اعتماد گمشده در بورس تهران
هفته گذشته رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، فضای بی‌اعتمادی حاکم بر بورس تهران را میراث دولت دوازدهم خواند و بر تلاش دولت سیزدهم برای بازگشت اطمینان به این بازار تاکید کرد.
سرمایه گذاران ناامید از بورس
هفته گذشته رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، فضای بی اعتمادی حاکم بر بورس تهران را میراث دولت دوازدهم خواند و بر تلاش دولت سیزدهم برای بازگشت اطمینان به این بازار تاکید کرد. وی همچنین افت شاخص بورس را ناشی از چالش های حاکم بر اقتصاد جهان، تداوم جنگ میان روسیه و اوکراین و ریزش بهای کامودیتی ها در بازار جهانی عنوان کرد. گفتنی است شاخص کل بورس تهران در نخستین روز کاری سال جاری یعنی ۶ فروردین ۱۴۰۱ ، یک میلیون و ۳۹۰ هزار واحد بود. این شاخص در روز ۲۳ شهریور یعنی پس از گذشت حدود ۶ ماه از سال، به یک میلیون و ۳۸۹ هزار واحد رسیده است. به اعتقاد فعالان و کارشناسان بازار سرمایه، برخلاف موارد مطرح شده از سوی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، علاوه بر تاثیرگذاری متغیرهای اقتصاد جهانی بر بورس تهران، سیاست های دولت نیز از اثرگذاری بالایی بر عملکرد بازار سهام برخوردار بوده است. در واقع بخش مهمی از ناکارآمدی حاکم بر عملکرد بورس تهران از شرایط اقتصادی کشور، از میان رفتن امنیت سرمایه و همچنین نبود دورنمای روشن و شفاف از آینده سیاسی و اقتصادی کشور نشأت می گیرد. با وجودی که مسئولان دولت سیزدهم بارها تاکید کرده اند اقتصاد کشور را به برجام گره نمی زنند، اما عملکرد بازار سهام حکایت از آن دارد که برخلاف انتظار و وعده مسئولان، این بخش مهم از اقتصاد کشور به برجام گره خورده است. در چنین شرایطی، هرگاه اخبار منفی از مذاکرات رفع تحریم، منتشر می شود، شاهد ریزش شاخص کل بورس تهران هستیم؛ این ریزش همزمان با رشد بهای دلار در بازار آزاد است و بر بی اعتمادی سرمایه گذاران حقیقی به اقتصاد کشور و به ویژه بازار سهام تاکید دارد. بی اعتمادی که در هفته گذشته به سقوط شاخص بورس از مرز یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحدی و از دست رفتن این سطح حمایت مهم منتهی شد.
رفع بی اعتمادی زمان بر است
هفته گذشته مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد: «بی اعتمادی به بورس، میراث دولت قبل است و بازار از آن رنج می برد.
با این وجود، اعتماد از دست رفته به بورس باز می گردد و بازار سهام می تواند به جایگاه اصلی خود دست یابد.» عشقی تاکید کرد: «بازار سرمایه فقط متاثر از متغیری مانند دولت نیست، بلکه متغیرهای فراوانی مانند بازارهای جهانی، نقدینگی، رکود اقتصاد جهان، وضعیت صنایع داخلی، قیمت نهاده ها، بازارهای رقیب، جنگ روسیه و... بر معاملات این بازار تاثیرگذارند؛ بنابراین نمی توان دولت را عامل اصلی ایجاد چنین روندی در بازار عنوان کرد.» رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار همچنین مدعی شد: «بار دیگر اعتماد از دست رفته به بورس باز می گردد و بازار سهام می تواند به جایگاه اصلی خود دست یابد.»
نگاه مثبت رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در هفته گذشته به عملکرد دولت در قبال بورس تهران در حالی مطرح شد که بازار سرمایه روزهای قرمز پررنگی را پشت سر گذاشت.
حمایت موثر از بازار اجرایی نشد
سارا فلاح، کارشناس بازار سرمایه در گفت وگو با صمت اظهار کرد: دولت سیزدهم در بیش از یک سال گذشته که اداره امور را به عهده گرفته، به واسطه فشارهایی که بر کلیت اقتصاد کشور تحمیل می شود، نتوانسته نقش حمایتی موثری از بازار سهام داشته باشد. این موضوع در زمان تصویب بودجه ۱۴۰۱ به طور مشخص، مشهود بود. وی افزود: یا در ماه های نخست امسال و پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین شاهد افزایش قیمت فلزات و نفت در بازارهای جهانی بودیم. انتظار می رفت رشد قیمت انرژی و کامودیتی ها در بازار جهانی تاثیر مثبتی بر عملکرد بورس تهران داشته باشد، با این وجود، دولت در آن دوره اقدام به وضع عوارض صادراتی روی محصولات یادشده کرد که اثرات منفی خود را بر عملکرد صنایع و شرکت های بورسی و سودآوری آنها داشت؛ بنابراین می توان این طور ادعا کرد دولت سیزدهم به دلیل شرایط اقتصادی کشور نتوانسته نقش موثری در حمایت از عملکرد بورس تهران داشته باشد.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: البته برخی اقدامات دولت به نفع بازار سرمایه بوده اند که از جمله آنها می توان به واگذاری بلوکی سهام خساپا و خودرو و همچنین عرضه و فروش برخی از خودروها در بورس کالا اشاره کرد.
فلاح گفت: با این وجود باید تاکید کرد فشار تحریم های اعمالی بر اقتصاد ایران و به نتیجه نرسیدن مذاکرات برجام تا به این لحظه، بر کلیت اقتصاد کشور تاثیر منفی داشته و آثار آن در عملکرد بازار سرمایه نیز مشهود است. وی در ادامه با اشاره به شکل گیری فرآیند بی اعتمادی به بورس تهران از سال ۱۳۹۹ گفت: از تابستان ۱۳۹۹ و به دلیل سیاست های اشتباه مسئولان شاهد شکل گیری بی اعتمادی به بازار سرمایه بودیم. دولت فعلی هم نتوانسته قوانین حمایتی را در راستای حمایت از بورس تهران به اجرا درآورد تا به دنبال آن از سطح بی اعتمادی حاکم بر بازار بکاهد. در چنین شرایطی، همچنان شاهد تداوم خروج نقدینگی از بازار سرمایه هستیم.
این کارشناس بورس افزود: علاوه بر چالش های حاکم بر اقتصاد کشور و سیاست های دولت که عملا عملکرد بازار سرمایه را تحت تاثیر منفی قرار داده، شرایط اقتصادی دنیا نیز عملکرد بورس ما را متاثر کرده است. سیاست های انقباضی فدرال رزرو باعث شده قیمت های جهانی کامودیتی ها وارد فاز رکود و به دنبال آن نزول شوند. از آنجا که حدود ۷۰ درصد ارزش بازار سهام ما را شرکت های صادرات محور تشکیل می دهند، بازار بورس تهران نیز از این شرایط در امان نمانده و بدین ترتیب شاهد ریزش بورس تهران هستیم.
فلاح با اشاره به نتیجه نرسیدن مذاکرات رفع تحریم در هفته ها و ماه های اخیر افزود: در ماه های اخیر به طور مرتب گمانه زنی هایی از به نتیجه رسیدن مذاکرات برجام مطرح شد، اما به نتیجه نرسید. در چنین شرایطی، کسانی که قصد ورود به بازار سرمایه را داشتند، از این سرمایه گذاری منصرف شدند. بدین ترتیب شاهد کاهش شدید ارزش معاملات خرد سهام هستیم و روند غالب در بازار نزولی است. در نتیجه چنین شرایطی، متاسفانه شاخص کل محدوده حمایتی ۱۴۰۰ هزار واحدی را در هفته گذشته از دست داد.
این کارشناس بورس گفت: با توجه به ریزش شدید بازار سهام در هفته های گذشته و فاصله زیادی که میان شاخص کل با میانگین متحرک ۳۵ روزه ایجادشده و همچنین با رسیدن شاخص به محدوده حمایتی ۱۳۸۰ هزار واحدی، انتظار می رود شاخص کل در اینجا وارد یک ریز موج اصلاحی شود. روند غالب حاکم بر بازار بورس همچنان نزولی است و انتظار می رود ریزش تا محدوده حمایتی ۱۳۵۰ هزار واحدی ادامه داشته باشد، اما وضعیت در شاخص هم وزن به مراتب بهتر است و پیش بینی می شود همچنان توجه بازار و حقیقی ها به صنایع کوچک و سهم های کوچک و از منظر بنیادین خوب باشد.
اقتصاد مانع سودآوری بورس
همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه در گفت وگو با صمت اظهار کرد: بدون نتیجه ماندن مذاکرات رفع تحریم، مهم ترین عامل منفی اثرگذار بر عملکرد بورس تهران در طول هفته های اخیر بوده است. وی افزود: روشن نبودن برخی سیاست های تصمیم گیران بازار سرمایه نیز تاثیر منفی خود را بر بورس آشکار کرد. از جمله این سیاست های مهم و اثرگذار بر عملکرد بازار سرمایه می توان به بلوک های خودرویی اشاره کرد. این عوامل در هفته گذشته بر عملکرد بورس تهران تاثیر منفی داشت و به عقب نشینی شاخص کل منتهی شد.
دارابی گفت: پیشرفت شاخص در سال جاری با گروه پالایشی و گروه خودرویی همراه بود. با این وجود، ارزش سهام پالایشی ها به دلیل قیمت نفت و خودرویی ها به دلیل نامشخص بودن وضعیت بلوک ها و همچنین مذاکرات سیاسی، عقب نشستند.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه و در پاسخ به سوالی مبنی بر سیاست های دولت سیزدهم در جلب یا از میان رفتن اعتماد مردم، اظهار کرد: به اعتقاد من، مسئله مهم این است که آیا سیاست های اتخاذشده از سوی مسئولان، به نفع سرمایه گذاری در کشور وجود دارد یا خیر؟
دارابی افزود: سیاست های حاکم بر اقتصاد ایران در حال حاضر به گونه ای است که اساس سرمایه گذاری را تحت تاثیر منفی قرار می دهد. در چنین شرایطی، بخش مهمی از سرمایه های کشور به دلالی معطوف شده اند. در چنین بستری، عملا سرمایه گذاری در بورس به دلیل ریسک های ذاتی حاکم بر عملکرد این بازار، کاملا از رونق می افتد.
وی گفت: البته نباید نسبت به آثار سوء چنین شرایطی بر روند رشد و تولید صنعتی و اقتصادی در کشور بی تفاوت بود. بازار سرمایه از ظرفیت لازم برای توسعه صنعتی و اقتصادی کشور برخوردار است. در فضایی که جذب سرمایه به اقتصاد کشور و به ویژه بازار سرمایه با چالش های جدی روبه رو می شود، امکان اجرای فعالیت های مولد اقتصادی و همچنین توسعه عملکردی صنایع به شدت محدود می شود.
دارابی گفت: البته این روند در سایر حوزه های اقتصادی کشور نیز به چشم می خورد، کما اینکه بازار ساخت وساز با رکود کامل روبه رو است. علاوه بر این، چنانچه صدور مجوز و پروانه های بهره برداری بررسی شود، متوجه می شویم در این بخش نیز با کمبودهای جدی روبه رو هستیم و از میزان صدور مجوز برای آغاز به کار کسب وکارهای گوناگون به شدت کاسته شده است. از مجموع موارد یادشده می توان این طور برداشت کرد که اقتصاد کشور در شرایط مولدی قرار ندارد؛ بدین ترتیب از رونق بازار سرمایه نیز کاسته خواهد شد و نمی توان به بهبود شرایط آن امید داشت.
این کارشناس بازار سرمایه در پایان تاکید کرد: البته نباید از این نکته غافل بود که در حال حاضر، بسیاری از سهم های حاضر در بازار سرمایه ارزشمند هستند؛ یعنی این شرکت ها از سودآوری خوبی برخوردار هستند، هرچند شرایط اقتصادی ایران مانع دستیابی این سهم ها به ارزش واقعی شان می شود.
سخن پایانی
در یک هفته گذشته و به دنبال سقوط شاخص بورس از مرز حمایت روانی یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی، شاهد اعتراض برخی فعالان و سرمایه گذاران بورسی به سیاست های دولت سیزدهم بودیم. معترضان معتقدند دولت سیزدهم برخلاف وعده هایش مبنی بر رونق بازار سرمایه، در اجرای تعهدات خود موفق نبوده است. بر همین اساس نیز شاهد نفوذ شاخص بورس به کانال یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحدی هستیم. بی نتیجه بودن مذاکرات برجام و همچنین بررسی پرونده اتمی ایران در نشست شورای حکام آژانس، مهم ترین ریسک هایی هستند که رکود حاکم بر بورس تهران را تقویت کرده اند. علاوه بر ریسک های سیاسی یادشده، تشدید ابهامات درباره پرونده برجام، نگرانی بازارها از تعمیق رکود در اقتصاد چین و امریکا و اثرگذاری آن بر افت تقاضا برای خرید کامودیتی ها و همچنین شدت گرفتن بحران انرژی در دنیا و به ویژه کشورهای اروپایی و در ادامه بروز تنش های سیاسی جدید در سایر نقاط جهان، از مهم ترین عوامل منفی اثرگذار بر عملکرد بورس تهران هستند. در چنین شرایطی، سیاست های دولت سیزدهم نیز برخلاف وعده های آن، نه تنها به بازگشت اعتماد مردم به بورس تهران منجر نشده، بلکه زمینه اعتراض مجدد سهامداران را فراهم کرده است. معترضان بورسی اعتقاد دارند با توجه به شرایط کنونی، سیاست های دولت و ابهاماتی که اقتصاد کشور را تحت تاثیر منفی قرار داده، اوضاع بازار سرمایه در هفته های آینده نیز امیدوارکننده نخواهد بود. در واقع با توجه به روند سیاست گذاری دولت نمی توان به خروج این بازار از رکود امید داشت.
