4 مرداد امسال، به‌دلیل بارندگی در زاهدان، محموله‌های برنج موجود در محوطه باز دچار آبگرفتگی شد. گمرک، دلیل این موضوع را افزایش حجم ورود کالا به این گمرک از سال گذشته دانست. بنا بر اعلام گمرک این اتفاق به‌دلیل لغو معافیت مالیاتی مناطق آزاد و عدم صرفه اقتصادی برای واردکننده به‌منظور ترخیص کالا از این مناطق بعد از حذف این امتیاز رخ داده است. همچنین گمرک تاکید کرد باتوجه به قرارداد بین این سازمان و سازمان انبارهای عمومی، مسئولیت نگهداری کالا و پرداخت خسارت برنج‌های آسیب‌دیده برعهده سازمان انبارهای عمومی به‌عنوان مرجع تحویل‌گیرنده است. یکی از نگرانی‌های شکل‌گرفته پیرو وارد آمدن این خسارت‌های گسترده به انبارهای برنج در گمرک، پیش‌بینی افزایش دوباره نرخ برنج در بازار است. این کالای اساسی در ماه‌های گذشته بر شیب تند صعودی قیمت‌ها سوار بود، اما در چند مدت اخیر بنا به دلایل مختلفی از جمله کاهش قدرت خرید مردم، بازار آن در رکود به‌سر می‌برد.

صمت شرایط موجودی برنج در کشور و تاثیر اتفاقات اخیر بر بازار این کالا را بررسی کرد.

خسارت برنج‌ها صورتجلسه می‌شود

طبق برآورد گمرک زاهدان، حدود ۳۰۰ تن از برنج‌های وارداتی دچار آب‌گرفتگی، از بین رفته است.

به گزارش ایرنا، محمدعلی خاشی، ناظر گمرکات سیستان‌وبلوچستان و مدیر کل گمرک زاهدان درباره آخرین وضعیت تعیین‌تکلیف‌های برنج‌های باران‌زده در گمرک اعلام کرد: در چند روز گذشته ترخیص برنج از گمرک زاهدان انجام و روزانه بین ۶۰ تا ۱۲۰ کامیون ترخیص شده، اما هنوز تصمیم جدیدی درباره محموله‌های برنج باران‌زده به گمرک ابلاغ نشده است. از صاحبان کالا خواسته بودیم آن بخش از محموله‌های برنج که در باران دچار خسارت شده را خارج نکنند و در انبار قرار دهند که تاکنون ۲۰ صورتجلسه در این باره صادر شده است. حتی صاحبان کالایی که برنج‌شان ترخیص شده اما بخشی از آن دچار آب‌گرفتگی شده، در حال برگرداندن محصول به انبار گمرک هستند تا تعیین‌تکلیف و خسارت آنها پرداخت شود.

این مقام مسئول در گمرک، در پاسخ به اینکه چه میزان از برنج‌های آب‌گرفته دچار خسارت شده، اظهار کرد: هنوز برآورد دقیقی صورت نگرفته اما در مجموع در کل گمرک زاهدان حدود ۴۵ هزار تن کالا وجود دارد که ۹۹ درصد آن برنج است و به‌نظر می‌رسد از مجموع برنج‌هایی که در محوطه باز قرار داشته، حدود ۳۰۰ تن آسیب دیده باشد که باید ازسوی سازمان انبارهای عمومی موردرسیدگی قرار گیرد و خسارت آن به صاحب کالا پرداخت شود.

بالا بودن ورودی گمرک زاهدان

خاشی همچنین اشاره کرد در چند وقت اخیر گمرک ایران در مکاتبه‌ای با دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت خواسته بود دیگر ثبت سفارشی به مقصد زاهدان صادر نشود و محموله‌ها وارد گمرک دیگری شوند.

گمرک زاهدان هم از سال گذشته بارها طی مکاتباتی با سازمان صنعت، معدن و تجارت استان و همچنین استانداری، خواسته بود از ثبت‌سفارش برنج به مقصد گمرک زاهدان به‌دلیل پرشدن ظرفیت انبارها جلوگیری کنند اما توجهی به این مکاتبات نشده بود.

وی درباره اینکه گفته می‌شود بخشی از برنج‌های موجود در گمرک زاهدان ثبت سفارش نداشته و اکنون برای ترخیص با مشکل مواجه شده‌اند، گفت: صحبت‌های عنوان‌شده درست نیست و تمامی برنج‌های وارداتی به گمرک زاهدان چون از مسیر زمینی به گمرک رسیده، دارای ثبت سفارش است و بعد از اظهار به گمرک و دریافت مجوز ترخیص آن انجام می‌شود.

به‌گفته مدیر کل گمرک زاهدان، در حال‌ حاضر ۶۰۰ کامیون منتظر ورود به گمرک برای تخلیه کالا هستند که طی این چند روز توانسته‌ایم بار حدود ۱۷۰ کامیون را در انبارهای خارج از گمرک زاهدان تخلیه کنیم اما همچنان حجم بار ورودی بالاست.

برنج باکیفیت در راه بازار

همزمان با انتشار خبر آبگرفتگی برنج‌ وارداتی در گمرک زاهدان، بنا بر اعلام فعالان اقتصادی، بازار برنج همچنان در رکود است و هنوز زیان‌های ناشی از سیل‌گرفتگی، به نرخ برنج فشاری وارد نکرده است. پیش‌بینی می‌شود افزایش تولید برنج داخلی، بخشی از نیاز جامعه به این کالا را پوشش دهد؛ بنابراین از بین رفتن برنج‌های وارداتی به‌دلیل سیل، موج گرانی را وارد بازار نخواهد کرد.

رئیس اتحادیه برنج‌فروشان بابل در این‌ باره اظهار کرد: کشاورزان بر این باورند که نرخ برنج در روزهای آینده بالا خواهد رفت، این در حالی است که کارشناسان دیدگاه دیگری دارند و پیش‌بینی می‌کنند نرخ برنج در روزهای آینده افت کند.حسن تقی‌زاده از کاهش ۳۰ درصدی نرخ برنج داخلی خبر داد و گفت: تولید برنج در سال زراعی جدید حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش پیدا کرد.

تابش آفتاب برای تولید برنج قابل‌قبول بود و دما از ۳۲ درجه بالاتر نرفت؛ همچنین آب به میزان کافی برای کشت برنج وجود داشت و به‌نظر می‌رسد در ۴۰ سال اخیر چنین محصول باکیفیتی برداشت نکرده باشیم. بنا بر آمار در دسترس، میزان برنج شکسته در سال زراعی جدید کاهش پیدا کرده و میزان تولید برنج‌ کشت اول طارم و هاشمی قابل‌توجه است؛ از همین رو شکسته شدن حباب نرخ برنج بعد از برداشت محصول دور از انتظار نیست.

مردم در انتظار کاهش قیمت

تقی‌زاده با اشاره به کاهش تقاضای خرید برنج ازسوی تجار، افزود: تجار و کارشناسان بر این باورند که افت قیمت‌ها همچنان ادامه خواهد داشت؛ از این ‌رو مبادرت به خرید این محصول نمی‌کنند.

سال گذشته تجار برنج را از کشاورزان با نرخ کیلویی ۳۰ هزار تومان خریداری کردند، اما امسال در محصول اول نرخ به کیلویی ۸۰ تا ۹۰ هزار تومان رسیده که هم‌اکنون بازار کشش این نرخ را ندارد؛ از همین ‌رو فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای نیز دستور خرید نداده‌اند و منتظر افت بیشتر قیمت‌ها هستند.

تقی‌زاده ادامه داد: در سال‌های گذشته خانواده‌ها همواره در فصل برداشت محصول اقدام به خرید ذخیره یک‌ساله یا شش‌ماهه برنج می‌کردند، اما در سال جاری تقاضا برای خرید این محصول ازسوی خانواده‌ها کاهش پیدا کرده و مردم هم منتظر افت نرخ این محصول در روزهای آینده هستند.

تامین امنیت بازار با برنج خارجی

رئیس اتحادیه برنج‌فروشان بابل با بیان اینکه کشاورزان برای فروش برنج مقاومت می‌کنند، تصریح کرد: کشاورزان بر این باورند که نرخ برنج در روزهای آینده بالا خواهد رفت، این در حالی است که کارشناسان دیدگاه دیگری دارند و پیش‌بینی می‌کنند نرخ برنج در روزهای آینده افت می‌کند. در حال ‌حاضر بازار کاهش ۲۰ درصدی نرخ انواع برنج داخلی را تجربه می‌کند. برنج فجر با نرخ کیلویی ۷۰ هزار تومان، شیرودی با نرخ کیلویی ۵۸ هزار تومان و ندا کیلویی ۵۰ هزار تومان به‌فروش می‌رسد. البته این ارقام برنج از ابتدای شهریور در بازار عرضه خواهند شد.

این فعال اقتصادی درباره شرایط واردات برنج گفت: سالانه به حدود یک میلیون تن برنج خارجی در کشور نیاز داریم که در سال جاری با برگزاری مراسمات در ایام محرم و صفر میزان نیاز به برنج خارجی افزایش پیدا می‌کند؛ از این‌ رو وفور برنج خارجی در بازار امنیت غذایی کشور را تضمین و در بازار تعادل ایجاد می‌کند.

سخن پایانی

در سال‌های اخیر حضور برنج به‌عنوان یکی از مواد غذایی پرمصرف خانواده‌های ایرانی، در سبد خانوار به‌دلیل افزایش قیمت‌های پی‌درپی، کمرنگ‌تر شد. مدیران دولتی مسئول تنظیم بازار، یکی از مهم‌ترین دلایل گرانی این کالا را کمبود آن بیان کرده و ثبات بازار را به واردات برنج گره زدند، در حالی که حتی با افزایش واردات برنج نیز، کاهش شدید نرخ این محصول در بازار رخ نداد. در هر صورت باید منتظر ماند و دید ورود برنج‌های ایرانی به بازار، می‌تواند حباب قیمتی را بشکند یا بهانه‌تراشی‌ها همچنان ادامه دارد.