بازی جاده‌های مرگبار با جان مردم
روز جهانی یادبود قربانیان تصادفات رانندگی هر ساله در سومین یکشنبه ماه نوامبر برگزار می‌شود.
روز جهانی یادبود قربانیان تصادفات رانندگی هر ساله در سومین یکشنبه ماه نوامبر برگزار می شود. دراین روز، برای جلب یادآوری آسیبی که به قربانیان، خانواده ها و جوامع در تصادفات رانندگی وارد شده، بزرگداشت گرفته می شود. سالانه میلیون ها نفر در سراسر جهان در تصادفات رانندگی به صورت جدی آسیب می بینند یا کشته می شوند.
این روز توجه همه سازمان ها و کشورها را درباره حوادث رانندگی به خود جلب می کند و به همگان یادآور می شود که این حوادث چه تبعات مالی و احساسی ناگواری برای افراد به بار می آورند. در سپتامبر ۲۰۲۰ ، سازمان ملل متحد با شعار تقویت جهانی امنیت جاده ها، برنامه ای جامع را برای پیشگیری از حداقل ۵۰ درصد از مرگ و میر ناشی از حوادث ترافیکی تا سال ۲۰۳۰ تدوین کرده است.
آسیب های جاده ای باعث ضربه سهمناک اقتصادی به افراد، خانواده ها و جوامع می شود. این آسیب ها، هزینه های بیمارستانی، ساعت های ازدست رفته کاری افراد آسیب دیده و خانواده هایی را که باید از افراد آسیب دیده مراقبت کنند، شامل می شود؛ سالانه تصادفات رانندگی آسیب ۳ درصدی به اقتصاد بیشتر کشورها وارد می کنند.
اهمیت رعایت استانداردهای جهانی مرتبط با زیرساخت جاده ها
کیفیت جاده ها، ایمنی وسایل نقلیه و راننده تاثیر زیادی روی وقوع تصادفات دارند که در این بین، کیفیت و ایمنی راه، اهمیت بالاتری دارند. راه خود به عوامل مختلفی مانند زیرساخت جاده، طرح و هندسه راه، شرایط اقلیمی منطقه، نحوه نظارت بر نگهداری جاده و وجود تابلوهای راهنما بستگی دارد که باتوجه و رعایت آنها، می توان نقش کیفیت جاده در تصادفات را تا حد زیادی کاهش داد. جاده به عنوان مسیری که راننده و سرنشین در تماس مستقیم با آن هستند، باید باکیفیت و قابل پیش بینی باشد. جاده باکیفیت از نظر مصالح و طرح باید اطلاعات صحیحی نیز به کاربر ارائه دهد و مانع از انجام رفتارهای پرخطر شود. در واقع، بخش زیادی از تصادفات در اثر تعامل نامناسب بین اصول طراحی راه و برداشت راننده اتفاق می افتد. از این رو، در بسیاری از پروژه های راهسازی، باوجود رعایت استانداردها، باز هم نقاط سیاه و حادثه خیز ظاهر می شوند. طراحان راه باید به تمام استانداردهای راهسازی، مصالح باکیفیت، ایمنی، زیبایی و ملاحظات زیست محیطی توجه کنند. بدون شک، رعایت استانداردهای جهانی مرتبط با زیرساخت جاده اهمیت بسزایی در ارتقای ایمنی دارد. طبق استانداردهای موجود، یک جاده ایمن شامل 6 لایه مختلف است که هر لایه مشخصات فنی خود را دارد. مصالح استفاده شده در ساخت هر لایه، باید از یک سری استاندارد مشخص و معین تبعیت کند. از این حیث، نوع و مقاومت و نحوه استفاده از مصالح، شرایط اقلیمی و نظارت بر اجرای صحیح ساخت، اهمیت ویژه ای دارند. صمت در این گزارش به مناسبت روز جهانی یادبود قربانیان تصادفات رانندگی به آسیب های جاده ای در کشور پرداخته است.
ایمنی حمل ونقل جاده ای فرهنگ سازی شود
مرتضی مرادی پور، کارشناس ارشد ایمنی راه و ترافیک در رابطه با این موضوع به صمت گفت: مثلثی تحت عنوان مثلث ایمنی جاده ای وجود دارد که 3 بخش آن شامل جاده، وسیله نقلیه و راننده است. هر کدام از این 3 مورد که ایمنی کمتری داشته باشد، باعث حوادث جاده ای خواهد شد و گاهی اوقات هم ترکیبی از این موارد، باعث وقوع حوادث جاده ای و ترافیکی می شوند. در بحث ایمنی جاده ها، علاوه بر استاندارد بودن راه ها، محدودکننده ها و تابلوهای جاده ای هم نقش بسیار مهمی در این باره ایفا می کنند.
این کارشناس ایمنی راه و ترافیک بااشاره به بالا بودن آمار جانباختگان در تصادفات جاده ای در کشور، اظهار کرد: کیفیت پایین خودروهای داخلی، وضعیت آسفالت جاده ها و وضعیت نامساعد راه های مواصلاتی از جمله عوامل موثر در بالا بودن آمار تصادفات جاده ای است. از این رو، ارتقای فرهنگ رانندگی، خودروسازی، راهسازی، کنترل و نظارت ترددهای جاده ای و امدادرسانی باید در کنار هم انجام شوند تا فرهنگ ایمنی حمل ونقل در جامعه جا بیفتد.
وی بیان کرد: کیفیت پایین خودروهای داخلی و وضعیت نامساعد راه های مواصلاتی از عوامل موثر در بالا بودن آمار جانباختگان در تصادفات جاده ای است. متاسفانه خودروهای تولید داخل نیز از کیفیت و استاندارد لازم برخوردار نیستند و بارها از تریبون ها مختلف به این موضوع اشاره شده است.
وی در ادامه گفت: بحث بعدی، وضعیت جاده های مواصلاتی است. جاده هایی که در گذشته در استان های کم برخوردار ساخته شده است، شاید در آن زمان به عنوان راه های فرعی کاربرد داشته، اما امروز در حال تبدیل شدن به راه اصلی هستند. دولت باید برای استانداردسازی راه ها، پیوسته تلاش ویژه ای داشته باشد. اگر خسارتی را که سالانه بیمه ها بابت تصادفات جاده ای پرداخت می کنند، بسنجیم، گاهی بیشتر از آن چیزی است که ما در طول چند سال برای ساخت جاده ها و راه ها سرمایه گذاری می کنیم.
وی تاکید کرد: نیاز است که دولت به صورت کارشناسانه، این موضوع را دنبال کند، بیشترین تلفات در تصادفات جاده ای مربوط به استان سیستان و بلوچستان است، باید دولت توجه ویژه ای به وضعیت راه های مواصلاتی در این استان و سایر استان های کم برخوردار و پرتردد داشته باشد.
وی تاکید کرد: نقاط حادثه خیز براساس تصادفات یک دوره 3 ساله شناسایی می شوند و بلافاصله فرآیند مطالعه و تهیه طرح های ایمن سازی آنها انجام می شود و باتوجه به منابع مالی که دولت در اختیار ما قرار می دهد، هر ساله تعدادی از این پروژه ها را در چرخه اجرا و ایمن سازی قرار می دهیم. اگر نقاط حادثه خیزی که در یک دوره 3 ساله شناسایی شده اند، رفع شوند، ۲۰ درصد تلفات جاده ای کاهش پیدا می کند.
ضرورت توجه به استانداردسازی جاده ها
علیرضا اسماعیلی، کارشناس ایمنی و ترافیک به موضوع ایمنی راه ها اشاره کرد و به صمت گفت: هرکدام از محورهای مواصلاتی اعم از بزرگراه، آزادراه و... علاوه بر اینکه باید دارای یک سری شرایط کلی ایمنی باشند، باید استاندارد خاص خود را نیز دارا باشند و در واقع، رعایت همین استانداردها است که منجر به تعاریف خاصی از هر مسیر شده و می توان عنوان بزرگراه، آزادراه و... را برای شان انتخاب کرد.
وی ادامه داد: همان طور که گفتم، یک سری از استانداردها نیز به صورت کلی است که باید در هر راه و مسیری که محور مواصلاتی است، رعایت شود. در واقع، هر راهی براساس ویژگی های خاص خود تعریف خاصی دارد. علاوه بر آن، هر جاده ای متناسب با محلی که در آن ساخته می شود، باید یک سری ویژگی ها و استانداردهای مربوطه را داشته باشد. این ویژگی ها شامل روشنایی مناسب، وجود استراحتگاه ها، پارکینگ های مناسب، آسفالت مرغوب، تجهیزات هوشمند نظارت و... است.
این کارشناس ارشد ایمنی راه و ترافیک بااشاره به وضعیت جاده ها از نظر شکل هندسی و استانداردهای لازم هنگام وقوع حادثه ادامه داد: استاندارد جاده ها موضوعی است که در کشور ما به شکل درست به آن توجه نشده است. بیشتر جاده های موجود در کشور ما شکل هندسی مناسبی ندارند و در کنار آن، ویژگی های لازم برای در نظر گرفته شدن به عنوان بزرگراه یا آزادراه را نیز دارا نیستند. شاید در بسیاری از جاده های ما تنها بخشی از راه بتواند به عنوان جاده استاندارد شناخته شود. به طورقطع جاده هایی مانند جاده تهران ـ شمال یا تهران- قم نیازمند مرمت و اصلاح هستند.
اسماعیلی با بیان اینکه نمی توان مقصر تمام سوانح ترافیکی را عامل انسانی دانست، به صمت گفت: همان طور که در قانون راهنمایی و رانندگی نیز پیش بینی شده، علاوه بر انسان، عوامل دیگری نیز در وقوع حوادث جاده ای اثرگذار هستند که باید سهم هرکدام در وقوع یک تصادف مشخص و اعلام شود. این یک واقعیت است که جاده رفتار راننده را تحت تاثیر خود قرار می دهد.
اسماعیلی بااشاره به راهکارهای پیشنهادی برای ایمن سازی جاده ها نیز گفت: بسیاری از راهکارهای موجود برای بهبود استاندارد جاده های کشور می تواند به سادگی عملیاتی شود. برای اجرای این راهکارها بودجه لازم و مهندسان ماهر نیز وجود دارد و تنها موضوعی که مطرح است، عزم جدی برای اجرای آنها است. برای مثال، در جاده تهران- قم و بسیاری از جاده های کویری کشورمان، فضای کافی برای ایجاد پارکینگ و استراحتگاه برای رانندگان وجود دارد و می توان با صرف هزینه های نه چندان زیاد، این طرح ها را اجرا و جاده ها را مرمت کرد، حتی می توان در این باره از مشارکت بخش های غیردولتی نیز استفاده کرد. وجود استراحتگاه در جاده ها و به ویژه جاده های غیرکوهستانی که یکنواخت و ممکن است، سبب خستگی بیشتر راننده شود، الزامی است.
جاده ایمن، ریسک تصادف را کاهش می دهد
اسماعیلی بر لزوم توجه کافی به موضوع استاندارد جاده ها نیز تاکید کرد و افزود: سالانه نزدیک به ۱۷ هزار نفر در کشور ما در جریان حوادث رانندگی کشته می شوند و این عدد خطرناک لزوم توجه به استاندارد جاده ها به عنوان بستر تردد خودروها را به ما نشان می دهد. جاده ایمن و مناسب به طورقطع ریسک تصادف و بروز حادثه را تا حد قابل توجهی پایین می آورد و به همین دلیل نیز لازم است که نقاط پرحادثه در جاده ها ایمن سازی و ریسک آنها رفع شود. در واقع، در یک جاده ایمن هم احتمال وقوع تصادف کمتر خواهد شد و هم در صورت وقوع تصادف، میزان آسیب دیدگی و مرگ کمتر می شود. این کارشناس در پایان گفت: نه فقط برای راه، بلکه هزینه برای ارتقای ایمنی خودروها و هر عاملی که از مرگ ومیر تصادفات بکاهد، نوعی سرمایه گذاری است. مرگ هر یک نفر در تصادفات، میلیاردها تومان خسارت در پی دارد و اگر این رقم را در عدد ۱۷ هزار فوتی و ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار مصدوم ضرب کنیم، آن وقت می بینیم که رقم آن بسیار بالاتر از رقمی خواهد بود که می توان با هزینه کرد آن برای ایمنی جاده ها از وقوع حوادث پیشگیری کرد.
سخن پایانی
تصادف یکی از معضلات اجتماعی جهان امروز و عامل مرگ هزاران نفر در سال است که هزینه های اقتصادی زیادی را نیز به جامعه وارد می کند. متاسفانه کشور ما نیز به عنوان یکی از کشورهای دارای بیشترین آمار حوادث جاده ای شناخته می شود. بنابراین، شناسایی عوامل موثر بر شدت تصادفات جاده ای کشور از جمله عوامل راه، وسایل نقلیه و محیطی اهمیت بسزایی دارد.
حوادث جاده ای در کشور ما یک معضل اجتماعی است که رفع آن مستلزم شناخت ابعاد زیربنایی اعم از مسائل فرهنگی، جامعه شناختی، روانی، پزشکی، قضایی و نقش و جایگاه پلیس است. گزارش پلیس راهور و پزشک قانونی نشان می دهد که باوجود قوانین اتخاذشده برای کاهش تصادفات جاده ای هنوز هم این مشکل منجر به فوتی ها، جراحات و خسارت های زیادی در کشور ما می شود. البته سوانح جاده ای یک مشکل جهانی است که سالانه جان هزاران نفر را می گیرد و خسارت های اقتصادی زیادی را تحمیل می کند. در ایران که تعداد وسایل نقلیه و به تبع آن تعداد تصادفات در حال افزایش است، این مشکل اهمیت بیشتری دارد. از آنجایی که تصادفات جاده ای یک مشکل چند عاملی است، شناسایی دلایل موثر بر آن، گامی اساسی در راستای کنترل و کاهش آن به شمار می رود.
پلیس راهور، بابت آمار تصادفات جاده ای به خودروساز انتقاد می کند، در صورتی که برای امن تر شدن جاده، کار کارشناسی انجام نشده، در حالی که همچنان نقاط حادثه خیز در کشور در حال افزایش است. افزون بر جاده های ناایمن، ناکافی بودن آموزش و فرهنگ سازی بین رانندگان، همچنین فرسوده بودن ناوگان حمل ونقل از عوامل بروز تصادفات جاده ای است.
فرهنگ سازی درباره رعایت نکات ایمنی و قوانین راهنمایی و رانندگی برای رانندگان نقش مهم تری در کاهش تصادفات دارد، تا اعمال جریمه های رانندگی که این مسئله باید موردتوجه قرار گیرد.
