جهش تولید با مشارکت مردمی
محمدرضا نعمتزاده ـ وزیر اسبق صنعت، معدن و تجارت
باتوجه به عقبماندگی شدید ارزش و سهم تولیدات صنعتی، کشاورزی و خدماتی کشور نسبت به احجام بسیار بالای کشورهای صنعتی، در حال توسعه و نوظهور صنعتی و در حال توسعه منجمله اغلب کشورهای همسایه، پیشبینی سالانه درصدی رشد در تولید کشور نهتنها موجب رفع عقبماندگی نخواهد شد، بلکه کماکان شاهد افزایش فاصله از جهان خواهیم شد.
با استقبال از شعار سال اعلامی رهبر معظم انقلاب و اعلام عملکرد مدیریت و تجارب خود در چند نمونه حرکت جهشی در تولید صنعتی، برابر فهرست زیر:
مواردی از عملکرد جهشی در صنعت:
۱- جهش سرمایهگذاری و توسعه سیمان، افزایش از ۹ به ۸۱ میلیون تن در سال (۹برابر) و در نتیجه رسیدن صادرات سیمان از صفر به ۲۰ میلیون تن در سال ۱۳۹۵.
۲- جهش سرمایهگذاری در تولید شیشه جام و بلورجات از ۲۰۰ هزار به ۳ میلیون تن در سال (۱۵برابر).
۳- جهش سرمایهگذاری و تولید کاشی و سرامیک از ۱۰ میلیون به ۴۰۰ میلیون مترمربع در سال (۴۰ برابر) در سال.
۴- جهش سرمایهگذاری و تولید فولاد از ۱۲ به ۳۶ میلیون تن در سال (۳ برابر) که با تکمیل طرحهای در دست اجرا به ۵۵ میلیون تن یعنی ۴.۵ برابر در سال خواهد رسید.
۵- جهش سرمایهگذاری و تولید محصولات پتروشیمی از ۰.۳ درصد سهم تولیدات جهانی به ۳ درصد جهان (۱۰ برابر).
موارد قابلتوجه در فرآیند جهش تولید:
۱- در برنامهریزی و اجرا باید بهجای استفاده از عبارت رشد سالانه از عبارت رشد چندبرابری استفاده شود.
۲- استفاده از ظرفیتهای خالی احتمالی در بعضی از محصولات نمیتواند موجب جهش شود. بنابراین حتما برای جهش در کلیه زمینههای موردنظر، باید سرمایهگذاری جدید انجام شود. البته ارتقای بهرهوری تاحدودی کمک به رشد سالانه تولید خواهد کرد، نه جهش تولید.
۳- براساس سوابق امر، صنعت همیشه نقش پیشتاز در توسعه و جهش اقتصادی داشته است. بنابراین حتی برای جهش تولید محصولات کشاورزی و دامی نیز باید به سرمایهگذاری و نوآوری در صنعت توجه شود.
۴- تولید ناخالص داخلی سرانه حدود ۵هزار دلار و درصورت احتساب قدرت خرید، حداکثر ۱۰هزار دلار است، در حالی که برای جهش و رسیدن به سطح نوظهور صنعتی، حداقل باید به ۲ برابر برسد.
۵- سهم سرمایهگذاری صنعتی طی چندسال گذشته حتی کمتر از میزان استهلاک بوده و لازم است با تجهیز منابع محدود مردمی و داخلی و جلب سرمایه و تسهیلات بانکی خارجی، جهشی در سرمایهگذاری صنعتی و متعاقبا جهش تولید بهوجود آید.
۶- نمونه جهشهای مذکور در ابتدای گزارش، عمدتا با استفاده از تسهیلات خارجی انجام شده بود، نه منابع محدود داخلی.
۷- برای تولید جهشی در زمینه معدن اعم از اکتشاف و تولید نیاز به ۱۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری و تسهیلات خارجی است.
۸- ارزش سالانه صادرات صنعتی و معدنی حدود ۵۰ میلیارد دلار است که باید به ۱۲۰ میلیارد در سال ۱۴۰۴ برسد.
۹- ارزش سرانه صادرات غیرنفتی ۷۰۰ دلار است که باید به 2برابر یعنی هزار و 200 دلار در ۱۴۰۴ برسد.
بهمنظور تحقق اهداف جهشی تولید، الزامات زیر اجتنابناپذیر است:
۱- موانع سرمایهگذاری و تولید ناشی از عملکرد سیاستها و اقدامات دولت بهویژه سازمانهای امور مالیاتی و تامیناجتماعی بهعنوان عوامل بازدارنده سرمایهگذاری تولید باید سریعا و عملا برطرف و اعلام شود. تنها با اظهارات شفاهی مسئولان قابلاصلاح نیست.
۲- اظهارات ضدسرمایهگذاری از سوی بعضی مقامات دولتی، نمایندگان مجلس و دستگاههای نظارتی مانند از کجا آوردهای، حداقل برای ۱۰ سال آینده جمعآوری و افراد خاطی از کار برکنار و شدیدا مجازات شوند. عملکرد سوء رسانه ملی با مصاحبه با افراد نابلد در اینباره بسیار بازدارنده است.
۳- برای جذب سرمایههای مردمی، لازم است دخالت سازمان بورس در تاسیس شرکتهای سهامی عام که از زمان دولت دهم آغاز شد، کاملا برطرف و مشابه سالهای قبل از آن محدودیت، بدون دخالت سازمان بورس، برابر قانون تجارت قابلتاسیس و فعالیت باشد.
۴- موانع ارتباط بانکی با خارج از کشور با تصویب و اعمال توافقنامه FATF برطرف شود که بدون این ارتباط طبیعی، انتظار جهش بیمورد است.
۵- دولت و وزارت امورخارجه با تعیین افراد صالح، توانمند، خودگذشته و توسعهای با مذاکره با کشورهای غربی منجمله امریکا در کاهش و ترجیحا برطرف کردن تنشهای موجود و تحریمها اقدام کند که با تداوم تحریمهای اقتصادی موجود، جهش واقعی در سرمایهگذاری و تولید انجام نخواهد پذیرفت.
۶- جهش تولید، نیازمند توسعه بازار صادراتی است که تنها با ایجاد روابط عادلانه و دوطرفه مقدور است.
۷- طی چند سال گذشته، سرمایهگذاریهای تولیدی و صنعتی موثر در زمینههای صنعت نفت، گاز و پتروشیمی انجام نگرفته است. در حالی که همسایگان جنوبی بهشدت با صرف دهها میلیارد دلار در حال سرمایهگذاری هستند، بهویژه در میادین مشترک. با انعقاد قرارداد با خودیهای بیپول چنانچه تاکنون کاری انجام نشده است، زین پس هم کاری پیش نخواهد رفت. باوجود منابع فراوان و ارزان در خارج از کشور لازم است هرچه سریعتر، امکان ورود این منابع به طرحهای سرمایهگذاری و توسعهای فراهم آید.
۸- با ایجاد محیط امن اقتصادی در کشور و ترجیحا اعلام عفو عمومی پس از ۴۵ سال، و ایجاد روابط سالم بینالمللی برای انتقال سرمایه ایرانیان خارج از کشور، میتواند به حرکت جهشی در سرمایهگذاری و تولید کمک کند.
۹- جذب سرمایههای خرد و متوسط داخلی از طریق امکان تاسیس شرکتهای سهامی عام و پذیرنویسی از سوی تشکلهای اقتصادی غیردولتی و صندوقها برای مشارکت مردم در سرمایهگذاریهای نسبتا بزرگ و موثر، موجب جهش سرمایهگذاری و تولید خواهد شد. در پایان از علاقهمندان و صاحبنظران تقاضای نقد و تکمیل پیشنهادات را دارم.