دولت افزایش نرخ نان بعد از طرح هوشمندسازی یارانه ‌ ها را جزو خط قرمز خود اعلام کرد، این در حالی است که نرخ آرد برای نانوایی ‌ ها بعد از این طرح آزاد شد اما مردم با همان نرخ گذشته اقدام به خرید نان سنتی می ‌ کنند.

در همین راستا دولت برای جلوگیری از فروش خارج از شبکه آرد اقدام به نصب دستگاه ‌ های پوز در نانوایی ‌ ها کرد، زیرا گفته می ‌ شود تا پیش از این برخی از نانوایی ‌ ها بیش از ۳۰ درصد سهمیه آرد خود را خارج از شبکه به ‌ فروش می ‌ رساندند.

دولت برای جبران افزایش هزینه نانوایی ‌ ها، از جمله دستمزد کارگران، اجاره و هزینه ‌ های حمل ‌ ونقل، ۱۵ درصد مشوق مالی برای آنها در نظر گرفت، اما گویا با گذشت بیش از 3 ماه هنوز این طرح تشویقی به اجرا در نیامده است.

صمت در این گزارش به بررسی آخرین وضعیت طرح نصب کارتخوان در نانوایی ‌ ها و همچنین پرداخت یارانه نان پرداخته است.

یارانه نان به حساب مردم واریز می ‌ شود؟

محمدجواد کرمی، رئیس اتحادیه نان ‌ های حجیم و غیرحجیم، درباره افزایش ۲۰۰ درصدی هزینه پخت نان عنوان کرد: باوجود ثبات نرخ نان در 3 سال اخیر، هزینه طبخ نان ۲۰۰ درصد افزایش یافته است؛ برای مثال در سال جاری در کنار سایر هزینه ‌ ها، تنها هزینه کارگری ۵۷ درصد افزایش پیدا کرد.

وی شیوه فعلی پرداخت یارانه نان را صحیح ندانست و گفت: یک بار در سال ۸۹ یارانه نان هدفمند شد. در آن سال این یارانه به ‌ حساب مردم واریز شد و باتوجه به ایجاد فضای رقابتی برای نانوایان کیفیت نان نیز افزایش یافت.

رئیس اتحادیه نان ‌ های حجیم و غیرحجیم خاطرنشان کرد: شیوه فعلی پرداخت یارانه نان منسوخ است. در روش ‌ های جدید یارانه به ‌ طور مستقیم به حساب مردم واریز می ‌ شود یا در قالب بسته حمایتی در اختیار شهروندان قرار می ‌ گیرد.

حال صنف خوب نیست

این فعال صنفی در ادامه افزود: دولت سالانه حدود ۱۲۰ هزار میلیارد تومان به ‌ طور مستقیم و غیرمستقیم به یارانه نان تخصیص می ‌ دهد، اما نکته جالب این است که نه دولت، نه مردم و نه تولیدکنندگان از وضعیت فعلی راضی نیستند.

کرمی بهترین راه ‌ حل برای رضایتمندی سه گروه یادشده را آزادسازی قیمت و پرداخت یارانه به مردم دانست و افزود: این طرح حتی چندی پیش به سمع و نظر رئیس دولت رسید.

وی با اشاره به وجود مشکلات مذکور در بخش صنعتی نیز بیان کرد: در اردیبهشت ‌ آزادسازی نرخ در بخش نان صنعتی انجام شد؛ بدون اینکه به زیرساخت ‌ ها توجهی شود. از سال ۸۶ به بعد مصوبات دولت در راستای این بود که ۴۰ درصد تولید نان کشور صنعتی شود، اما اکنون روی ۱۵ درصد مانده ‌ ایم که بعد از آزادسازی نرخ در این بخش به ‌ دلیل قدرت خرید پایین مردم این نسبت کمتر هم شد.

این فعال صنفی با طرح این پرسش که چه کسی باید پاسخگوی شرایط فعلی باشد، تصریح کرد: در این مدت بالای ۲۰۰ نامه به مسئولان کشور نوشته ‌ ایم، اما به ‌ دلیل نبود یک متولی واحد هیچ ‌ کس پاسخگو نیست.

کرمی با تاکید بر اینکه حال این صنف خوب نیست، یادآور شد: در حال ‌ حاضر دولت به بخش صنعتی ۱۵ درصد یارانه پرداخت می ‌ کند که در مقابل هزینه ‌ های واحدهای نانوایی بسیار ناچیز است.

طرح هدفمندی نان شکست خورد

رئیس اتحادیه نان ‌ های حجیم و غیرحجیم طرح نصب دستگاه ‌ های پوز در نانوایی ‌ ها را یک طرح شکست ‌ خورده دانست و بیان کرد: ما همان ابتدا با این طرح مخالفت کردیم، زیرا می ‌ دانستیم که جوابگو نخواهد بود.

حال وزارت اقتصاد به ‌ عنوان متولی این طرح پاسخگو نیست که فاز سوم و چهارم این طرح به کجا رسید و تاکنون نیز گزارشی درباره این طرح ارائه نکرده
است.

مدیریت هوشمند یارانه نان

محمد جلال، مشاور وزیر اقتصاد با اشاره به حذف ارز ترجیحی اظهار کرد: از همان ابتدا راهبرد دولت در برنامه مدیریت هوشمند یارانه نان، بر این اصل بسیار مهم متکی بود که نرخ نان با حذف ارز ترجیحی برای مردم هیچ تغییری نکند و تاکنون هم تغییر نکردن نرخ نان و نبود هرگونه تنش در سمت مردم به ‌ عنوان یک اصل کلیدی در نظر گرفته شده است. البته منظور، نان سنتی به ‌ عنوان نان مصرف عمومی است و نان صنعتی و فانتزی الگوی متفاوتی دارند.

وی با بیان اینکه دومین اصل نپرداختن به مفهومی تحت عنوان سهمیه ‌ بندی نان است، توضیح داد: این طرح به ‌ نحوی طراحی شد که هیچ محدودیتی برای خرید نان در سمت تقاضا وجود نداشته باشد؛ بنابراین مردم مانند سابق خرید خود را انجام می ‌ دهند و فقط بستر پرداخت از یک کارتخوان معمولی به یک کارتخوان هوشمند تغییر یافته است.

مشاور وزیر اقتصاد ادامه داد: با اتخاذ دو رویکرد مذکور، همه زحمت ‌ های مربوط به جلوگیری از انحراف مصارف آرد غیریارانه ‌ ای در سمت دولت نگه داشته شد و بر پایه داده ‌ هایی که سامانه در اختیارمان قرار می ‌ دهد، با یک الگوی هوشمند جلوی انحرافات گرفته می ‌ شود.

جلال با اشاره به اجرای طرح مردمی ‌ سازی یارانه ‌ ها در سایر اقلام کالایی، عنوان کرد: پیش ‌ بینی ‌ ها نشان می ‌ داد با اجرای این طرح و افزایش نرخ گوشت، مرغ و گندم مورداستفاده در واحدهای صنعتی مانند ماکارونی و... تقاضا برای نان و گندم یارانه ‌ ای افزایشی ۱۰ تا ۳۰ درصدی داشته باشد، اما با همکاری وزارت جهاد کشاورزی، وزارت کشور و استانداری ‌ ها و همچنین زیرساختی که با همکاری وزارت اقتصاد و سیستم بانکی کشور راه ‌ اندازی شده، تقاضای گندم یارانه ‌ ای در کشور افزایش نداشته است.

مشاور وزیر اقتصاد با تاکید بر اینکه داده ‌ های مربوط به گندم، آرد و فعالیت نانوایی ‌ ها شفاف شده، عنوان کرد: امروز می ‌ توان کمک کرد جمعیت حداکثری نانوایان متعهد، پاسوز رفتار اشتباه جمعیت حداقلی نانوایان متخلف نشوند. قبلا ابزار داده ‌ ای کافی در اختیار حاکمیت حوزه نان نبود، به همین دلیل مجبور بودیم به مفهومی تحت عنوان سهمیه آرد نانوایی پناه ببریم، به همین دلیل نانوایی که متقاضی داشت نمی ‌ توانست نان بیشتر از سهمیه تولید کند و نانوایی که انگیزه انحراف مصارف آرد را داشت می ‌ توانست بر پایه سهمیه ‌ اش این کار را انجام دهد.

وی در ادامه به این سوال که تکلیف افرادی که به هر دلیلی فاقد کارت اعتباری هستند، چه می ‌ شود؟ این ‌ گونه پاسخ داد: طرح بر پایه تراکنش الکترونیکی خرید نان طراحی شده است. این احتمال وجود دارد که به هر دلیلی برخی هموطنان در لحظه خرید نان به کارت بانکی دسترسی نداشته باشند یا کارت بانکی آنها فاقد موجودی باشد یا اتباع خارجی باشند.

در این راستا در زیرساخت فنی تدبیری پیش ‌ بینی شده است؛ مبنی بر اینکه نانوا مشخصات یکی از کارت ‌ های بانکی خود را به انتخاب خود در سامانه ‌ ای ثبت کند و اگر فردی مراجعه کرد که فاقد کارت بانکی بود، نانوا می ‌ تواند پول نقد را از مشتری دریافت کند و به نیابت از او، از کارت خود برای فروش نان استفاده کند.

مشاور وزیر اقتصاد درباره زمان اجرای طرح مذکور نیز توضیح داد: از نظر فنی کار توسعه انجام شده و به ‌ صورت پایلوت در برخی از مناطق کشور در حال اجرا است و اگر مشکل فنی و امنیتی ایجاد نشد، روی همه کارتخوان ‌ هایی که در نانوایی ‌ ها وجود دارد به ‌ صورت متمرکز بروزرسانی می ‌ شود. البته فرآیند کار نیز به نانوایی ‌ ها آموزش داده خواهد شد. این طرح احتمالا ظرف یک ماه آینده عملیاتی می ‌ شود.

سخن پایانی

طرح تجهیز نانوایی ‌ ها به کارتخوان از مدت ‌ ها قبل آغاز شده تا دولت بتواند طرح کارت هوشمند نان را پیاده کند. از آنجایی که این طرح جدید است، مشکلاتی مانند مشکلات فنی، کمبود رول کاغذ و... برای نانوایی ‌ ها ایجاد شده که دولت به ‌ دنبال حل این مشکلات است؛ به ‌ گونه ‌ ای که سعی شده به ‌ جای یک کارتخوان دو کارتخوان هوشمند به نانوایی ‌ ها داده شود تا برخی از این مشکلات حل شود.