پس از سال ‌ ها مذاکره برای امضای موافقت ‌ نامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، با تلاش دولت سیزدهم این توافق در ماه ‌ های پایانی ۱۴۰۰ به امضا رسید و سرآغازی برای توسعه روابط با پنج کشور عضو شده و دستیابی ایران به بازار ۳۰۰ میلیارد دلاری و تجارت با کشورهای ثالث را فراهم می ‌ کند. در تازه ‌ ترین اخبار رئیس کل گمرک ایران در دیدار با مسئول گمرکی اتحادیه اقتصادی اوراسیا گفت: تجارت با کشورهای اوراسیا را باید به ۱۰ میلیارد دلار برسانیم. صمت در این گزارش به ابعاد مختلف تجارت ایران با اوراسیا پرداخته است.

دروازه ‌ ای بزرگ به اروپا

توافق برای تجارت آزاد نه ‌ تنها بازاری ۱۸۵ میلیون نفری را در اختیار ایران می ‌ گذارد، بلکه می ‌ تواند دروازه ‌ ای بزرگ به کشورهای اروپایی را به روی ایران بگشاید تا با استفاده از تسهیلات اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا، صادراتی فراگیر را در جهان از این مسیر به ‌ دست آورد.آبان سال ۹۸ ، موافقت ‌ نامه تجارت ترجیحی با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای مبادله بیش از ۸۰۰ کالا به اجرا در آمد و از آن زمان تا دی ۱۴۰۱ مذاکرات برای تبدیل این توافق به مبادله آزاد کالاها میان این ۵ کشور ادامه داشت.روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا بازاری بیش از ۳۰۰ میلیارد دلاری دارند که می ‌ تواند تاثیر چشمگیری بر آمار تجاری ایران بگذارد و با توجه به روابط مناسبی که ایران با همسایگان خود برقرار کرده است، دستاوردهای چشمگیری را می ‌ تواند به همراه داشته باشد.

امضای موافقتنامه تجارت آزاد با اوراسیا

بر همین اساس کامبیز میرکریمی، نایب رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه در گفت ‌ وگو با ایرنا با بیان اینکه مهم ‌ ترین اقدام دولت سیزدهم در یک سال گذشته امضای موافقت ‌ نامه تجارت آزاد با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا بود، اظهارکرد: بر اساس این توافق کالاهایی که پیش از مشمول تجارت ترجیحی بودند با نرخ تعرفه صفر مبادله می ‌ شوند.

وی افزود: از نیمه دوم امسال و با تایید کشورها، تعرفه ۹۷ درصد کالاهای مورد مبادله ایران با پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به صفر می ‌ رسد که موجب چند برابر شدن آمار واردات و صادرات خواهد شد.

میرکریمی با تاکید بر اینکه این اقدام دولت سیزدهم بسیار مهم و ارزشمند بوده است، خاطرنشان کرد: پیش از این در توافق ترجیحی برخی کالاهای مورد مبادله با تعرفه تخفیفی یا اندک انتقال می ‌ یافت، اما اکنون می ‌ تواند با نرخ ارزان ‌ تری در اختیار مشتری قرار بگیرد و از سوی دیگر با نرخ واقعی به ایران برسد.

استراتژی دولت همکاری بلند مدت با اوراسیا است

رئیس کل گمرک ایران در دیدار با مسئول گمرکی اتحادیه اقتصادی اوراسیا گفت: تجارت با کشورهای اوراسیا را باید به ۱۰ میلیارد دلار برسانیم.به گزارش مهر، محمد رضوانی فر رئیس گمرک جمهوری اسلامی در دردیدار با ایلدار علیشروف وزیر مسئول گمرکی اتحادیه اقتصادی اوراسیا گفت: اگر چه موافقت ‌ نامه ‌ های ایران و اوراسیا ۳ ساله است اما استراتژی دولت همکاری بلند مدت با اوراسیا است، در سال گذشته شمسی حجم مبادلات تجاری با اوراسیا ۳ و ۳ دهم میلیارد دلار بوده است که از این میان ۱ . ۷ میلیارد درهم واردات و بقیه صادرات بوده است. رضوانی فر افزود: باید این میزان را به ۱۰ میلیارد دلار رساند که کاملاً امکان ‌ پذیر است، یک میلیون تن از مبدا اوراسیا با ایران واردات شده و ۷۰۰ میلیون تن از مبدا ایران صادر شده است. رئیس گمرک افزود: نکته بعدی ترکیب واردات و صادرات است، اگرچه تعاملات ما مبادلات محدود به چند قلم است، نکته ظریف این است مبادلات ما با تعامل خوبی همراه است، کالاهای کشاورزی، صنعتی، ساختمانی و پتروشیمی است که این نشان می ‌ دهد تحقق ۱۰ میلیارد دلار نشدنی نیست. رضوانی فر افزود: نکته بعدی این است که با پنج کشور اوراسیا مجموعه توافقنامه ‌ ها را از قبل داشتیم و برخی از آنها قدمت ۴۰ تا ۵۰ ساله دارد و وظیفه ما آن است که این توافقنامه را بیشتر کنیم. پیشنهاد این است که یک کارگروه مشترکی را امروز تعیین کنیم تا برنامه اقدام برای افزایش سرعت مبادلات تجاری به روزرسانی شود، سر فصل ‌ های پیشنهادی ما به شرح ذیل است: تبادل الکترونیک، تبادل الکترونیک اسناد گمرکی، اطلاعات ارزش و تعرفه به صورت ۲ دوطرف مبادله شود و از آنجایی که ایران پایگاه آموزشی منطقه ‌ ای گمرک است علاقه مندیم آموزش ‌ های گمرک را اجرایی کنیم، افزایش تبادل ترانزیت و ‌ ای تی، افزایش خدمات به افراد فعال در حوزه گمرک و افزایش تسهیلات به فعالان ۲ طرف در این حوزه از دیگر پیشنهاداتی است می ‌ شود عملیاتی کرد. رضوانی فر افزود: هر گونه مبادله اطلاعات باید دو طرفه باشد، این اصل اول را اگر قبول داشته باشند درباره شرح اطلاعات مشکلی نداریم، این اطلاعات ۲ بعد فنی و محتوایی دارد، در موضوع محتوایی هر اطلاعاتی را که بخواهند به شرط اینکه اطلاعات متقابل را به ما بدهند. رضوانی فر گفت: در مبادلات هر چیز مبادله شده دو طرفه بوده و بر اساس ارزش ‌ گذاری سازمان تجارت جهانی باشد. باید درباره این دو موضوع یک راهکار عملیاتی داده شود و ۱۰ قلم کالاهای وارداتی و صادراتی که ۹۰ درصد تبادل تجاری است به صورت ریز بحث شده تا مشخص شود اختلاف ریز برای چه کالاهایی است. رضوانی فر با اشاره به اینکه شاید برخی از تجار اطلاعات را بالاتر نشان دهند تا ارز بیشتری بگیرند تصریح کرد: بنابراین ما باید بر اساس مبادله دوجانبه و بر اساس استانداردهای سازمان جهانی تجارت عوارض را تعیین کنیم، مهم این است که بر چه اساس عوارض بگیریم، بر اساس ارزش یا تناژ و لیتر که این موضوع باید شفاف شود.

رضوانی فر با تاکید بر اصل بودن ارزش در کالا گفت: ارزش ‌ گذاری باید مبنا باشد. در این فرآیند باید ۵۰۲ قلم کالاهای تجاری بررسی و مشخص شود در کدام کالاها استاندارد ارزش ‌ گذاری رعایت نشده است تا با این کار رضایت تجار را جلب کنیم، از طرف ایران یکی از مدیران در مسکو مستقر شده تا جزییات این ۵۰۲ کالا بررسی شود. رضوانی فر در پایان گفت: با مشورت با وزارت خارجه نوع امضا و سطح امضا توافقنامه را مشخص خواهیم کرد در این جا به نمایندگی از وزیر اقتصاد و رئیس ‌ جمهوری می ‌ گویم اراده ایران در سطح بالایی بوده و در هشت ماه گذشته میزبان مقامات بلندپایه ارمنستان، قرقیزستان، قزاقستان، روسیه و بلاروس بودیم. در ایران حتی اگر چیزی را هم امضا نکرده باشیم خود را موظف به اجرای آن می ‌ دانیم.

تعاملات ایران و اوراسیا باید دو برابر شود

ایلدار علیشروف در این دیدار گفت: ایران شریک قدیمی اتحادیه اوراسیا است و این دست از دیدارها موفقیت ‌ ها و تعاملات را بیشتر می ‌ کند. وی با اشاره به وجود موافقت ‌ نامه موقت ۳ ساله بین کشورها گفت: باید این تفاهمنامه نامحدود شود، نتیجه این تفاهمنامه ‌ های جدیدی ۲ برابر شدن تعاملات تجاری است، در طی این دیدار باید مشکلات را متذکر شد.

وی اضافه کرد: اگر ما این تفاهمنامه را به امضا برسانیم شرایط را برای اجرای تعهدات ۵ کشور مشخص می ‌ شود و در این شرایط موضوع مهم ارزش ‌ گذاری کالا است که باید طبق قوانین سازمان تجارت جهانی اعمال شود. علیشروف تاکید کرد: اگر توافقنامه جدید امضا شود گمرک ‌ های کشورهای اوراسیا مجبور هستند آن را اجرایی کنند.

تقویت مبادلات بازرگانی با کشورهای ثالث

تجارت از مولفه ‌ هایی است که رشد و توسعه اقتصادی کشورها را تعریف می ‌ کند زیرا با واردات کالا هر کشور نیاز داخلی خود را تامین کرده و با صادرات محصولات تولیدی، در بازارهای بین ‌ المللی جایگاهی را برای خود به ‌ دست می ‌ آورد که به بهبود اقتصادی می ‌ انجامد. بسیاری از کارشناسان در همین راستا معتقدند؛ تجارت با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا افزایش صادرات و تقویت تجارت و مبادلات با مقاصد ثالث را در پی دارد. به گفته این گروه منطقه اوراسیا می ‌ تواند یک هدف فوق العاده برای توسعه صادرات ایران باشد و موافقت ‌ نامه تجارت ترجیحی فعلی، تمرینی مناسب برای مبادلات آزاد محسوب می ‌ شود.از سوی دیگر فعالان تجاری معتقدند برای دستیابی به اهداف، روند واردات و صادرات ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیاز به تحلیل و اقدام برای رفع موانع دارد تا شرایط مناسب تجارت خارجی مهیا شود. شواهد حاکی از آن است که کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا می ‌ توانند نیازهای داخلی ایران را مانند خوراک دام تامین کند. از سوی دیگر ظرفیت بالایی برای صادرات صنایع غذایی به این منطقه وجود دارد که این توسعه تجاری نه تنها می ‌ تواند توازن در مبادلات را فراهم کند بلکه افزایش صادرات را نیز در پی داشته باشد.چنین شرایطی تجارت آزاد را رقابتی می ‌ کند و موجب علاقه به توسعه مبادلات را در فعالان اقتصادی داخلی و کشورهای اوراسیا می ‌ شود.

به گفته کارشناسان، ارتباط با کشورهای همسایه به ویژه اتحادیه اقتصادی اوراسیا همانطور که از اولویت ‌ های دولت سیزدهم قرار گرفته باید با شتاب بیشتری دنبال شود. بدون شک تحقق این برنامه ‌ ریزی ‌ ها با احصا مشکلات و رفع آنها ممکن خواهد شد. از سوی دیگر صادرات به کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا باعث رشد و تقویت تجاری ایران می ‌ شود و می ‌ تواند مسیر مناسبی برای مبادلات با کشورهای ثالث ایجاد کند. در نهایت اینکه بررسی تجارت با اتحادیه اقتصادی اوراسیا نشان می ‌ دهد موافقت ‌ نامه تجاری با کشورهای عضو مزایای فراوانی برای ایران دارد.

سخن پایانی

دستیابی به توافقنامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا از همان آغاز نیز از مهم ‌ ترین اهداف دولت سیزدهم بود و مذاکرات در این زمینه با سرعت انجام شد تا در کوتاه ‌ ترین زمان، از تجارت ترجیحی عبور کرده و بتوانیم با در نظر گرفتن بسیاری از تسهیلات و فراهم کردن زیرساخت ‌ ها صادرات و واردات میان کشورهای عضو را افزایش دهیم. بر اساس این گزارش، با تایید توافقنامه تجارت آزاد ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا از سوی دولت ‌ ها و مجلس شورای اسلامی ایران در نیمه اول سال ۱۴۰۲ این امکان فراهم می ‌ شود تا در ۶ ماهه دوم سال شاهد اجرای آن باشیم که می ‌ تواند از یک سو بازار بزرگ کشورهای عضو اتحادیه را در اختیار ایران قرار دهد، از سوی دیگر مسیر را برای دستیابی به بازار کشورهای غربی و دورتر برای ایران تسهیل کند. توسعه تجارت با توافق مبادلات آزاد هزینه صادرات و واردات را کاهش می ‌ دهد که می ‌ تواند در نرخ نهایی محصول تاثیر به سزایی بگذارد و همین موضوع سبب می ‌ شود، محصولات با نرخ مناسب ‌ تری در بازارهای جهانی در اختیار مشتری قرار بگیرد و همین روند می ‌ تواند به ‌ عنوان یک مزیت رقابتی در دستیابی به بازارهای بیشتر به ایران کمک کند. توافقنامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا راهی برای ایران باز می ‌ شود که می ‌ تواند اقتصاد را شکوفا و تجارت را توسعه دهد اما باید منتظر ماند تا در نیمه دوم سال ۱۴۰۲ به مرحله اجرایی برسد.