نقش بازار سرمایه در رشد تولید مولد
شهرام شیرکوند-پژوهشگر صنعت
تامین مالی بنگاه های تولیدی اقتصادی پاشنه آشیل تولید در کشور است و مهم تر از آن، مدیریت بهینه منابع مالی و اختصاص منابع به حوزه های تولیدی مولد اقتصاد است. در این فرآیند بازارهای مالی در تامین منابع مالی، مدیریت این منابع و هدایت آنها به بخش های تولیدی موثر در توسعه اقتصادی بسیار حائزاهمیت هستند.از آنجا که بخش های تولیدی کشور (مسکن، صنعت، کشاورزی و....) برای مقاوم سازی اقتصاد، همواره به منابع مالی نیاز دارند و بازار سرمایه و شبکه بانکی کشور در راستای حمایت از چرخه تولید و رشد تولیدات مولد اقتصاد، توانایی تامین مالی این واحدها را از زمان تاسیس تا زمان تولید محصول و سوددهی دارند،بنابراین تسهیل در شرایط صدور ضمانتنامه و لحاظ کردن تخفیف در کارمزد منابع مالی، با توسعه تامین مالی و بهره گیری از اعتبارات اسنادی داخلی که زنجیره بین فروشندگان و تولیدکنندگان مواد اولیه و محصولات نهایی را از لحاظ اعتباری تامین مالی کند، موجب تسریع و تضمین در گردش عملیات بین آنان و پویایی تولید و توسعه اشتغال پایدار خواهد شد.یکی از مشهودترین ویژگی های کشورهای در حال توسعه، محدودیت سرمایه برای تحریک رشد اقتصادی و حرکت در مسیر توسعه است. در همه نظام های اقتصادی دنیا، سیستم های تامین مالی شامل بانک، بیمه و بازار سرمایه وظیفه ایجاد، جمع آوری، توسعه منابع مالی و افزایش دارایی را به منظور سرمایه گذاری در حوزه های تولید و کسب وکار مدیریت می کنند.باتوجه به اینکه از سیستم اقتصادی و نظام مالی ایران به عنوان یک کشور بانک محور یاد می شود، مدیریت دارایی، افزایش سرمایه و تامین منابع مالی از طریق نظام بانکی انجام می شود و اجرای این سیستم منجر به افزایش درخواست انواع تسهیلات از شبکه بانکی و افزایش سود تسهیلات شده که در نهایت به نفع حوزه های صنعتی و اقتصادی نیست، زیرا سود متعلقه منجر به افزایش هزینه در بخش های تولید و کسب وکار می شود، بنابراین هزینه تامین مالی حوزه های تولیدی مولد اقتصاد از طریق بازار سرمایه و با بهره گیری از ابزارهای تامین مالی متنوع و متعدد آن می تواند کمتر از تامین مالی توسط نظام بانکی باشد.
از این رو، بازار سرمایه باتوجه به قابلیت های خود می تواند در مسیر تامین مالی پروژه های جدید اثرگذار و نقش آفرین باشد و برای تکمیل پروژه های زیربنایی حوزه های صنعتی و اقتصادی و راه اندازی آنها، تخصیص منابع موردنیاز کسب وکار با جمع آوری منابع مالی لازم از متقاضیان سرمایه گذاری در بخش سرمایه بسیار حائزاهمیت است.تحولات اخیر در اقتصاد کشور آثار مثبت و منفی فراوانی بر مدیریت مالی بخش های صنعتی و اقتصادی داشته است. این تحولات همچنین سبب شده، نیاز بخش های مختلف صنعتی و تولیدی کشور به سرمایه افزایش یابد و این افزایش تقاضا برای جذب سرمایه در شرایطی رخ داده است که بانک ها نیز منابع مالی کافی برای تامین نیاز مالی این بخش ها را در اختیار ندارند.البته بخش صنعت در کشورهای توسعه یافته برای تامین نیازهای مالی به دریافت تسهیلات بانکی و اعتبار از بانک ها بسنده نمی کند و تسهیلات بانکی تنها یکی از منابع تامین مالی در این کشورها است. بنابراین، به نظر می رسد بازار سرمایه در ایران هنوز توان پاسخگویی به همه نیازهای مالی حوزه های صنعتی و اقتصادی کشور را ندارد. در همین راستا، باید بهره گیری از مدل مدیریت دارایی های عمومی و دارایی های بازار سرمایه تقویت شود.شرکت های موفق و پیشرو برای رشد و توسعه تولید می توانند با هزینه اندک نسبت به سایر روش های سرمایه گذاری، منابع مالی موردنیازشان را با بهره گیری از اوراق سلف تامین کنند، زیرا استفاده از روش های نوین سرمایه گذاری از طریق بازار سرمایه یک مزیت رقابتی برای سازمان های اقتصادی و شرکت های مختلف است.همچنین از این نظر که در شرایط اقتصادی موجود، تولید در کشور برای حرکت به سمت توسعه و نوآوری نیازمند تامین مالی مستمر در فضایی قابل نظارت و شفاف است، بازار سرمایه این ظرفیت را دارد تا در جذب سرمایه های خرد و کلان، در تامین مالی بنگاه ها نقش مهم و راهبردی ایفا کند.کارشناسان اقتصادی معتقدند که بازار سرمایه ایران می تواند در توسعه اقتصادی و صنعتی کشور بیش از پیش حضور داشته باشد و برای تحقق این برنامه باید در گام نخست به تسهیل مقررات و لغو قوانین متعدد و دست وپاگیر پرداخت. باتوجه به نقش بازار سرمایه در رشد تولید، امیدواریم این بازار نقش مناسبی در تامین منابع مالی تولید مولد داشته باشد. در این صورت، اهداف صنایع ارزش آفرین کشور محقق می شود و بنگاه های تولیدی به رشد اقتصادی خواهند رسید.