استفاده از فرصت توسعه حمل‌ونقل دریایی
شهرام شیرکوند پژوهشگر صنعتی
حمل ونقل دریایی از مهم ترین روش های حمل ونقل است که در سراسر جهان مورداستفاده قرار می گیرد. این روش حمل ونقل قرن هاست که در حمل کالا و مسافر به انسان یاری رسانده تا علاوه بر سفر، به تجارت نیز بپردازد. به دلیل به صرفه بودن حمل و ترانزیت دریایی نسبت به حمل ونقل هوایی، روش حمل ونقل دریایی از مهم ترین انتخاب های تجار و فعالان اقتصادی است و باوجود توسعه روش های حمل ونقل، حمل دریایی همچنان در اولویت انتخاب فعالان حوزه کسب وکار است و براساس آمارهای موجود بیش از ۸۰ درصد حمل ونقل در جهان از طریق دریا انجام می شود.
توسعه صنعت حمل ونقل دریایی موجب رونق کسب وکار و رشد اقتصادی کشور می شود. امروزه حمل ونقل دریایی یکی از اجزای مهم اقتصاد کشور محسوب می شود و به دلیل داشتن نقش زیربنایی تاثیر قابل توجهی بر فرآیند رشد اقتصادی کشور دارد. حمل ونقل دریایی دربرگیرنده فعالیت هایی است که به شکلی گسترده در زمینه های تولید، توزیع و مصرف کالا و خدمات جریان داشته و در مجموعه فعالیت های اقتصادی نقشی بی بدیل دارد و به نظر می رسد بدون توسعه شبکه حمل ونقل دریایی کشور، رشد و توسعه عمومی کشور غیرممکن خواهد بود. بنابراین در شرایط فعلی بخش حمل ونقل دریایی کشور برای توسعه سهم بازار فعلی، باید توجه بیشتری به سازکارهای بازار و توسعه خدمات داشته باشد. البته توسعه این بخش در گرو افزایش سرمایه گذاری بوده و شرط تحقق آن نیز اقتصادی شدن حمل ونقل دریایی به واسطه اعمال سیاست های حمایتی مبتنی بر فضای کسب وکار است. بر همین اساس در مقوله رشد و توسعه اقتصاد در این مقطع زمانی و روند گسترش آن باید به نقش سیستم های حمل ونقل دریایی در بهینه سازی هزینه ها، زمان سفر، سرعت جابه جایی، ایمنی و سطح خدمات ارائه شده توجه بیشتری داشت. از آنجا که صنعت دریایی بخش مهمی از حمل ونقل کشور را در بر می گیرد، باید برای توسعه سهم بازار، برنامه ای جامع تدوین شود و یکی از این برنامه ها، فراگیری فنون بازاریابی است. بازاریابی محصول یا خدمت، عامل ماندگاری و بالندگی موسسات و بنگاه های اقتصادی است و بدین جهت از اهمیتی ویژه برخوردار بوده و برای توسعه فروش و افزایش سهم بازار امری کلیدی تلقی می شود. حال اگر این فرآیند با پشتوانه تحقیقات بازار همراه شود، به طور قطع اثربخشی بیشتری خواهد داشت. «راسبی گازیر» معتقد است در بازاریابی، اطلاعات تنها مبنایی برای اتخاذ تصمیمات بهتر نیست، بلکه یک دارایی ارزشمند است که از نظر استراتژیک می تواند مزایای رقابتی به بار آورد. در شرایطی که تولید و عرضه کالا و خدمات به عنوان مبنا و میزانی برای سنجش توسعه یافتگی اقتصادی کشورها قلمداد می شود، عنصری نقش حیاتی دارد که پایداری این روند را تضمین کند. این عنصر بدون شک مصرف کننده است که حق انتخاب دارد؛ از این رو گزینه هایی که برای انتخاب پیش روی اوست و براساس آنها یکی را بر دیگری مقدم می دارد، بسیار اساسی و تعیین کننده است. باید این موارد را شناخت، تحلیل کرد و تولید انواع کالا و خدمات را بر پایه آنها بنیان نهاد. البته قبل از هر چیز باید پذیرفت که لازمه تحقق این هدف، شناخت علاقه های مشتری، مدیریت تجربه مشتریان، درک تحولات بازار و برنامه ریزی صحیح برای توسعه محصولات و خدمات جدید است و در شرایط فعلی باید به سراغ تحقیقات بازاریابی رفت. تحقیقات بازاریابی زمانی ضرورت دارد که مشکلی مشاهده می شود؛ نظیر کاهش سهم بازار یا ضعیف شدن نحوه توزیع. تحقیقات بازاریابی، روشی عینی، منظم و منسجم است که از طریق آن اطلاعات لازم و مناسب برای تصمیم گیری مدیر بازاریابی فراهم می آید. یکی از مواردی که موجبات تصمیمات سازنده و درست مدیران بازاریابی را فراهم می آورد، تحقیقات بازاریابی است؛ تحقیقاتی که به طور کلی به گروه های تحقیقات درباره بازار، تحقیقات درباره مشتری و مصرف کننده و تحقیقات درباره محصولات و خدمات تقسیم می شود. تحقیقات بازاریابی کاربردهای زیادی دارد. از این تحقیقات بیشتر در تعیین سیاست های بازاریابی استفاده می شود و به این ترتیب از عوامل قابل کنترل و خارج از کنترل بازار به بهترین صورت استفاده می شود. تحقیقات بازاریابی با کشف بازارهای جدید، موارد استفاده از کالاها و خدمات پیشین را توسعه می دهد. مهم ترین مزیت تحقیقات بازاریابی این است که موجب حذف تصمیماتی که بر اطلاعات نادرست استوار است، می شود و از آنجا که معمولا پس از تصمیم گیری های مهم تجاری، امکان بازگشت وجود ندارد، از سرمایه گذاری های سنگین و بدون تحقیق و مطالعه در بخش های غیرضروری جلوگیری می شود. همچنین کاهش هزینه ها را به دنبال دارد، تاثیر فعالیت های تبلیغاتی را افزایش می دهد و باعث توسعه فروش خدمت یا کالا می شود.
بسیاری از فعالان حوزه تجارت معتقدند توسعه حوزه حمل ونقل دریایی منجر به توسعه صادرات کالاهای ایرانی و جهانی سازی خواهد شد؛ از این رو تولیدکنندگان باید با برنامه ریزی برای صادرات کالا از طریق دریا، توسعه بازارهای صادراتی و افزایش کشورهای هدف را در اولویت قرار دهند و سبب رونق اقتصادی و افزایش ظرفیت صادراتی شوند. امید است متولیان امر تدابیر مناسبی را برای بهبود فضای کسب وکار در حوزه حمل ونقل دریایی و توسعه سهم بازار این بخش در صنعت حمل ونقل اتخاذ کنند. اهمیت توسعه حمل ونقل دریایی در حالی موردتاکید است که توسعه همکاری های تجاری ایران و کشورهای حوزه خزر در روزهای اخیر در محور گفت وگوی مقامات این کشورها قرار داشته است.
