جویدنی پرسود
منوچهر محمدشمیرانی-کارشناس ارتباطات
برخی، می‌جوند تا آرام بگیرند و استرس را، از خود دور کنند. شاید هم به‌عنوان راهی برای کاهش اشتها و وزن، به آن نگاه می‌کنند. بازار آن در ایران، گردش مالی خوبی دارد و به حدود نیمی از بازار لوازم آرایشی و بهداشتی، حدود 8برابر تورهای گردشگری داخلی، حدود ۴ برابر بازار آب معدنی و حتی، به حدود یک‌چهارم گردش مالی بازار سیگار می‌رسد و به‌روایتی، تا ۴۰۰ درصد سود در بازار این جویدنی پرسود نهفته است. حرف از « آدامس »، این جویدنی محبوب خیلی‌هاست که کلسترول و چربی‌های اشباع‌شده ندارد و احتمالا، به سوزاندن کالری ناشی از خوردن غذا هم کمک می‌کند. بسیاری، حتی برای تمیز نگه داشتن دندان‌ها و تازه شدن تنفس خود، از آدامس بدون قند استفاده می‌کنند که به‌گفته انجمن بین‌المللی آدامس، جویدن آن باعث تحریک تولید بزاق دهان می‌شود و خطر پوسیدگی دندان را، تا ۴۰ درصد کاهش می‌دهد. ناگفته نماند از عوارض منفی مصرف آدامس، سردردهای میگرنی است که گریبانگیر افرادی می‌شود که روزانه، آدامس زیادی می‌جوند.
پیشینه آدامس
آدامس، یکی از پرطرفدارترین و قدیمی‌ترین تنقلات است که در جهان یافت می‌شود. تاریخچه جویدن آدامس، به یونان قدیم برمی‌گردد. زنان یونانی، از شیره گیاه ماهایا ـ که برای جویدن بود ـ استفاده می‌کردند تا دهان‌شان، خوشبو و دندان‌های‌شان تمیز شود. در ایران نیز، از صمغ گیاه « ون » که « سقز » نام دارد، به‌عنوان آدامس طبیعی استفاده می‌کردند؛ حتی ابوعلی‌سینا، برای درمان بیماری‌های گوارش، جویدن سقز را تجویز می‌کرده است. در ارتباط با قدمت استفاده از آدامس، باید گفت چند سال پیش بود که خبر کشف نخستین آدامس دنیا منتشر شد. براساس این خبر، 4 دانشجوی ۲۳ساله انگلیسی، موفق به کشف نخستین آدامس دنیا در گورستانی واقع در خلیج غربی فنلاند شدند. این باستان‌شناسان، در این کاوش قطعه رزینی را کشف کردند که بیش از 5هزار سال قدمت داشت و روی آن، آثاری از دندان انسان دیده می‌شد. گفتنی است این رزین، محتوی اسید فنیک بوده و موثر در مقابله با عفونت‌های دهانی است. در حقیقت، انسان‌های عصر نوسنگی این منطقه، از این آدامس رزینی به‌عنوان یک ماده ضدعفونی‌کننده دهان استفاده می‌کرده‌اند.
آدامس ـ این جویدنی مصنوعی و جذاب ـ که طرفداران زیادی از کودک، بزرگسال، پیر و جوان دارد، قدمت زیادی را به‌چشم دیده است؛ از نخستین آدامس‌ها، که صمغ درختان بود تا قرن نوزدهم، که پس از تلاش چندین نفر، توماس آدامز، آدامس به‌معنای امروزی را به‌ثبت رساند.
توماس آدامز، ابتدا تلاش داشت با « چیکل »، که نوعی صمغ درختان امریکای مرکزی است، چکمه و اسباب‌بازی بسازد، اما راه ساده‌تر را رفت و با اضافه کردن کمی طعم شیرین‌بیان به آن، توانست نخستین آدامس دنیا را بسازد و اسمش، روی این محصول بماند. بسیاری از ایرانیان با عمری بیش از 4 دهه، به‌خوبی آدامس خروس‌نشان را به یاد دارند. تولید این آدامس، از سال ۱۳۳۵ شروع شد و هرچند پیش از آن، آدامس‌های طوطی‌نشان و طاووس‌نشان، در بازار ایران بودند،اما آدامس خروس‌نشان، جای خوبی را در بازار ایران داشت تا اینکه پس از سال ۱۳۵۷ مصادره و در سال ۱۳۷۱ کارخانه آن، در قالب برنامه‌های خصوصی‌سازی واگذار و ساختمان آن، تبدیل به دانشگاه سوره شد.
جویدن روزی ۲۰ میلیارد تومان
آخرین آمار موجود گردش مالی بازار آدامس، حدود یک سال و نیم پیش را نشان می‌دهد؛ همه‌روزه دست‌کم ۲۰ میلیارد تومان، گردش مالی بازار آدامس بوده است (که این رقم، با افزایش قابل‌توجه نرخ ارز، تا به الان باید بیشتر هم شده باشد)،اما جذابیت اصلی این بازار، از سود ۴۰۰ درصدی یا 4برابری این بازار ناشی می‌شود؛ جذابیتی که به‌قولی، حتی فعالان بازار طلا را هم وسوسه می‌کند تا در این بازار، فعالیت خود را ادامه دهند.
در حالی که سال‌هاست در سنگاپور، قانون ممنوعیت استفاده از آدامس و جریمه‌های سنگین، برای انداختن آدامس در سطح معابر وجود دارد و فقط ۸ درصد ژاپنی‌ها آدامس می‌جوند، استقبال عجیب ایرانی‌ها از جویدن آدامس، موجب شده است تا طبق آمار ارائه‌شده، اعلام شود ۸۲ درصد مردم ایران آدامس می‌جوند؛ در حالی که عربستان‌سعودی با ۷۹ درصد و امریکا با ۵۹ درصد، در رتبه‌های بعدی این جایگاه قرار گرفته‌اند.
به‌همین دلیل است که کارشناسان می‌گویند برای هر کالایی که تقاضایی در بازار دارد، وزارتخانه و تشکیلات مرتبط، باید برنامه‌ریزی کند تا کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی داخلی، بتوانند با توسعه و گسترش و ارتقای کیفیت محصولات و بسته‌بندی کالا، نظر مصرف‌کنندگان داخلی را جلب کرده و به این ترتیب، از گرایش آنان به مصرف کالای خارجی بکاهند.
اما در عمل، دیده می‌شود نداشتن توجه لازم به واحدهای تولید آدامس داخلی و تعرفه و حقوق گمرکی ۶۰ درصدی، کار را به‌جایی رسانده است که کمتر تولیدکننده‌ای، رغبت به تولید آدامس نشان می‌دهد. اگر تولیدکننده‌ای هم، چنین کاری انجام دهد، واردات قاچاق آدامس، او را مجبور می‌کند میزان تولید خود را کاهش دهد و نتواند با تمام ظرفیت، تولید خود را ادامه دهد. بررسی‌ها حاکی از آن است که بیش از نیمی از آدامس مصرفی بازار ایران، از راه‌های قاچاق وارد و پس از چند دست چرخیدن، با سودی چندبرابری، راهی دهان مصرف‌کنندگان می‌شود. البته فکر نکنید آدامس‌های قاچاق، آدامس‌های مرغوب و باکیفیتی هستند. به‌گفته فعالان این بازار، بسیاری از این آدامس‌ها، تقلبی هستند و در کارگاه‌های زیرپله‌ای در کشورهای همجوار، با جعل نام برندهای معروف آدامس، تولید و به داخل کشور قاچاق می‌شوند. از آنجایی که آدامس، کالایی است که تاریخ مصرف یک‌ساله دارد، برخی، آدامس‌های تاریخ مصرف گذشته را، با قیمت‌های بسیار پایین خریداری می‌کنند و با زدن تاریخ مصرف جدید، سود کلانی از فروش این آدامس‌ها در بازار داخلی به‌جیب می زنند. به هر روی، باتوجه به استقبال زیاد از مصرف آدامس، لازم است، ضمن کاهش تعرفه‌های گمرکی و جلوگیری از قاچاق آدامس، از واحدهای تولید آدامس، حمایت لازم به عمل آید تا بتوانند جایگاه واقعی خویش را در بازار آدامس کشور بازیابند.
