نقش فناوری اطلاعات در توسعه سازمانی (بخش پایانی)
رضا پدیدار- عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران
فناوری اطلاعات برای افزایش بهرهوری و کارآیی، حیطه کنترل گستردهتر و کاهش تعداد متخصصان را مجاز میداند. فناوری اطلاعات به سازمانها اجازه میدهد تا دانش متخصصان را تحت کنترل درآورد و نیاز به تخصصهای فنی را در سازمان کاهش میدهد. این منطقی است که پس از اینکه سطوح مدیریتی در سازمان کمتر شد، در آن سازمانها به مدیران صف و ستادی کمتری نیاز خواهد داشت و از طرفی کیفیت نهایی را بهسرعت افزایش خواهد داد.از سوی دیگر، فناوری اطلاعات در سازمانها کاربردهای متنوعی دارد. امروزه بسیاری از فعالیتهای سازمانی با بهرهگرفتن از فناوریهای اطلاعاتی صورت میگیرد. این امر موجب افزایش سرعت انجام فعالیتها و بالا رفتن دقت و سطح اطمینان در آنهاست. گسترش بکارگیری فناوری اطلاعات در انجام امور به حدی است که در صورت عدم وجود فناوریهای اطلاعاتی انجام بسیاری از آنها، اگر غیر ممکن نباشد با دشواری روبهرو بوده و سطح کارآیی بطور بارزی کاهش مییابد.
به این ترتیب کاربردهای فناوری اطلاعات به دو گونه؛ کاربردهای عملیاتی و کاربردهای اطلاعاتی است و هر سازمان و موسسهای با توجه به نوع فعالیت ترکیبی از این دو اقدام را در بر میگیرد.کاربردهای عملیاتی: استفاده از فناوری اطلاعات در یک وظیفه تخصصی را کاربرد عملیاتی فناوری اطلاعات مینامند. تهیه لیست حقوق کارکنان، تهیه فاکتورهای فروش، پیشبینی موجودی، برنامهریزی تولید، توزیع و تخصیص نیروی کار، هزینه یابی صنعتی، نگهداری و تعمیرات و سایر وظایف تخصصی از جمله زمینههای کاربرد عملیاتی فناوری اطلاعات است. این فناوری به انجام امور پیچیده و به طرز سریع و اقتصادی کمک میکند. در عین حال، کاربرد عملیاتی به یافتن راههایی سادهسازی عملیات میانجامد، بهطوری که سیستم سازمان کاراتر میگردد و از منابع انسانی و ماشین استفاده کارآیی بهعمل میآید. کابردهای عملیاتی رایانه نتایج زیر را به دنبال دارند:
- افزایش بهرهوری در تمام ابعاد.
- افزایش نسبت به هزینه اثر بخشی از طریق کاهش هزینههای عملیاتی.
- ارائه روشهای کنتــرل فعالیــتهای منــابع انسانی.
- افزایش قدرت رقابت در سازمان در اثر پیشرفتهای حاصله از کنترل کیفی و نوآوریها.
- حفظ و رشد کیفیت خدمات در تمامی ابعاد.
۲- کاربردهای اطلاعاتی نیز عبارت است از بکارگیری سیستم رایانهای در سطوح عملیاتی موجب افزایش بهرهوری که منجر به بهبود کیفیت اطلاعات و خدمات میشود. مدیران اساسا با این انگیزه به سرمایهگذاری در فناوری رایانهای روی میآورند که امکان افزایش تولید کالا و خدمات را در مقدار ثابت میسر میکند. در این محیط تولیدی استفاده از تجهیزات رایانهای سطح ضایعات را به حداقل رسانده و سطح تولید را بالا میبرد. همچنین کاهش ساعات کار ماشین، ابزار و نیروی انسانی نیز که در اثر بارگیری تجهیزات رایانهای حاصل میشود، هزینه را کاهش داده و نسبت هزینه، اثر بخشی را افزایش میدهد. در این زمینه فناوری رایانه موجبات کاهش هزینههای متغیر را فراهم کرده است. فناوری اطلاعات از چند جهت هزینههای عملیاتی را کاهش میدهد.
از یک سو؛ ورود فناوری رایانه به سازمان، نیاز مجموعه عملیاتی را به نیروی انسانی کاهش میدهند. و از سوی دیگر؛ فناوری رایانه و اطلاعات با ایجاد امکان دسترسی سریع اطلاعات دقیق برای مواردی مانند سطح موجودی، باعث کاهش هزینههای عملیاتی میگردد. همچنین سطح ضایعات و زمان لازم برای تولید کاهش یافته و در نتیجه هزینههای مربوطه نیز کاهش مییابند. بطور کلی فناوری اطلاعات دنیای اجتماعی را تحث تاثیر قرار داده و مدیران میبایست از این تغییرات آگاهی یافته و برای درک و سازگاری مناسب با آنها تلاش کنند. به هر صورت سرمایهگذاری بر روی فناوری اطلاعات تاثیر مثبتی بر روی تولید ناخالص داخلی داشته که میتواند مدیریت کیفیت جامع را بطور مستقیم تحت تاثیر قرار دهد. بهطورکلی ابزارهای در اختیار در مدلهای توسعهای در فناوری اطلاعات میتوانند بهصورتی دقیقتر و سریعتر ارتباطات سیستمی را بهبود بخشند. از طرفی فناوری اطلاعات همه بخشها و عملکردهای شرکت را تحت تاثیر قرار میدهد.
بسیاری از پژوهشگران تلاش کردهاند تا جنبههای مختلفی که مدیریت کیفیت جامع را شکل میدهد، مشخص سازند. در این رابطه ۸ جنبه اصلی مدیریت کیفیت جامع خدمات در برآیند فعالیتهای عمومی و تخصصی حاصل از فرآیند اجرایی و عملیاتی بهدست آمده که عبارتند از:
تاثیر فناوری اطلاعات و مدل کیفیت جامع خدمات
ارتباط با مشتری ارتباط با تامین کننده
مدیریت منابع انسانی فرآیند طراحی محصول
مدیریت رفتاری کارکنان فرآیند تولید محصول
پشتیبانی مدیریت ارشد
مدیریت تضمین کیفیت
کلام پایانی اینکه فناوری اطلاعات در راستای مدیریت کیفیت جامع مدیریت لازم است به موارد زیر توجه جدی معطوف داشته تا با اهداف پیش گفته دست یابد:
- بهبود روابط با مشتریان طرف همکاری و آینده
- بهبود روابط با تامینکنندگان کالا و خدمات در یک مدل همبسته
- افزایش کنتـــرل فرآیندی کالا و خـــدمات در موسسه
- سادهسازی کارگروهی و سرعت بخشیدن به گردش آن
- سادهسازی جریان اطلاعات بین واحدهای مختلف شرکت
- بهبود فرآیند طراحی و اجرا و نظارت بر هر یک از آنهـــا
- بکارگیری سیستمهای نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه در شرکت
- پیادهسازی سیستمهای کیفیت همزمان با مدلهای متحول هر یک
- اندازه گیری هزینههای کیفیت برای بهبود کیفیت خدمات
- بهبود فرآیند تصمیمسازی در واحد تضمیـــن کیفیت
بهطور کلی توسعه استفاده از فناوری اطلاعات، جنبههای مختلف مدیریت کیفیت جامع را تحت تاثیر قرار داده و بهعنوان یک پشتیبانیکننده قوی برای مدیریت کیفیت بکار میرود. در نهایت استفاده از فناوری اطلاعات در مدیریت کیفیت جامع خدمات به افزایش بهرهوری و رشد وشکوفایی شرکت منجر خواهد شد.