تهران، جایی برای توسعه
سیامک آزادی- رئیس پارک علم و فناوری کرمانشاه
حضور بازیگران مهم اکوسیستم نوآوری در تهران دلیل اصلی تمایل دانشبنیانها به استقرار در پایتخت است. از آنجایی که ساختمان اصلی نهادهای متولی دولتی در تهران بنا شده است و از طرفی، چون دانشبنیانها تعامل زیادی با این ساختمانها دارند، بهراحتی نتیجه میگیریم که مسیر توسعه و تجاریسازی دانشبنیانها در تهران هموارتر است.در واقع، وجود کارآمدی بالا در تهران موجب جذابیتهای این استان برای کارآفرینان شده است، همچنین بازاری که در تهران در اختیار استارتآپها و دانشبنیانها قرار میگیرد، دلیل دیگری است که بیشتر فعالان در دنیای فناوری میخواهند به تهران بیایند و فعالیت خود را در پایتخت ادامه دهند.بیش از ۷۰ درصد شرکتهای دانشبنیان به دولت وابسته هستند؛ همانگونه که گفته شد، تعاملات زیادی هم با دولت دارند. در تعامل بودن با دولت، بروکراسی خاص خودش را دارد که نزدیکی به آنها این فرآیند را تسهیل میکند. دانشبنیانها در تهران بهسبب اینکه در مرکزیت هستند، بهراحتی میتوانند با ساختارهای بالادستی نظیر وزارتخانهها ارتباط سریعتری بگیرند. این امر میتواند یکی از عواملی باشد که میان شهرستان و تهران تفاوت ایجاد میکند، اما فراموش نکنیم که عوامل دیگری وجود دارد که عام هستند و ما نیاز داریم که نوع حکمرانی در کشورمان متناسب با هدفگذاری اقتصاد دانشبنیان داشته باشیم. بهعبارت دیگر، باید تمامی اجزای تاثیرگذار همراه و قوانین و مقررات با اهداف دانشبنیان همسان باشند.
بهاعتقاد من، اگر آییننامههای قانون جهش دانشبنیان اجرایی شوند، بسیار میتوانند در اقتصاد کشور تاثیرگذار باشند و این فرآیند را تسریع کنند. تسهیلات و تامین مالی یکی از این عواملی است که به فضای کسبوکار برمیگردد. بهطورکلی، این فضا در تهران برای دانشبنیانها و استارتآپها فراهمتر
است. از آنجایی که فعالیت بیشتر دانشبنیانها به بخش دولتی وابسته است، متاسفانه اختیارات بخش دولتی در شهرستانها بهشدت پایین است، بهطوری که برای ارائه هر مجوز، باید از سازمان متبوع خود در تهران اجازه بگیرد و خود این، مانع توسعه شرکتها خواهد شد. در این شرایط، دانشبنیانها ترجیح میدهند یا به تهران بیایند و کار خود را انجام دهند یا در کل، در تهران مستقر شوند تا اسیر کاغذبازیهای بیشتر اداری نشوند.بهطورقطع، پارکها میتوانند پل ارتباطی خوبی میان استارتآپها و نهادهای متولی دولتی باشند و اتفاقات خوبی هم میافتد. برای مثال، پارکها میتوانند مشکلات استارتآپها را با ارتباطاتی که با وزارتخانهها دارند، حل کنند که خوشبختانه این اتفاقات در پارکها میافتد. ناگفته نماند شرکتها یا استارتآپهایی که فعالیتشان بومیمحور است و تولیدات بومی دارند، شرایط خوبی در مسیر تجاریسازی در استانها و شهرستانها خود دارند که بازار آنها در حد یک کشور است. بههمیندلیل، دانشبنیانهای بومی هم در تلاش هستند که در مقیاسی وسیع به فعالیت بپردازند و بخواهند در تهران مستقر شوند.
برای بهبود این وضعیت و ایجاد جذابیت در استانهای دیگر باید بتوان اجزای اکوسیستم فناوری را در کنار هم درست قرار دهیم و هدفگذاری دقیقتری در نوآوری داشته باشیم. در شهرستانها معمولا بخش دولتی پویا و چابک عمل نمیکند و چرخه طولانی ایجاد میکند که شرکتها را متضرر و به استارتآپهای نوپا ضربه وارد میکند. مهمترین چالش و معضل شهرستانها در قوانین و مقررات و اجرای آن و نیاز است اصلاح جدی در این زمینه بهوجود آید. گفتنی است، تامین مالی در تمام استانها میتواند راهکار دیگری در مسیر توسعه دانشبنیانی باشد. در ایران طی سالیان گذشته، نهادسازیهای مناسبی برای تامین مالی در بازار سرمایه شکل گرفته و ایجاد صندوقهای سرمایهگذاری جسورانه و صندوقهای سهام خصوصی در این مسیر بوده است. همچنین، بازارهایی همچون تامین مالی جمعی نیز کمکهای شایانی به تامین مالی اکوسیستم دانشبنیان کردهاند، اما مسئله، جوان بودن این نهادها و تعامل با بقیه نهادها است. در این زمینه، تصویب آییننامه ماده ۱۷ قانون جهش تولید دانشبنیان کمک شایانی در این زمینه خواهد داشت.