیمت خودرو اضافه می‌کنند و همین مساله منجر به زیان مصرف‌کننده نهایی می‌شود.

اخذ مالیات به سبک « داروغه ناتینگهام »

وی بر این باور است که اخذ مالیات از خودروهای لوکس به طرز عجیبی او را یاد «داروغه ناتینگهام » در فیلم رابین هود می اندازد شخصیتی کاملا غیرمنطقی که می خواهد به هر قیمتی به مردم فشار بیاورد و قدرتش را به رخ بکشد.

دکتر کاکایی، در گفت وگو با پرشین خودرو، با اشاره به اینکه اخذ مالیات در هر صورت قیمت خودرو را بالا خواهد برد، تصریح کرد: سیاست اخذ مالیات در تمام دولت‌ها یک اولویت محسوب می‌شود و مسلما اخذ مالیات یکی از بهترین روش‌های حکومت‌داری است اما این نوع مالیات‌گیری باید به‌گونه‌ای باشد که در وهله اول توازن را در جامعه برقرار کند. مالیات درآمدی است برای دولت؛ اما مهم‌تر از آن مالیات یک ابزار باز تولید ثروت نیز است، برای همین در دنیا از ثروتمندان بیشتر مالیات اخذ می‌شود و از فقرا کمتر تا آنجا که بخشی از جامعه اصلا مالیات پرداخت نمی‌کنند و در نتیجه مالیات‌گیری یک ابزار ایجاد عدالت نیز است.

این کارشناس صنعت خودرو با اشاره به اینکه دهک اول درآمدی از پرداخت مالیات ضرری را متحمل نخواهند شد، افزود: معمولاً ابزار تولید نیز در دست دهک اول درآمدی است و در آخر مالیاتی که پرداخت می‌کند را از جیب مردم عادی می‌گیرد و درآمدش را کسب می‌کند و هزینه مردم عادی باز بالا خواهد رفت و خرید اقلام ضرروی و خوراکی برای مردم عادی گران تمام خواهد شد چرا که بخش عمده جامعه کارگر و کارمند هستند که خیلی راحت می‌شود از آنها مالیات اخذ کرد.

وی با بیان این موضوع که در هر صورت باید نظم مالیاتی در کشور راه بیفتد، تاکید کرد: اینکه از جایی مانند صنعت خودرو و نقل و انتقالات و یا خودروهای لوکس(که غیرمنطقی است) مالیات‌گیری شروع می‌شود اگر چه فشار بر بازار خودرو بالا خواهد رفت اما مساله ای که در این جریان مورد غفلت قرار گرفته، هزینه کرد دریافت این مالیات و همچنین موضوع لجستیک است که باید در این بین مورد بررسی قرار گیرد.

به گفته کاکایی، این روزها هزینه حمل‌ونقل در شهرهای بزرگ مانند تهران بسیار بالا رفته و نباید فراموش کرد که هرگونه حرکتی بر روی خودرو بر هزینه‌های حمل ‌ونقل تأثیر خواهد گذاشت.

چرا باید از کالایی که سیاستگذار عامل افزایش قیمت آن بوده، مالیات گرفت؟

عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت در ادامه با تاکید بر اینکه دریافت مالیات در تمام دنیا امری معمول است و دولت‌های مدرن از محل اخذ مالیات چرخ‌های اقتصادی را می‌گردانند و هزینه‌های خود را پرداخت می‌کنند، اظهار داشت: این در شرایطی است که مالیات‌ستانی از خودروهای لوکس در ایران با چالش‌های فراوانی همراه است چرا که افزایش قیمت خودروها و رسیدن آن به بالای یک‌ میلیارد تومان و تلقی آن ها به خودرو لوکس، معلول افزایش تورم بوده است و حال چرا باید از کالایی که سیاستگذار عامل افزایش قیمت آن بوده، مالیات گرفت؟ آیا به واقع دریافت چنین مالیاتی منصفانه است؟

کاکایی با این وجود بر لزوم تعیین مسیر هزینه کرد این نوع مالیات ها از سوی دولت تاکید کرد و افزود: استفاده از منابع درآمدی حاصل از مالیات‌ستانی در تمام دنیا صرف اولویت ها می شود بنابراین باید منابع درآمدی حاصل از مالیات‌ ستانی خودروهای لوکس نیز به درستی مشخص و موجب اطمینان بخشی در جامعه شود. در این راستا توسعه حمل‌ونقل عمومی می‌تواند منجر به کاهش نیاز به استفاده از خودرو شود و این مساله علاوه بر بهبود شرایط زیست‌محیطی این امکان را فراهم می‌آورد که شاهد ترافیک روان‌تر در سطح معابر شهری باشیم. بهبود کیفیت خیابان‌ها و جاده‌ها نیز می‌تواند از مسیر درآمدهای حاصل از مالیات‌ستانی از خودروهای لوکس اتفاق بیفتد.

لزوم هزینه کرد اخذ مالیات از خودروها برای توسعه حمل و نقل در کشور

وی با بیان اینکه در ایران، خودرو گران است اما هزینه بهره برداری از آن بسیار ارزان تمام می شود، اظهار کرد: این در حالی است که در دنیا خودرو ارزان است و هزینه هایی مثل خرید بنزین و پارکینگ برای دارندگان خودرو بسیار بالاست اما در مقابل دولت ها با سیاست گذاری دقیق و هزینه کرد مالیات و عوارض ها در حوزه حمل و نقل به نحوی حمل و نقل درون و برون شهری و ریلی را توسعه دادند که دیگر نیاز چندانی به استفاده از خودرو شخصی و صرف هزینه های بالا نیست.

کاکایی در پایان خاطرنشان کرد: امروز متاسفانه تمرکز مسئولان ما بر تولید خودرو و اخذ مالیات از این بخش است و به هیچ عنوان به اهمیت توسعه حمل و نقل عمومی توجه نمی شود در حالی با اعمال چنین سیاستی و اخذ مالیات های متفاوت، روز به روز خودرو گران تر می شود، اما هزینه بهره برداری از خودرو به شدت پایین است و در مقابل هزینه حمل و نقل به طور چشم گیری در حال افزایش است.

منبع: پرشین خودرو