حمایت از صادرات مکانیسم توسعه
عاطفه خسروی-سردبیر
«آمار مقدماتی گمرک ایران نشان می دهد تجارت خارجی کشور در ۶ ماه نخست سال با رشد ۱۳ . ۲ درصدی در ارزش از مرز ۵۰ میلیارد دلار گذشته است.
مطابق آمارهای گمرک ایران، در این مدت ۵۱ میلیون و ۷۸۳ هزار تن کالا به ارزش ۲۴ میلیارد و ۲۵۱ میلیون دلار صادر شد که این میزان صادرات از نظر وزنی افت ۱۲ . ۵ درصدی و به لحاظ ارزش رشد ۱۳ . ۳۲ درصدی را نشان می دهد.
در عین حال، در این مدت، ۱۶ میلیون و ۳۲۰ هزار تن کالا به ارزش ۲۶ میلیارد و ۳۱ میلیون دلار وارد کشور شد که از حیث وزن افت ۱۴ . ۷۲ درصدی و از لحاظ ارزش رشد ۱۳ . ۱۵ درصدی داشته است.
در واقع آمار صادرات و واردات کشور در پایان نیمه نخست سال ۱۴۰۱ نشان می دهد همزمان با افزایش صادرات و واردات در نیمه نخست ۱۴۰۱ ، تراز تجاری کشور منفی تر شد و به یک میلیارد و ۷۸۰ میلیون دلار رسید؛ روندی که از تیر ۱۴۰۱ شروع شد و در شهریور ۱۴۰۱ به اوج
رسید.
جزئیات تجارت در شهریور نشان می دهد، صادرات غیرنفتی ایران به کشورهای هدف افتی حدود ۲۵ درصد داشته است. در این مقطع ایران ۳ میلیارد و ۳۲۷ میلیون دلار کالا صادر کرده، این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته ۴ میلیارد و ۴۳۴ میلیون دلار کالا صادر شده بود. در بازه زمانی یادشده واردات کالا و خدمات نیز از کشورهای طرف معامله افتی بیش از ۱۷ درصدی داشته است.
در آخرین ماه تابستان، ایران ۴ میلیارد و ۳۶۶ میلیون دلار کالا وارد کرده است؛ رقم این شاخص در تابستان سال گذشته ۵ میلیارد و ۲۹۱ میلیون دلار گزارش شده بود.
براساس آمار مقدماتی گمرک ایران می توان گفت در این ماه همچون ماه های گذشته مبادلات تجاری ایران صرفا متمرکز بر ۱۲ شریک تجاری است.»
این آخرین آمار مرتبط با تجارت ایران است؛ آماری که حکایت از منفی تر شدن تراز تجاری کشور دارد؛ روندی که به گواه آمار از تیر ۱۴۰۱ شروع شد و در شهریور ۱۴۰۱ به اوج رسید.
این آمار در حالی عنوان می شود که همواره اقتصاد کشورهای «صادرات محور» در عرصه جهانی موفق عمل می کنند؛ بر همین اساس بسیاری از کارشناسان معتقدند نجات اقتصاد ایران نیز در گرو صادرات و توسعه آن است. تا آنجا که بسیاری بر ارتباط غیرمستقیم معیشت و بهبود زندگی با صادرات تاکید دارند.
در این گزاره رونق تولید منجر به رونق اقتصاد می شود و با حفظ اشتغال، معیشت را تامین می کند. از سوی دیگر یکی از الزامات رونق تولید، توسعه صادرات است؛ هرچند این مورد همچنان در نگاه برخی از مسئولان کشورمان نهادینه نشده است.
با تعابیر بیان شده اگر قصد رونق تولید و حمایت از معیشت را داریم باید برنامه ریزی دقیق تری برای تسهیل فرآیند صادرات داشته باشیم.
اگر قرار است صادرات پایدار داشته باشیم، باید مطالعه، برنامه ریزی و هدف گذاری در حوزه صادرات انجام شود؛ برنامه هایی که در تمام این سال ها در سایه اتکای اقتصاد به نفت به فراموشی سپرده شده است. در حقیقت اقتصاد دولتی و متکی به نفت نه تنها در ایران بلکه در سایر کشورهایی که اقتصادی شبیه ما را تجربه کرده اند، باعث بروز مشکلات جدی شده است.
در این ساختار نادرست اقتصادی، ایران هرگز صادرات محور نشده و همیشه با تکیه بر درآمدهای نفتی هر سال را پشت سر گذاشته و سند دخل و خرج سال جدید را نیز با محاسبه دلارهای نفتی بسته است. همین اتکا، اقتصاد را در سال های تحریم با مشکل مواجه کرد. با این حال باید تحریم ها را فرصت بدانیم، زیرا ما را مجبور کرد به ضرورت توسعه صادرات بیندیشیم.
باتوجه به موارد یادشده می توان گفت مکانیسم توسعه، حمایت از صادرات است؛ بنابراین باید به دنبال باز کردن زنجیرهایی بود که در این سال ها به پای صادرات و صادرکنندگان بسته شده است. برای موفقیت در این مسیر می توان از دید فعالان حوزه صادرات و از تجربیات صادرکنندگان موفق بهره گرفت.
علاوه بر این بهره گیری از تجربه کشورهای موفق اصلی است که باید موردتوجه قرار گیرد.
در صحنه جهانی رقبای صادراتی از حمایت تمام قد دولت های شان برخوردارند و دولت ها با تسهیلگری، راه را برای توسعه صادرات هموار می کنند؛ مسیری که برای صادرکنندگان ایرانی با ناهمواری هایی چون بی ثباتی بازارهای صادراتی، دستورالعمل های بدون پشتوانه، بی ثباتی ارتباط با کشورهای همسایه، هزینه های حمل ونقل، پیچ وخم های اداری در قیمت گذاری و کارشناسی کالای صادراتی، همراه است.
امسال در حالی آیین روز ملی صادرات را برگزار می کنیم که صادرکنندگان علاوه بر محدودیت های خارجی با خودتحریمی های داخلی نیز مواجهند، این در حالی است که اگر قصد سرپانگه داشتن اقتصاد را داریم، راهی جز توسعه صادرات نداریم.
