۱۴ اکتبر برابر ۲۲ مهر، روز جهانی استاندارد نام ‌ گذاری شده است. در این روز تلاش گسترده ‌ ای برای ترویج فرهنگ استانداردسازی در کشورهای گوناگون می ‌ شود. در دنیای کنونی، استاندارد از آن جهت اهمیت دارد که به تولید محصولاتی باکیفیت بالا منتهی می ‌ شود. بدین ‌ ترتیب از استاندارد می ‌ توان به ‌ عنوان عنصری برای حضور موفق محصولات در بازار داخلی و بین ‌ المللی نام برد. علاوه بر این، استاندارد بودن محصولات تاثیر بسزایی بر پیشگیری از خسارت ‌ های مالی و جانی برای مصرف ‌ کنندگان دارد. خوشبختانه بسیاری از استانداردهای ملی حاکم بر فرآیند تولید محصولات صنایع معدنی با استانداردهای جهانی مطابقت دارند. علاوه بر این، صنایع ما نیز از توان و دانش فنی لازم برای تولید این محصولات با کیفیت برخوردار هستند، اما نظارت کافی بر روند اجرای این استانداردها وجود ندارد. همین موضوع نیز آسیب ‌ های غیرقابل جبرانی به مصرف ‌ کنندگان و مسیر فروش محصولات تحمیل می ‌ کند. به ‌ عنوان مثال، در طول سال ‌ های گذشته، فروش محصولات فولادی خارج از محدوده استاندارد به اعتبار برند ایران در کشورهای همسایه لطمه وارد کرده است. این اقدامات به فروش ارزان فولاد و محصولات فولادی در بازار جهانی منتهی می ‌ شود و بازنگری در آن ضروری به ‌ نظر می ‌ رسد. در واقع باید نظارت کافی بر فرآیند تولید و فروش محصولات جریان داشته باشد.

استاندارد، عاملی برای پذیرش محصول در بازار جهانی

رضا شهرستانی، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت ‌ وگو با صمت اظهار کرد: در عصر حاضر تولید محصول براساس شاخصه ‌ های استاندارد ضروری به ‌ نظر می ‌ رسد. توجه به شاخصه ‌ های استاندارد سهم بسزایی در پذیرش یک محصول از سوی مشتریان و به ‌ ویژه در حوزه تجارت خارجی دارد.

وی افزود: محصولات گوناگون در صنایع متفاوت عموما در گستره متفاوتی از کیفیت تولید می ‌ شوند. با این وجود، با نگاه کلی به صنعت فولاد کشور می ‌ توان اینطور ادعا کرد که ۸۵ درصد محصولات تولید شده در این صنعت استراتژیک، استانداردهای جهانی را پاس می ‌ کنند. وی گفت: تکنولوژی و ماشین ‌ آلات مورداستفاده در اغلب صنایع فولادی کشور، به ‌ روز هستند و عمر کمتر از ۲۵ سال دارند؛ بنابراین این صنعت از توان تولید محصولات با کیفیت عالی و منطبق با استانداردهای روز جهان برخوردار است.

شهرستانی گفت: البته برخی صنایع کوچک فولادساز کشور در مسیر تولید و فعالیت خود، به شاخصه ‌ های اثرگذار بر کیفیت توجه کافی نمی ‌ کنند؛ یعنی محصولات تولید شده در این واحدهای کوچک در مواردی بدون توجه به شاخصه ‌ های استاندارد تولید می ‌ شوند. با این وجود باید تاکید کرد که صنایع یادشده از توان تولید محصولات منطبق با استاندارد برخوردار هستند، اما از این حوزه عدول می ‌ کنند.

این فعال صنعت فولاد افزود: چندی پیش، انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اقدام به وضع استانداردهای ویژه ‌ ای روی محصولات ذوب کرد. این در حالی است که عموما استانداردهای حاکم بر صنعت فولاد جهان بر تولید محصول نهایی وضع می ‌ شود. با این وجود ما یک گام فراتر رفته ‌ ایم و استانداردهایی را بر تولید انواع شمش از جمله اسلب، بلوم و... وضع کرده ‌ ایم. وضع استاندارد روی مواد اولیه واحدهای نوردی به تولید محصولاتی با کیفیت به مراتب بالاتر منتهی می ‌ شود.

شهرستانی گفت: البته رعایت استاندارد یادشده در حال حاضر اجباری نیست. با این وجود انتظار می ‌ رود تولیدکنندگان خود را ملزم به رعایت چنین استانداردهایی باشند و این مشخصات در آینده فراگیر شود.

عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران افزود: توجه به شاخصه ‌ های استاندارد در تولید محصولات گوناگون، پیش ‌ شرطی برای حضور موفق یک محصول در بازار جهانی است. چنانچه تولیدکنندگان بخواهند سهم پایداری را از بازار بین ‌ المللی یک محصول ازآن خود کنند، باید محصولات با کیفیتی را منطبق با استانداردهای روز جهان و کشور مقصد تولید کنند.

با این وجود در طول سال ‌ های گذشته در مواردی شاهد صادرات محصولات فولادی با کیفیت پایین به کشورهای عراق و افغانستان از سوی برخی فولادسازان کشور بوده ‌ ایم. فروش محصولات خارج از استاندارد در نبود کنترل ‌ های کیفی لازم بر صادرات انجام شد. البته خریداران نیز به خرید محصولات بی ‌ کیفیت و ارزان تمایل داشتند. این سیاست در کشور عراق به برند محصولات فولاد ایرانی آسیب زد؛ درنتیجه چنین شرایطی محصولات فولادی ایران در عراق، طرفداران خود را از دست داد و به افت قابل ‌ توجه بهای محصولات ایرانی، در این بازار مهم منتهی شد. شهرستانی گفت: در واقع خریداران عراقی برای خرید فولاد باکیفیت، محصول اوکراینی و سپس ترک خریداری می ‌ کنند و درنهایت فولاد با کیفیت ایرانی را به ‌ عنوان گزینه آخر انتخاب می ‌ کردند؛ درنتیجه شرایط یادشده، قیمت محصولات طویل فولاد ایران ۱۰۰ تا ۱۸۰ دلار به ‌ ازای هر تن پایین ‌ تر از بهای این محصول در بازارهای جهانی معامله می ‌ شد.

عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد گفت: در گذشته کشور چین محصولات خود را با کیفیت ‌ های گوناگون و براساس سفارشات خریداران، تولید می ‌ کردند، اما از حدود ۳ سال گذشته، رئیس ‌ جمهوری کشور چین با اشاره به ضربه این سیاست به برند محصولات چینی در دنیا، تاکید کرد که حداقل مشخصی از استاندارد در تولید محصولات فولادی این کشور باید موردتوجه قرار گیرد. انتظار می ‌ رود چنین سیاستی در روند تولید و فروش محصولات ایرانی نیز موردتوجه قرار گیرد تا برند ایران در بازار جهانی، لطمه نبیند.

پارامترهای نخست برای تولید

سعید برزگر، کارشناس صنایع معدنی در گفت ‌ وگو با صمت اظهار کرد: استاندارد و توجه به شاخصه ‌ ها و پارامترهای آن به قدری حائز اهمیت است که ۲۲ مهر با عنوان روز جهانی استاندارد تعیین و نام ‌ گذاری شده است. وی افزود: توجه به فاکتورها و پارامترهای تعریف ‌ شده در حوزه استاندارد در صنایع گوناگون، تاثیر بسزایی در پیشرفت صنعت و اقتصاد دارد، چراکه در سایه توجه به شاخصه ‌ های استاندارد، تولید براساس نظامی دقیق پیش می ‌ رود. برزگر گفت: توجه به شاخصه ‌ های استاندارد به تولید محصولی باکیفیت منجر می ‌ شود که رغبت بیشتری از سوی مصرف ‌ کننده برای خرید آن وجود دارد. بدین ‌ ترتیب فرصتی برای توسعه صنعتی و اقتصادی فراهم می ‌ شود.

این کارشناس صنایع معدنی افزود: در تدوین استانداردهای حاکم بر صنایع گوناگون، از پارامترهای حاکم بر تولید در محصولات مختلف، مطابق آخرین پیشرفت ‌ های علمی و صنعتی جهان و همچنین استانداردهای بین ‌ المللی بهره ‌ گیری می ‌ شود؛ بنابراین چنانچه محصولی مطابق با استاندارد ملی ایران تولید شود می ‌ تواند تا حدود زیادی شرایط عنوان ‌ شده در سایر استانداردهای بین ‌ المللی را نیز دارا باشد. این کارشناس صنعتی گفت: تولید در صنایع گوناگون به ‌ ویژه در حوزه معدن و صنایع معدنی، با محوریت صادرات، توسعه یافته است. توجه به شاخصه ‌ های استاندارد زمینه ‌ ساز حضور موفق یک محصول در بازار رقابت جهانی است؛ بنابراین صرف هزینه برای رشد استاندارد در مسیر تولید به ‌ نوعی سرمایه ‌ گذاری به ‌ شمار می ‌ رود. تولید محصولات منطبق با استانداردهای ملی و جهانی زمینه پویایی و انعطاف ‌ پذیری در سازمان و امکان رقابت ‌ پذیری در بازارهای جهانی را فراهم می ‌ کند.

برزگر گفت: تولید محصول منطبق با استانداردهای روز جهان به ‌ منزله سرمایه ‌ گذاری و خرید دانش فنی روز است؛ درنتیجه شاهد بهبود شرایط تولید و ارتقای حضور در بازارهای بین ‌ المللی خواهیم بود.

در ادامه باید خاطرنشان کرد بهبود کیفیت تولیدات بخش معدن و صنایع معدنی و کسب استانداردهای جهانی اهمیت ویژه ‌ ای دارد. اگر بتوانیم به مرحله ‌ ای برسیم که خودمان استانداردها و کیفیت محصولاتمان را ارتقا دهیم و آن را مدیریت کنیم، قطعا می ‌ توانیم کاری کنیم که اقتصاد کشورمان هم رشد داشته باشد. در چنین شرایطی، منفعت حاصل از رشد استانداردها شامل حال کل جامعه خواهد شد. وی افزود: در دنیای کنونی، تضمین کیفیت و سلامت محصول با رعایت استانداردهای مرتبط به ‌ دست می ‌ آید. این موضوع به ‌ عنوان عنصر کلیدی برای رقابت در بازارهای داخلی و بین ‌ المللی تبدیل شده و با هدف بقای صنایع بسیار با اهمیت مانند صنایع فولادی یا سایر محصولات صنایع معدنی موردتوجه قرار دارد. علاوه بر این، در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی، توسعه اقتصادی کشور، پاسخگویی به نیازهای تلویحی مصرف ‌ کنندگان داخلی و همچنین دستیابی به بازارهای جهانی به ‌ تنهایی باعث ایجاد اعتماد و اعتبار برای مصرف ‌ کنندگان داخلی شده است.

برزگر در ادامه با تاکید بر اهمیت شاخصه ‌ های استاندارد در حوزه فولادسازی کشور گفت: بخش مهمی از محصولات طویل فولادی در ساختمان ‌ سازی کاربرد دارند. از آنجاکه ایران کشوری زلزله ‌ خیز است، توجه به شاخصه ‌ های استاندارد در صنعت فولاد اهمیت بیشتری دارد. در حالت کلی، فولادسازان کشور از توان کافی برای تولید محصولات منطبق با استانداردهای جهانی برخوردار هستند. با این وجود، شاهد خریدوفروش محصولات فولادی غیراستاندارد در قالب شاخه فروشی هستیم. این خریدوفروش به ‌ دلیل تقاضا برای فولاد غیراستاندارد و ارزان وجود دارد. انتظار می ‌ رود نظارت دقیقی بر فرآیند تولید و مصرف محصولات فولادی کشور جریان داشته باشد تا چنین مشکلاتی به حداقل کاهش یابند.

وی گفت: نبود نظارت کافی بر رعایت استانداردهای موجود در مسیر تولید فولاد در کشور درنهایت به ضرر مصرف ‌ کننده و برخی خریداران تمام می ‌ شود. در چنین شرایطی، از متولیان امر در سازمان ملی استاندارد و همچنین از مسئولان مربوط در وزارت صنعت، معدن و تجارت انتظار می ‌ رود زمینه اجرای استانداردها را فراهم کنند.

این فعال صنعت فولاد در پایان تاکید کرد: همان ‌ طور که پیش ‌ تر هم تاکید شد، محصولات فولادی ساختمانی در ساختمان ‌ سازی کاربرد دارند؛ یعنی زندگی و سلامت انسان ‌ ها وابسته به کیفیت این ‌ گونه تولیدات است؛ بنابراین نباید به هیچ بهانه ‌ ای از رعایت نشدن استانداردها گذشت. در واقع امید می ‌ رود هر روز نظارت هرچه دقیق ‌ تری بر فرآیند استانداردسازی محصولات حاکم شده و از بروز خطرات احتمالی برای مشتریان جلوگیری شود.

سخن پایانی

توجه به شاخصه ‌ های استاندارد در فرآیند تولید محصولات گوناگون به ‌ منزله راهکاری برای ارتقای کیفیت این محصولات است. استاندارد در صنعت فولاد از اهمیت ویژه ‌ ای برخوردار است، چراکه از یک ‌ سو محصولات فولادی در صنایع گسترده و اثرگذاری همچون ساخت ‌ وساز کاربرد دارند و از سوی دیگر، بخش گسترده ‌ ای از محصولات فولادی کشور به بازارهای جهانی صادر می ‌ شوند؛ بنابراین تولید منطبق با استانداردهای روز جهان به ‌ منزله امکان حضور موفق یک محصول در بازار رقابت بین ‌ المللی خواهد بود. با وجودی که استانداردهای حاکم بر فرآیند تولید محصولات فولادی کشور، در سطح جهان نیز معتبر است و حتی با استانداردهای روز جهان مطابق دارد، نظارت دقیقی بر رعایت این استانداردها وجود ندارد. درنتیجه در مواردی شاهدیم که حفظ تولید بر رعایت استانداردها اولویت می ‌ یابد، چراکه تداوم تولید به ‌ منزله حفظ موقعیت ‌ های شغلی است؛ درنتیجه در مواردی شاهدیم که این موضوع بر رعایت استانداردها رجحان می ‌ یابد و برخی واحدهای صنعتی نیز با علم به آن، رعایت استانداردها را در مسیر تولید خود آن ‌ طور که باید موردتوجه قرار نمی ‌ دهند. این در حالی است که صادرات محصولات خارج از استاندارد به برند محصولات فولادی ایرانی آسیب می ‌ زند. در طول سال ‌ های گذشته در مواردی شاهد فروش محصولات فولادی با کیفیت پایین فولادسازان ایرانی به بازار رقابت جهانی بودیم. این اقدام به اعتبار محصولات ایرانی و برند محصولات ما لطمه وارد می ‌ کند و حتی به ارزان ‌ فروشی محصولات فولادی ایران در بازارهای جهانی منجر می ‌ شد؛ بنابراین نظارت بر روند تولید و صادرات فولاد ایران و انطباق بر استانداردهای جهانی، ضروری به ‌ نظر می ‌ رسد.