جیب خالی عابر بانک‌ها
صف‌کشی مردم برای خرید هر کالایی یا استفاده از هر امکاناتی این روزها به یک عادت تبدیل شده و در سلسله صف‌های عریض‌وطویل حالا نوبت به ایستادن مردم در برابر دستگاه‌های ATM بدون پول رسیده است.
مدت ها از استقرار عابر بانک ها در خیابان ها و مراکز عمومی کشور می گذرد. این دستگاه ها که به مرور در سطح شهرها گسترش یافتند، کم کم مورد استقبال مردم قرار گرفتند، زیرا از مزایای امکان عملیات بانکی با کارت تا تغییر رمز و... برخوردار بودند.مهم ترین کاربرد خودپردازها برای مردم دریافت وجه نقد است، اما مدتی است که این ابزار مالی برای مردم مشکل ساز شده ، زیرا یا پول کافی در آنها نیست یا به دلیل نقص فنی امکان ارائه خدمات ندارند که این وضعیت دسترسی مردم به پول را سخت تر کرده است؛ در صورتی که هنوز بسیاری از مشاغل خدماتی برای دستمزد خود از مردم پول نقد دریافت می کنند یا اینکه برای پرداخت کرایه تاکسی به پول نقد نیازاست.بر همین اساس می توان گفت دوباره بانکداری نوین برای مردم دردسرساز شده و استفاده از دستگاه های خودپرداز برای دریافت نقدینگی مشکل مردم را دو برابر کرده است؛ آن هم زمانی که پول نقد در اقتصاد زیاد اما در تبادلات مالی مردم بسیار کم شده است.
کمبود پول نقد در دستگاه های خودپرداز به جایی رسیده که مردم برای دریافت پول به جایگاه های عرضه سوخت مراجعه می کنند؛ به گونه ای که صدای رئیس صنف جایگاه داران در آمده است. وی گفته مردم پول نقد را به جای دستگاه خودپرداز از جایگاه های سوخت مطالبه می کنند. صمت در این گزارش علت کمبود پول نقد در دستگاه های خودپرداز را بررسی کرده است.
پمپ بنزین ها جای عابربانک ها را گرفتند
رئیس صنف جایگاه داران کشور گفت: به علت نبود پول نقد در مخزن خودپردازهای بانکی، بسیاری از شهروندان ناچار برای دریافت وجه نقد به پمپ بنزین ها مراجعه می کنند و ما نمی دانیم دقیقا باید چه کار کنیم.
اسدالله قلی زاده گفت: درخواست ما این است که بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی به سرعت اظهارنظر و تدبیر کنند.
وی افزود: مردم راحت ترین و در دسترس ترین راه برای دریافت پول را پمپ بنزین ها می دانند و به این مراکز مراجعه می کنند. آمار بالایی از مراجعات داریم و لازم است مسئولان سریعا تدبیری بیندیشند. وی ادامه داد: مالکان پمپ بنزین ها از سراسر کشور به ویژه کلانشهرها، شهرهای توریستی و زیارتی استعلام های زیادی از ما داشته اند که چه کنند؟ واقعیت این است که جایگاه های سوخت فعالیت شبانه روزی دارند و ارائه خدمت می دهند، اما تکلیفی در جهت عرضه پول نقد به مردم ندارند. البته در برخی مواقع واقعا مردم نیاز دارند و برای وجوه خرد مراجعه می کنند که جایگاه داران نمی دانند باید چه کنند تا از طرفی شرمنده مردم و از طرفی با مشکلات قانونی یا مالیاتی آتی روبه رو نشوند.
وی اظهار کرد: لازم است سازمان امور مالیاتی و بانک مرکزی در این زمینه اظهارنظر شفاف و موارد قانونی را تشریح کنند تا تکلیف همه روشن شود. البته مشاغل دیگر هم احتمالا با این مسئله روبه رو هستند.
وی افزود: ما سعی کردیم طی سال های اخیر مردم را ترغیب کنیم که بهای سوخت را الکترونیکی پرداخت کنند و تا حدودی موفق بودیم و شاهد کاهش روزافزون استفاده از پول نقد در جایگاه ها هستیم و امیدواریم با غلبه بر نگاه بسته برخی افراد و ورود فناوری جدید و روش های متنوع پرداخت هرچه بیشتر در این زمینه پیش برویم. قلی زاده ضمن انتقاد از بی تفاوتی برخی بخش های نظام بانکی به این مسئله گفت: ما انتظار داریم بانک ها پاسخگو باشند. اینکه بانک ها در ایام کرونا خیلی کم پول نقد از مردم دریافت می کردند و پمپ بنزین ها محل خرج کردن پول های نقد مردم شده بود و حالا وجه نقد در برخی خودپردازها به درستی توزیع نمی شود و مردم برای رفع نیازشان به پمپ بنزین ها مراجعه دارند قابل پذیرش نیست. جایگاه های سوخت خودپرداز بانکی نیستند و لازم است بانک مرکزی به طورجدی در این مسئله ورود کند.
قانون مالیات تقاضا برای پول نقد را افزایش داد
آیت تجلی، کارشناس امور بانکی درباره علت کمبود پول نقد در دستگاه های خودپرداز به صمت گفت: تصور بانک مرکزی این بوده که باتوجه به افزایش پرداخت های اینترنتی و وجود دستگاه کارتخوان در تمام فروشگاه ها نیازی به افزایش سقف برداشت و وجود پول نقد در دستگاه های ATM نیست، اما قانون مالیاتی جدید باعث افزایش تقاضا برای پول نقد شده، زیرا باتوجه به قانون مالیاتی جدید مربوط به دستگاه های کارتخوان، بسیاری از فروشندگان از مردم پول نقد طلب می کنند و مردم مجبور به پرداخت نقدی هستند؛ بنابراین دستگاه های خودپرداز سطح شهر با کمبود اسکناس، به ويژه اسکناس های خرد مواجه شده اند.
کاهش استفاده از دستگاه پوز
وی با اشاره به اینکه دستفروشان و مغازه داران، پزشکان، رانندگان اسنپ و فعالان ده ها شغل مختلف با هدف فرار از پرداخت مالیات، کمتر از دستگاه های پوز استفاده می کنند، توضیح داد: صاحبان مشاغل خرد با هدف فرار از پرداخت مالیات، فقط وجه نقد دریافت می کنند، زیرا امسال وزارت اقتصاد و سازمان امور مالیاتی، طی تصمیم جدیدی اعلام کرد تراکنش های بانکی از طریق دستگاه کارتخوان، مشمول مالیات خواهد شد که این تصمیم از همان ابتدا با اعتراضات شدید صاحبان کارتخوان مواجه شد؛ بنابراین تصمیم گرفتند فقط از مردم پول نقد دریافت کنند که این روند بانک ها را نیز با مشکل کمبود نقدینگی مواجه کرده است.
این کارشناس امور بانکی در ادامه اظهار کرد: به دنبال افزایش تقاضا برای پول نقد بسیاری از عابربانک ها، اسکناس کافی برای پاسخ دادن به این افزایش تقاضا ندارند و کمبود پول نقد به وجود آمده است. علاوه بر این به دلیل اینکه در شرایط تورمی کشور هزینه تمام شده چاپ پول به ویژه اسکناس های خرد برای بانک مرکزی بالا رفته، چاپ پول با شکل و ابعاد اسکناس های فعلی برای بانک مرکزی به صرفه نیست.
انتقال از شهرستان
تجلی در پاسخ به این پرسش که بانک مرکزی چگونه می تواند مشکل کمبود نقدینگی دستگاه های خودپرداز را مرتفع کند، گفت: بانک مرکزی در شرایط فعلی باید اسکناس های خرد را از استان های کم جمعیت به کلانشهرها که تقاضا برای پول زیاد است انتقال دهد.
این کارشناس امور بانکی با تاکید بر موقتی بودن کمبود اسکناس در دستگاه های خودپرداز افزود: اغلب جابه جایی پول در کشور ما به صورت الکترونیک انجام می شود؛ بنابراین به نظر نمی رسد مردم برای بخش اعظم امور مالی خود نیازمند اسکناس باشند. این روزها اغلب مبادلات با کارت بانکی انجام می شود، اما به هرحال قبول دارم که مشکل کمبود اسکناس در برخی خودپردازها وجود دارد. با این حال به نظر می رسد این مشکل مقطعی و گذرا است و فقط در برخی نقاط کشور وجود دارد.
وی درباره احتمال افزایش سقف برداشت از عابر بانک اظهار کرد: در سال های گذشته بانک مرکزی اعلام می کرد سقف برداشت پول از خودپردازها از ۲۰۰ به ۵۰۰ هزار تومان می رسد، اما امسال چنین مجوزی به بانک ها داده نشده، زیرا به دلیل حجم بالای برداشت از عابربانک ها به ویژه در سال های پس از کرونا بانک مرکزی مصمم است محتاطانه تر در این زمینه تصمیم گیری کند.
خروج پول از عابربانک ها افزایش یافت
علی اکبری زاده، کارشناس امور بانکی در تشریح علت کمبود پول در خودپردازها به صمت گفت: پس از ساماندهی مالیاتی و ساماندهی کارتخوان ها، عده ای از کسبه رویه ای را در پیش گرفته اند و با هدف فرار مالیاتی، مشتری را هدایت به دریافت پول نقد از خودپرداز به جای استفاده از کارتخوان می کنند و در واقع از خریداران مطالبه پول نقد می شود. وی ادامه داد: در واقع اینکه بگوییم پول نقد موجود نیست یا خودپردازها پول نقد پرداخت نمی کنند، این طور نیست، بلکه خروجی پول از خودپردازها در چند وقت اخیر افزایش یافته است؛ در نتیجه این موضوع موجب بروز مشکل برای مردم شده و در برخی از خودپردازها با نبود اسکناس مواجه می شوند.
خودپردازها فقط اسکناس درشت دارند
این کارشناس امور بانکی با تاکید بر اینکه پرداخت مالیات توسط همه مردم امری ضروری است، اعلام کرد: مردم وقتی درآمدی کسب می کنند و مالیات پرداخت نمی کنند، دولت را با چالش های متعددی از جمله کسری بودجه مواجه می کنند. در نهایت این فرار های مالیاتی موجب می شود دولت پول از بانک مرکزی قرض بگیرد که این امر به تورم می انجامد و تورم هم دامن همه مردم در دورترین نقاط کشور را می گیرد. وی در پاسخ به این نکته که برخی شعب مدعی اند خودپرداز آنها فقط به امکان پرداخت اسکناس ۱۰۰ هزار تومانی تجهیز است و تنها اسکناس ۱۰۰ هزار تومانی برای آنها ارسال می شود، گفت: برای رفع این مشکل بانک ها باید به شعب بالاسری خود برای اسکناس های کوچک تر اعلام نیاز کنند.
اسکناس نو در راه است
اکبری زاده با اشاره به اینکه چاپ اسکناس های جدید موجب شده شاهد کمبود پول نقد در خودپردازها باشیم، گفت: ورودی پول نقد بانک ها هر قدر هم که باشد، نمی توان با آن دستگاه های خودپرداز را شارژ کرد، زیرا شارژ دستگاه های خودپرداز قوانین خاصی دارد؛ بنابراین بانک ها نمی توانند هر زمان که بخواهند اقدام به شارژ دستگاه خودپرداز کنند.
ضمنا شعبه هر قدر هم موجودی داشته باشد بانک مجاز نیست که از آن موجودی برای شارژ دستگاه خودپرداز استفاده کند؛ بنابراین این کمبود پول در دستگاه های خودپرداز کاملا موقتی است تا زمانی که پول های نو قبل از آغاز سال جدید وارد چرخه پولی کشور شود. وی متذکر شد: در سال های گذشته می توانستیم پول نقد از فروشگاه هایی که دستگاه کارتخوان دارند دریافت کنیم، اما این روزها به دلیل الزامات قوانین مالیاتی، فروشندگان از این امر سر باز می زنند و وضع مالیات موجب شده کمبود وجه نقد بیشتر احساس شود. این کارشناس امور بانکی در ادامه یادآور شد: سقف روزانه پرداخت دستگاه های خودپرداز به ازای هر کارت ۲۰۰ هزار تومان است و سال هاست که ثابت مانده و در دوره کوتاهی در زمان کرونا به ۵۰۰ هزار تومان رسید، اما دوباره به حالت عادی برگشت که این رقم به دلیل افزایش هزینه های زندگی و کاهش ارزش پول ملی خیلی نمی تواند نیازهای مردم به پول نقد را تامین کند و همین مسئله مصرف پول را افزایش داده و اغلب عابربانک ها پس از چند ساعت تهی از اسکناس شده و مردم برای تهیه اسکناس سرگردان می شوند. وی در ادامه پیشنهاد کرد: بهتر است بانک مرکزی در کنار چاپ اسکناس جدید سقف برداشت پول نقد از عابربانک ها را افزایش دهد تا مردم در اسفند مشکل تامین پول نقد نداشته باشند. هرچند همیشه در روزهای منتهی به پایان سال بیشتر عابربانک های کشور به پول نو تجهیز می شوند.
سخن پایانی
تعطیلی دستگاه های خودپرداز پس از اتمام ساعت فعالیت بانک ها، یکی از مشکلاتی است که علاوه بر نبود نقدینگی در عابر بانک ها طی روزاخیر بر مشکلات مردم افزوده و مردم نیز مستاصل از دستگاهی به دستگاه دیگر برای دریافت پول سرگردانند تا وجه نقد موردنیازشان را تهیه کنند اما دستگاه های خودپرداز یا نقص فنی دارند یا پول کافی ندارند و اگر در عابربانکی پول پیدا شود صف طویلی پشت آن ایجاد می شود که معلوم نیست موجودی آن تا نفر چندم صف را پاسخگو باشد. همچنین قوانین مالیاتی جدید باعث شده کسب وکارهای خرد از مردم مطالبه پول نقد داشته باشند. به اعتقاد کارشناسان این موضوع سبب شده تقاضا برای دریافت پول نقد از کارتخوان ها بالا برود و مردم برای دریافت پول سرگردان شوند.
