به‌دلیل ثبات چندساله نرخ عوارض فرودگاهی، برخی معتقدند این طلسم باید شکسته شود و نرخ عوارض فرودگاهی افزایش یابد. در همین راستای طی چند وقت اخیر مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران از ارائه پیشنهاد این شرکت برای افزایش عوارض فرودگاهی به 5 درصد نرخ بلیت پروازهای داخلی و 7 درصد نرخ بلیت پروازهای خارجی به هیات دولت خبر داد. با اجرایی شدن این طرح، نرخ نهایی بلیت‌های پرواز افزایش خواهد یافت، اما تا اجرایی شدن آن هنوز راه زیادی در پیش دارد. باید دید موضع دولت در برابر پیشنهاد افزایش نرخ بلیت هواپیماها چه خواهد بود.

صمت در این گزارش، به بررسی ابعاد مختلف طرح جدید شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران مبنی بر افزایش نرخ عوارض فرودگاهی، پرداخته است.

ثبات چند ساله نرخ عوارض فرودگاهی

حمیدرضا سیدی، مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران با اشاره به میزان فعلی عوارض فرودگاهی گفت: هزینه فعلی عوارض فرودگاهی در پروازهای داخلی ۷ هزار تومان و در پروازهای خارجی ۳۵ هزار تومان است، اما باید تاکید کرد طی 7 سال اخیر عوارض فرودگاهی هیچ تغییری نداشته، اما نرخ بلیت پروازها به طور مستمر تغییر کرده است. به گزارش ایسنا، مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران تاکید کرد: تاکنون چندین بار درخواست افزایش هزینه عوارض فرودگاهی روی بلیت هواپیما را داده‌ایم. آخرین افزایش عوارض فرودگاهی به سال ۹۴ بازمی‌گردد و باوجود پیشنهادهای ارائه شده، نرخ عوارض در ۷ سال اخیر افزایشی نداشته است. بنا بر طرح ارائه‌شده، میزان عوارض فرودگاهی به 5 درصد نرخ بلیت پروازهای داخلی و 7 درصد بلیت پروازهای خارجی افزایش خواهد یافت و عوارض براساس نرخ بلیت‌ها متغیر خواهد بود.

هزینه خدمات گران‌تر شده است

سیدی در ادامه اظهار کرد: میزان عوارض فرودگاهی در حالی از 7 سال گذشته بدون تغییر مانده که قیمت بلیت هواپیما طی چند نوبت رشد را تجربه کرده و در وجهی دیگر بسیاری از هزینه‌های فرودگاهی افزایش یافته است. به‌عنوان مثال خدماتی که به مسافران هوایی در ترمینال‌های فرودگاهی داده می‌شود و هزینه‌های نگهداری از فرودگاه‌ها افزایش یافته است؛ از این رو به‌نظر می‌رسد باید نقطه پایانی بر این عدم تغییر گذاشت و برای ارتقای خدمات فرودگاهی به مسافران، تعرفه آن را نیز افزایش داد. در حال‌ حاضر طرح افزایش عوارض فرودگاهی به دولت ارائه شده است.

هزینه‌های ریز و درشت سفر هوایی

آرمان بیات، کارشناس صنعت هوانوردی با بیان اینکه ریشه تغییر عوارض درباره رشد اقتصاد فرودگاه‌ها است، گفت: نزدیک ۷۰ درصد اقتصاد شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی کشور به پروازهای ترانزیتی عبوری از فضای ایران وابسته است. از ۳۰ درصد باقیمانده نیز نزدیک ۲۰ درصد به عوارض مسافری از ماده ۸۷ و ۶۳ قانون «وصول برخی درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین» اختصاص دارد. ماده ۶۳ این قانون مربوط به بخش ارائه سرویس‌های فرودگاهی و ناوبری هوایی است و موضوع ماده ۸۷ از همین این قانون، به بحث عوارض مسافر اشاره دارد که عوارض پروازهای داخلی تا ۷۰۰۰ تومان به ازای هر بلیت صادره تعیین شده و این عوارض پس از اعمال ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده، بر نرخ پایه بلیت افزوده و توسط مصرف‌کننده نهایی یا همان مسافر، پرداخت می‌شود. این کارشناس صنعت هوانوردی خاطرنشان کرد: با تغییرات موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده که سال گذشته ابلاغ شد، در نهایت ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده روی نرخ پایه بلیت در نظر گرفته شد. علاوه بر آن ۷۰۰۰ تومان عوارض مسافری و ۳۰۰۰ تومان عوارض نظارت بر ایمنی به‌عنوان سهم شرکت فرودگاه‌ها و سازمان هواپیمایی کشوری محاسبه شد. این ۹ درصد و ۱۰ هزار تومان (مجموع عوارض مسافر و نظارت بر ایمنی) توسط مسافر پرداخت و روی نرخ پایه بلیت هواپیما که شرکت‌های هواپیمایی وصول می‌کنند، اعمال می‌شود. البته پرداخت آن به دولت توسط ایرلاین‌ها هم ممکن است در زمان‌بندی مشخص انجام نشود.

معضل گرانی بلیت برای مسافران

این کارشناس صنعت هوایی به تاثیر افزایش عوارض فرودگاهی بر سفرها اشاره کرد و گفت: با تصویب و اجرایی شدن طرح افزایش عوارض فرودگاهی، نرخ تمام‌شده بلیت پرواز افزایش می‌یابد و این گرانی را باید مسافر متحمل ‌شود. در واقع ایرلاین‌ها باید ۹ درصد نرخ پایه بلیت را به‌عنوان مالیات بر ارزش افزوده و 5 درصد عوارض مسافری را به‌صورت امانت از مردم بگیرند و به شرکت فرودگاه‌های کشور پرداخت کنند که این موضوع موجب افزایش پرداختی توسط مسافر می‌شود؛ از این رو افزایش عوارض فرودگاهی، کوچک شدن حجم بازار حمل‌ونقل هوایی کشور را به همراه دارد. بیات توضیح داد: در صورت تصویب و اجرای طرح ارائه‌شده، به ازای هر یک میلیون تومان هزینه بلیت، مسافر باید ۱۴ درصد یا ۱۴۰ هزار تومان پرداخت کند که شامل ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده و 5 درصد برای موضوع ماده ۸۷ عوارض مسافر است. نتیجه این اتفاق کوچک شدن حجم بازار و افزایش نقدینگی تحت کنترل ایرلاین‌هاست و با کوچک شدن حجم بازار و کاهش تعداد مشتری، درآمد متصدیان حمل‌ونقل هوایی، چه بخش ایرلاین‌ها و چه بخش فرودگاهی کم خواهد شد و ممکن است آسیب خود را با فشار برای افزایش نرخ بلیت هواپیما نشان دهد؛ اما اگر شرکت فرودگاه‌ها، این 5 درصد را به 2 درصد تبدیل کند، ضمن جبران نقیصه تغییر نکردن میزان عوارض در 7 سال اخیر، مانع از وارد آمدن فشار اقتصادی مضاعف بر پیکره حمل‌ونقل هوایی خواهد شد، زیرا میانگین هزینه حمل‌ونقل هوایی در ایران حدود یک میلیون تومان است و 2 درصد آن معادل ۲۰ هزار تومان و 3 برابر نرخ ۷۰۰۰ تومانی فعلی است.

سخن پایانی

برخی از کارشناسان صنعت هوانوردی معتقدند تصویب طرح افزایش عوارض فرودگاهی ازسوی دولت، افزایش نقدینگی تحت کنترل ایرلاین‌ها و همچنین رشد تصاعدی هزینه مسافران را در پی خواهد داشت. در چنین شرایطی سفر با هواپیما، در سبد هزینه‌ای خانوار کمرنگ خواهد شد. صاحب‌نظران ایراد دیگر طرح ارائه‌شده را نحوه محاسبه عوارض فرودگاهی اعلام کردند. محاسبه عوارض براساس درصدی از نرخ پایه بلیت، هزینه‌های پرواز را شناور و حتی غیرقابل پیش‌بینی خواهد کرد. در حقیقت باتوجه به نرخ شناور و متغیر، امکان محاسبه درصدی از نرخ شناور بلیت سلب خواهد شد. در واقع باتوجه به نرخ متغیر بلیت در زمان‌های مختلف، مرجع تشخیص این عدد از میزان مسافر حمل‌شده ایرلاین‌ها، جای سوال دارد، در حالی که اگر این عدد ثابت باشد، می‌توان با داشتن تعداد مسافر، عوارض فرودگاهی را به‌راحتی محاسبه کرد.