دولت بی‌تفاوت به وعده‌های بورسی انتخاباتی
اوجود اینکه بورس تهران به‌عنوان یکی از اولویت‌های دولت سیزدهم معرفی شد و رئیس‌جمهوری نیز در جریان برگزاری انتخابات به این بازار مالی سر زد و وعده رفع مشکلات آن را مطرح کرد، اما این بازار روزهای خوبی را پشت‌سر نمی‌گذارد.
ب در طول هفته های گذشته، شاهد روند ریزشی بورس و از دست دادن محدوده های حمایتی مهم بوده ایم. در همین حال، سقوط شاخص از مرز یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحدی نیز دیگر دور از انتظار نیست. البته سقوط ادامه دار نماگر بورس در شرایطی ثبت می شود که سهام اغلب شرکت های بورسی در ارزنده ترین حالت قرار دارند. در چنین شرایطی، برخی از فعالان بازار، این روند ریزشی را عمدی و ناشی از عملکرد بازیگردانان می دانند تا از روند بازگشت مجدد شاخص به مسیر صعودی، بیشترین بازده را ازآن خود کنند. همزمان سایر فعالان بازار بر بی ثباتی سیاسی و اقتصادی کشور تاکید دارند و آن را محرک اصلی افت ادامه دار بازار سرمایه عنوان می کنند. البته سیاست های غلط دولت نیز محرک ریزش های قابل توجه بورس تهران است و نمی توان به سادگی از کنار آن گذشت.
بورس قرمزپوش
بررسی عملکرد بورس تهران در هفته سوم مهر حکایت از آن دارد که این بازار، نخستین روز کاری این هفته را سبزپوش آغاز کرد. شاخص کل بورس در روز شنبه ۱۶ مهر با صعود ۲ هزار و ۸۶۸ واحدی در پایان معاملات امروز به عدد یک میلیون و ۳۱۶ هزار واحد رسید. البته سبز کمرنگ تابلو بورس در روزهای یکشنبه و دوشنبه ادامه نیافت. شاخص کل بازار بورس تهران پس از پایان معاملات یکشنبه 17 مهر ۱۱ هزار و ۶۴۵ واحد ریزش کرد و به یک میلیون ۳۰۵ هزار واحد رسید. روند ریزشی شاخص کل بورس تهران در روز دوشنبه ۱۸ مهر نیز با سقوط هزار و ۱۵۶ واحدی ادامه یافت. بدین ترتیب نماگر بورس در ارتفاع یک میلیون و ۳۰۳ هزار واحدی ایستاد. گفتنی است شاخص هم وزن نیز در این روز با ۳۱۹ واحد کاهش به ۳۷۵ هزار و ۷۰۰ واحد رسید.
البته نمای پایانی بازار سرانجام در روز سه شنبه 19 مهر سبز شد. شاخص کل بورس در این روز با رشد ۹ هزار و ۶۶۲ واحدی در مرز یک میلیون و ۳۱۳ هزار واحدی قرار گرفت. بررسی عملکرد بورس تهران و مقایسه آن با سایر بازارهای مالی حکایت از آن دارد که این بازدهی در این بخش به شدت در مقایسه با سایر بازارها عقب مانده است. در چنین شرایطی، شاهد تداوم خروج سرمایه به ویژه از سوی سهامداران خرد حقیقی از این بازار هستیم. نگرانی سهامداران خرد از تداوم این روند ریزشی به افت مداوم بورس تهران و سقوط هرچه بیشتر شاخص منتهی می شود. با این وجود باید اقرار کرد که اغلب سهم های بازار در شرایط ارزندگی کامل قرار دارند.
سقوط سیاسی و اقتصادی
مصطفی صفاری، کارشناس بازار سرمایه در گفت وگو با صمت اظهار کرد: شاخص هایی همچون بورس، وضعیت اقتصاد سیاسی کشور را نشان می دهد. این شاخص ها نتیجه سیاست های اقتصادی کشور و رویکردهای سیاسی هستند. چنانچه عملکرد بازار سرمایه بررسی شود، بورس تهران از ۲۰ مرداد ۱۳۹۹ ، در مسیر سقوط قیمتی قرار گرفت. انتظار می رفت براساس سیکل های ۲۰ ساله بورس تهران، این بازار با گذشت ۲ سال، دوباره به مسیر رشد بازگردد. با این وجود انتظار یادشده به واقعیت نرسید و محقق نشد.
وی افزود: سیاست های اقتصادی که دولت سیزدهم به واسطه بودجه ۱۴۰۱ تصویب کرد، فشار مضاعفی به شرکت های بورسی تحمیل کرد و سودآوری آنها را تحت تاثیر منفی قرار داد. در ادامه دورنمای تاریک برجام و روابط تجاری میان ایران با سایر کشورها، از مهم ترین دلایلی است که سایه تاریکی را بر اقتصاد کشور انداخته است. بورس نیز از این شرایط تاثیر منفی پذیرفته و از مسیر رشد عقب مانده است.
صفاری گفت: همان طور که بارها تاکید شده، سرمایه ترسو است؛ بنابراین با توجه به ابهاماتی که عملکرد بورس تهران را تحت تاثیر منفی قرار داده ، شاهد خروج پول قابل توجه به ویژه ازسوی سرمایه گذاران خرد و حقیقی از بازار سرمایه بوده ایم. روند ریزشی حاکم بر بورس تهران به افت ارزش سهام بسیاری از شرکت های ارزشمند منتهی شده است. در چنین شرایطی، بسیاری از صاحبان سرمایه، نگران شرایط هستند و اقدام به فروش سهام خود با نازل ترین قیمت ممکن می کنند. در واقع ترس بر سهامداران خرد حاکم شده و همین ترس، مهم ترین فاکتور اثرگذار بر بورس است. این در حالی است که تمامی فاکتورها حکایت از ارزندگی بخش قابل توجهی از سهام شرکت های بورسی دارد.
این کارشناس بورس افزود: بنابراین موقعیت کنونی بهترین زمان برای خرید سهام شرکت های ارزنده بازار بوده و در واقع فرصتی برای خرید سهام با پایین ترین قیمت فراهم آمده است. هرچند سرمایه گذاران بورس باید نگاه تخصصی و بلندمدت داشته و نباید به کسب سود قابل توجه در بلندمدت امیدوار باشند.
وی درباره شرایط اقتصادی جهان و تاثیر آن بر عملکرد بازار سرمایه کشور، افزود: در طول ماه های گذشته، اقتصاد جهان با چالش های جدی روبه رو شده است. بسیاری از کشورها به ویژه پس از حمله نظامی روسیه به خاک اوکراین و بحران در اروپای شرقی با تورم های قابل توجه مواجه شده اند. در چنین شرایطی، اغلب بانک های مرکزی در اقتصادهای بزرگ جهان، اقدام به افزایش نرخ بهره بانکی با هدف کنترل تورم کرده اند. این موضوع نیز زمینه ساز افت بازارهای سهام جهانی بوده است. تورمی شدن اقتصاد جهان، به گسترده شدن رکود در بازار فلزات منتهی شده است. کما اینکه قیمت طلا در هفته های اخیر تحت تاثیر شرایط یادشده در بازارهای جهانی، افت قابل ملاحظه ای را پشت سر گذاشته است. در همین حال، بهای کامودیتی های فلزی نیز در مسیر نزولی قرار دارد. شرایط یادشده مانع سودآوری شرکت های بورسی کشور ما و به خصوص گروه های فلزی و معدنی شده است؛ بنابراین باید اذعان کرد که نبود دورنمای روشن از اقتصاد جهان، درنهایت تاثیر منفی خود را بر بورس تهران نیز گذاشته است. صفاری گفت: تیم اقتصادی دولت سیزدهم نیز بارها وعده هایی را برای بهبود عملکرد بورس تهران مطرح کرده، با این وجود وعده های یادشده هیچ گاه محقق نشدند؛ بنابراین سیاست های اقتصادی دولت و ناکارآمدی این سیاست ها از دیگر دلایل رخت بربستن رونق از بورس تهران است. در واقع سرمایه گذاران بورسی نسبت به سیاست های حاکم بر بازار سرمایه تردید دارند و همین موضوع مانع رونق بورس تهران است. وی افزود: با توجه به اهمیت و اثرگذاری بازار سهام در فرآیند توسعه اقتصادی، انتظار می رود رویکرد دولت در قبال این بازار اصلاح شود. بسیاری از چالش های حاکم بر بورس تهران، ریشه های سیاسی و اقتصادی دارند و رفع آن با سیاست گذاری درست ممکن است.
صفاری تاکید کرد: در حال حاضر، تعداد سهامداران بورسی کشور افزون بر ۴۰ میلیون نفر برآورد می شود که بخش عمده این سهامداران در ۲ سال گذشته، وارد بازار سهام و عملا متضرر شده اند. این ضرر در شرایطی است که در سال های اخیر شاهد تورم افسارگسیخته ای در اقتصاد کشور بوده ایم؛ بنابراین بازگشت دوباره اعتماد به این بازار، به سادگی ممکن نیست.
این کارشناس بورسی در پاسخ به سوالی مبنی بر توجه سیاست گذاران به نظرات فعالان بورسی کشور به ویژه در تدوین بودجه سال آینده کشور، گفت: چنانچه نظرات فعالان بازار سرمایه در تدوین لایحه بودجه واقعا موردتوجه قرار گیرد و به شعار محدود نشود، تاثیر مثبتی بر عملکرد بازار سرمایه خواهد داشت. بودجه ۱۴۰۱ ، بدون توجه به عملکرد بورس تهران تدوین شد و آسیب های جدی را به سودآوری صنایع تحمیل کرد. حذف معافیت مالیاتی صادرکنندگان، وضع عوارض صادراتی و... به شدت ضدتولید بوده اند و عملا سودآوری صنایع بورسی کشور را تحت تاثیر منفی قرار داده است. چنانچه این سیاست ها اصلاح شود، می توان به بازگشت بورس تهران به مدار صعود نیز امید داشت.
دست پنهان بازیگردانان
امید پورمحمود، کارشناس بازار سرمایه در گفت وگو با صمت اظهار کرد: بازار سرمایه تهران در هفته های گذشته، روزهای مثبتی را پشت سر نگذاشته است. با این وجود می توان این طور ادعا کرد که برخی از بازارگردانان به دنبال آن هستند تا بورس تهران را به عمد قرمزپوش کنند. وی افزود: در طول هفته های اخیر شاهد بروز موجی از نارضایتی ها در کشور بوده ایم. بازارگردانان نیز با فراهم آوردن شرایط سقوط شاخص بورس، به دنبال آن هستند که بخشی از افت نماگر بورس را به ناآرامی های سیاسی گره بزنند و بدین ترتیب با بازگشت بازار همین بازارگردان ها، سود قابل توجهی را ازآن خود خواهند کرد.
پورمحمود گفت: بنابراین روند ریزشی شاخص بورس و بی توجهی به حمایت های انجام شده از بورس ادامه دارد. با این وجود، چنین ریزشی منطقی و روند عادی بازار سرمایه نیست. در چنین شرایطی، تمام سطوح حمایتی، یکی پس از دیگری، شکسته می شوند. با این وجود به اعتقاد من، احتمال بازگشت بازار پس از تجربه کف یک میلیون و ۲۵۰ هزار واحدی وجود دارد.
این کارشناس بازار سرمایه در ارزیابی اقتصاد جهان و تاثیر آن بر عملکرد بورس تهران اظهار کرد: تعامل ایران با اقتصاد دنیا به شدت محدود بوده و در واقع اقتصاد ایران به شدت جزیره ای است. با این وجود، تغییرات قیمتی فلزات در بازار جهانی، به شدت بر عملکرد گروه فلزی، معدنی و پتروشیمی و... اثرگذار است؛ بنابراین با توجه به توقف روند ریزشی قیمت کامودیتی ها در بازار جهانی، نمی توان ریزش بورس را به شرایط اقتصاد دنیا نسبت داد.
وی در پیش بینی عملکرد بورس در آینده، اظهار کرد: پیش بینی عملکرد بورس در شرایط کنونی، منطقی به نظر نمی رسد.
چنانچه عملکرد بورس از منظر تکنیکالی بررسی شود، باید منتظر بازگشت شاخص به روند صعودی باشیم. با این وجود با توجه به شرایط یادشده، چنانچه دست های پنهان بازیگردانان برای سقوط بورس حذف شود، می توان به بازگشت دوباره شاخص به روند مثبت و صعودی امید داشت.
سخن پایانی
بورس تهران پس از گذران یک سال سخت، از نیمه اسفند ۱۴۰۰ در مسیر رشد قرار گرفت. رشد نماگر بورس و سبزپوشی تابلو آن تا اواخر اردیبهشت نیز ادامه یافت. در چنین شرایطی، بسیاری از سهامداران و فعالان بازار سرمایه از احتمال دوباره صعود شاخص بورس تا مرز ۲ میلیون واحدی خبر می دادند، با این وجود، روند رو به رشد بورس تهران ادامه دار نبود، تا جایی که برآورد می شود شاخص کل بورس از اواخر اردیبهشت تا نیمه مهر، افت حدود ۱۸ درصدی را ازآن خود کرده است. این افت با وجود تورم قابل توجه در اقتصاد کشور و روند صعودی دلار حاصل شده و ضرر قابل توجهی را به سرمایه گذاران این بازار تحمیل کرده است.
البته در برخی روزها با انتشار اخبار مثبت و امیدواری نسبت به آینده، شاهد رشد نماگر بورس بودیم، با این وجود، روند صعودی شاخص، آن قدرها هم ادامه نیافت. در چنین شرایطی، خالص خروج پول افراد حقیقی بیشتر از ورود پول این افراد به بازار سرمایه برآورد می شود؛ درنتیجه نماگر بازار به طور مرتب سطوح حمایتی خود را از دست می دهد. در چنین شرایطی، حتی این احتمال می رود که شاخص کل از مرز یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی نیز عبور کند و این سطح حمایتی مهم را از دست بدهد. از مجموع موارد یادشده می توان این طور برداشت کرد که دولت سیزدهم در عمل به وعده های خود مبنی بر بازگشت رونق به بورس تهران موفق نبوده است. البته دولت با چالش های فراگیر اقتصادی روبه رو است که موجب می شود بورس تهران بر خلاف وعده های رئیس جمهوری در اولویت های تیم اقتصادی دولت نباشد، اما چنانچه بازگشت این بازار به مسیر صعود، به طور واقعی جزو اولویت های اساسی دولت باشد، تجدیدنظر در این سیاست ها ضروری به نظر می رسد.
