این ره که می‌روی به ترکستان است
عاطفه خسروی سردبیر
نرخ دلار در معاملات آخرین روز هفته گذشته از مرز حساس ۳۴ هزار و ۸۵۰ تومان عبور کرده و در معاملات پشت خطی وارد کانال ۳۵ هزار تومان شده و سکه نیز به کانال ۱۶ میلیون تومان رسیده است.
این روند در نخستین روز هفته جاری نیز حاکم بود؛ به طوری که لحظه نوشتن این مطلب نرخ دلار به 36هزار 250 هزار تومان هم رسید. دولت نیز در واکنش به افزایش نرخ افسارگسیخته ارز ثبت نام ارز مسافرتی را اینترنتی کرد و براساس بخشنامه بانک مرکزی، تمامی صرافی های عضو بازار متشکل ارزی از شنبه، ۱۴ آبان موظف به عرضه ارز از طریق سامانه برخط بازار متشکل ارزی شدند.
تحلیلگران ارزی بازار تهران عوامل مختلفی را به عنوان دلایل افزایش حجم تقاضا و به تبع آن افزایش نرخ دلار مطرح می کنند که از مهم ترین این عوامل می توان به «انتظارات تورمی» و «سرایت دارایی های خارج شده از بورس به بازارهای سوداگرانه» اشاره کرد.
بررسی ها نشان می دهد در روزهای اخیر نسبت خروج دارایی از بازار سرمایه افزایش یافته و این دارایی ها به بازارهای دیگر مهاجرت خواهند کرد که نزدیک ترین مقصد آنها بازارهای ارز و طلا است. در نتیجه با افزایش سطح تقاضا در معاملات ارزی شرایط فشار خرید ایجاد خواهد شد. برخی معتقدند از افزایش قابل توجه نرخ دلار، سیگنال خروج سرمایه مخابره می شود.
همچنین براساس گزارش منتشرشده توسط مرکز آمار نرخ تورم نقطه به نقطه کشور در ماه نخست پاییز امسال به ۴۸ . ۶ درصد رسیده است؛ بر همین اساس بسیاری از کارشناسان بر این باورند که افراد جامعه و فعالان بازار با هدف حفظ ارزش دارایی های خود در برابر تورم اقدام به خرید ارز و طلا می کنند.
از یک سو تقاضای احتیاطی ناشی از تشدید تحریم ها و توقف مذاکرات برجام وارد بازار ارز شده و رکود ناشی از ناآرامی های اجتماعی، فیلترینگ و افزایش حقوق کارمندان بر میزان تقاضا دامن زده و از طرفی هم پیشروی نرخ دلار در هرات و سلیمانیه و رشد نرخ حواله درهم موجب تقویت انتظارات صعودی برای دلار شده است. در نهایت اینکه بسیاری از تحلیلگران گستردگی انتظارات تورمی در فضای بازار را از مهم ترین دلایل افزایش حجم تقاضا برای خرید ارز می دانند.
با این همه اغلب فعالان ارزی بازار تهران، هفته جاری را بازه زمانی سرنوشت سازی برای بازار ارز می دانند و معتقدند باید دید باتوجه به سیگنال های مثبت در زمینه ذخایر ارزی کشور، واکنش بازار و بانک مرکزی درباره روند نرخ ارز چه خواهد بود.
از سوی دیگر این روزها در آشفته بازار ارز با پدیده جدید و عجیب دیگری مواجهیم. برخی از خبرگزاری ها علاوه بر مخابره گزارش هایی مبنی بر اجاره کارت ملی، خبر از شکل گیری پدیده ای جدید به نام اجاره دلار می دهند؛ به این صورت که دلالان دلار را اجاره و آن را خرید و فروش می کنند و روزی ۲۰۰ هزار تومان برای اجاره ۱۰ هزار دلار به صاحب اسکناس می پردازند. باتوجه به روند افزایشی نرخ ارز به عنوان یک کالای سرمایه ای، برخی کارشناسان معتقدند اجاره دلار خیلی هم دور از ذهن نبود، زیرا با فراتر رفتن نرخ یک کالا و یک سرمایه، طبیعت اقتصادی از خرید و فروش به اجاره سوق پیدا می کند، اما اینکه اسکناس خارجی این گونه مورد معامله دلال ها آن هم برای بدتر کردن وضعیت بازار ارز قرار گیرد، خود جای بررسی و برخوردهای جدی خواهد داشت. سازکار «اجاره ارز» با ایجاد عرضه و تقاضای کاذب می تواند موجب افزایش نرخ ارز آن هم به صورت کاذب شود.
خطر زمانی بیشتر می شود که هر کس برای کسب سود بیشتر در بازار به فکر خرید دلار و اجاره دادن آن بیفتد؛ در این صورت ارز توسط افراد خریداری و از کف بازار جمع می شود. علاوه بر آن افرادی که ارز بیشتری در دسترس دارند، می توانند در نرخ نهایی دلار تاثیر بگذارند. قیمت ارز، سکه و طلا روز به روز بالاتر می رود و نرخ تورم و نقدینگی در مدار افزایش جا خوش کرده اند. در زمینه کالاهای سرمایه ای سکه و طلا، افزایش نرخ ارز و انس جهانی از عوامل اصلی رشد نرخ هستند و در این بین افزایش تقاضا نیز قیمت ها را بالاتر می برد.
افزایش نرخ ارز نیز دلایل متعددی دارد که به مهم ترین آنها در این نوشتار اشاره شد. بررسی اجمالی این تحلیل ها می تواند گویای اوج مشکلات اقتصادی باشد و برای آنکه گوش شنوایی دارد زنگ هشدار را به صدا در آورد.
چنانچه به گفته بسیاری از کارشناسان برخی از سیاست های دستوری و اشتباه دیروز، اقتصاد را به شرایط امروز رسانده است. باور کنیم اتخاذ سیاست های اشتباه و گاهی دستوری نه تنها اقتصاد بلکه جامعه و کشور را به ترکستان می رساند.
