نرخ بهره، مغلوب تورم
صمت در این گزارش به ابهامات ذهن سپرده‌گذاران از نگاه کارشناسان مالی پاسخ داده و تاثیر افزایش نرخ سود بانکی بر کاهش تورم در سال آینده را بررسی کرده است.
سرانجام بانک مرکزی مصوبه شورای پول و اعتبار مبنی بر افزایش نرخ سود سپرده های سرمایه گذاری مردم نزد بانک ها و البته نرخ سود تسهیلات را ابلاغ کرد، اما شاید پرسش مهم برای بسیاری از سپرده گذاران این باشد که آیا این تغییر نرخ شامل همه سپرده های فعلی می شود یا برای دریافت سود بیشتر باید حساب های قبلی را لغو و حساب جدید باز کرد؛ چالش دیگر این است که آیا استفاده از ابزار نرخ بهره بانکی در این شرایط باعث کنترل نرخ تورم و فروکش کردن انتظارات تورمی خواهد شد و ماندگاری پول در حساب های سرمایه گذاری را تقویت می کند. صمت در این گزارش به ابهامات ذهن سپرده گذاران از نگاه کارشناسان مالی پاسخ داده و تاثیر افزایش نرخ سود بانکی بر کاهش تورم در سال آینده را بررسی کرده است.
نرخ جدید سود سپرده بانکی، حداکثر ۵.۲۲ درصد
نرخ جدیدی برای سود سپرده در بانک ها و تسهیلات بانکی اعلام شد. براساس این مصوبه نرخ سود سپرده ۱۰۰ میلیون تومانی با سررسید یک ساله به یک میلیون و ۷۰۸ هزار تومان رسیده است. به گزارش مهر، براساس بخشنامه جدید بانک مرکزی سود ۱۰۰ میلیون تومان سپرده در بانک باتوجه به نرخ های جدید اعلام شد. براساس این گزارش، بانک مرکزی در بخشنامه ای، مصوبه شورای پول و اعتبار درباره اصلاح نرخ سود سپرده و تسهیلات بانکی را به شبکه بانکی ابلاغ کرد. براساس مصوبه شورای پول و اعتبار نرخ های سود تسهیلات و سود علی الحساب انواع سپرده های سرمایه گذاری مدت دار به شرح زیر تعیین شد:
۱- سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت عادی: ۵ درصد
۲- سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت ویژه سه ماهه: ۱۲ درصد
۳- سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت ویژه شش ماهه: ۱۷ درصد
۴- سپرده سرمایه گذاری بلندمدت با سررسید یک ساله: ۵.۲۰ درصد
۵- سپرده سرمایه گذاری بلندمدت با سررسید دوساله: ۵.۲۱ درصد
۶- سپرده سرمایه گذاری بلندمدت با سررسید سه ساله: ۵.۲۲ درصد
براساس نرخ های جدید، سپرده گذاری ۱۰۰ میلیون تومان به صورت سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت عادی، ماهانه ۴۱۶ هزار تومان، سپرده گذاری به صورت سرمایه گذاری کوتاه مدت ویژه سه ماهه، ماهانه یک میلیون تومان و کوتاه مدت شش ماهه، یک میلیون و ۴۱۶ هزار تومان سود دارد.
در سپرده گذاری بلندمدت نیز، سپرده گذاری ۱۰۰ میلیون تومان با سررسید یک ساله، یک میلیون و ۷۰۸ هزار تومان، سررسید دوساله یک میلیون و ۷۹۱ هزار تومان و سرمایه گذاری با سررسید 3 سال و بیشتر نیز ماهانه یک میلیون و ۸۷۵ هزار تومان سود دارد.
سود ۲۳ درصدی جذابیت ندارد
ابراهیم حاتمی یزد، رئیس سابق بانک صادرات ایران درباره تاثیر افزایش نرخ سود بانکی بر کاهش نقدینگی و تورم به صمت گفت: ایران چند دهه است با شرایط تورمی مواجه است، اما تاکنون سیاست های دقیق و درستی در راستای تنظیم نرخ بهره برای کنترل شرایط تورمی و افزایش ارزش پول ملی صورت نگرفته و حال در شرایطی که انبوه نقدینگی به سمت بازارهای غیرمولد طلا، سکه ارز و خودرو سرازیر می شوند و حساب بانک ها در حال خالی شدن است، بانک مرکزی تصمیم به افزایش نرخ بهره گرفته است. در شرایطی که تورم بالای ۵۰ درصد است، بعید است با نرخ های سود در محدوده ۲۳ درصد، افزایش سود بانکی تاثیر مثبتی بر کاهش تورم داشته باشد؛ مگر آنکه سود بانکی به ۳۰ درصد یا بیشتر از آن برسد تا برای سرمایه گذاران و صاحبان نقدینگی انگیزه ایجاد کند.
دو روی سکه افزایش نرخ سود
این کارشناس حوزه پولی و مالی با تاکید اینکه افزایش نرخ سود بانکی، همزمان تاثیرات مثبت و منفی دارد توضیح داد: با افزایش نرخ بهره بانکی، پول از بازارهای موازی همچون طلا و دلار جمع می شود و در بانک ها قرار می گیرد؛ به عبارت دیگر، پول ها در تله بانک می افتند، نقدینگی جمع می شود و می توان گفت افزایش سود بانکی باعث کاهش تورم می شود، اما در روی دیگر سکه افزایش نرخ بهره بانکی بر هزینه تمام شده بخش مولد تاثیرگذار است و باعث افزایش این هزینه و نرخ تولید می شود که بر تورم تاثیر منفی دارد و موجب افزایش تورم در کشور خواهد شد.
این بانکدار اسبق متذکر شد: اگر دولت با جمع کردن نقدینگی بتواند تقاضا را کاهش دهد و در مقابل اجازه ندهد هزینه تولید افزایش یابد، افزایش نرخ سود بانکی اقدام نسبتا خوبی برای کنترل تورم خواهد بود، اما اگر این اقدام موفق نباشد به تورم دامن خواهد زد.
سرانجام سپرده های فعلی
وی در پاسخ به این پرسش که برای سپرده های فعلی سپرده گذاران چه اتفاقی می افتد، توضیح داد: سپرده گذاران اگر بخواهند سود بیشتری بگیرند، باید حساب های فعلی را ببندند و بانک ها به دستور بانک مرکزی باید با اعمال نرخ شکست یعنی کم کردن یک درصدی سود، حساب های قبلی را بسته و حساب جدید با نرخ جدید باز کنند. البته ممکن است برخی بانک ها برای جلوگیری از مهاجرت پول به گونه ای بانک مرکزی را دور زده و «نرخ شکست» را اعمال نکنند؛ با این حال گزینه بهتر این است که حساب جدید باز شود. پس کسانی که می خواهند سود جدید بگیرند، ابتدا به شعبه بانک مراجعه و جزئیات را جویا شوند.
سوددهی بیشتر بازارهای رقیب
این کارشناس حوزه پولی و مالی با اشاره به اینکه افزایش نرخ سود بانکی روی کاغذ، سیاست درستی است، اظهار کرد: بعید به نظر می رسد افزایش نرخ سود بانکی با شرایط فعلی نتیجه مثبتی داشته باشد، زیرا با تورم بیش از ۵۰ درصدی در اقتصاد کل بعید است از نرخ سود ۲۳ درصد بانکی استقبال چندانی صورت گیرد، این در حالی است که بازارهای موازی همچنان سوددهی بالاتری دارند. حاتمی یزد در ادامه تصریح کرد: افرادی که نقدینگی دارند، سود بازار را با سود بانکی مقایسه می کنند و اگر سود خرید دلار و یورو بیشتر باشد، این اقدام بانک مرکزی نیز تاثیرگذار نخواهد بود؛ مگر آنکه سود بانکی به ۳۰ درصد یا بیشتر از آن برسد تا برای سرمایه گذاران و صاحبان نقدینگی انگیزه ایجاد کند.
انتظارات تورمی بالاتر از افزایش نرخ سود بانکی است
کامران ندری، کارشناس مسائل پولی و بانکی درباره تاثیر افزایش نرخ سود بانکی بر کاهش تورم و نقدینگی به صمت گفت: افزایش نرخ سود بانکی به ۲۳ درصد در شرایط فعلی انگیزه ای برای سپرده گذاری ایجاد نمی کند، زیرا انتظارات تورمی همچنان بالاتر از افزایش نرخ سود بانکی است.
وی درباره اهمیت افزایش سود سپرده های بانکی گفت: در حال حاضر انتظارات تورمی افزایش پیدا کرده و مردم در تلاش هستند تا دارایی زیادی در بانک نداشته باشند. در نتیجه سپرده های بلندمدت به سپرده های کوتاه مدت و پول تبدیل شده اند و برای بانک ها مسئله آفرین شده است. بانک ها با اوج تقاضای سپرده گذاران برای خروج موجودی از سپرده های بلندمدت مواجه شده اند و این کار بانک ها را با مشکل نقدینگی مواجه می کند. در چنین شرایطی افزایش نرخ بهره چه در بازار بین بانکی و چه در بانک ها اجتناب ناپذیر است، اما این نرخ سود باید هماهنگ با افزایش نرخ تورم در نظر گرفته می شد.
برخورد منفعلانه بانک مرکزی
این کارشناس مسائل پولی و بانکی با اشاره به این موضوع که اقدام بانک مرکزی در راستای افزایش نرخ بهره، اقدامی انفعالی است، گفت: اکنون بانک ها با موج تقاضای مردم برای برداشت از حساب های بلندمدت مواجهند، به همین دلیل بانک مرکزی به صرافت افتاده تا نرخ بهره را بالا ببرد و ای کاش جای برخورد انفعالی، بانک مرکزی برخورد فعالانه داشت و تا قبل از اینکه موج خروج دارایی از بانک ها شروع شود که کاملا نیز قابل پیش بینی بود، این اقدام را انجام می داد. شاید در آن صورت ما در حال حاضر با افزایش اینچنینی نرخ ارز در بازار مواجه نبودیم.
شکست بانک ها در جذب نقدینگی
وی در پاسخ به این پرسش که آیا افزایش نرخ سود بانکی مانع خروج سرمایه از بانک ها می شود یا خیر، گفت: افزایش نرخ سود ناچیز و حدود ۲ تا ۳ درصد نمی تواند نقدینگی سرگردان را جذب کند؛ در نتیجه این افزایش تقریبا هیچ اثری بر کنترل تورم ندارد. میزان افزایش نرخ بهره باید آن قدری باشد که در تصمیم مردم برای خروج دارایی های شان از بانک اثرگذار یا این نرخ سود برای ورود سرمایه به بانک جذاب باشد.
برنده و بازنده افزایش نرخ سود
ندری خاطرنشان کرد: در زمینه افزایش نرخ سود بانکی ما دو گروه افراد در جامعه داریم؛ بی تردید آن دسته از سپرده گذارانی که همچنان از ریسک کردن گریزانند، برنده افزایش نرخ سود سپرده ها هستند؛ هرچند که نسبت به کسانی که اقدام به خرید اوراق گواهی سپرده سرمایه گذاری یک ساله کرده اند، ۲ . ۵ درصد عقب مانده اند. همچنین اگر با کمک ابزارهای مالی و پولی سیاست جدید باعث کاهش تورم و فروکش کردن انتظارات تورمی شود، باز هم ارزش پس انداز سپرده گذاران بانکی کمتر کاهش می یابد.
این کارشناس مسائل پولی و بانکی در ادامه افزود: بازندگان افزایش نرخ سود، گیرندگان تسهیلات هستند، زیرا باید از این به بعد وام با ۵ درصد نرخ سود بالاتر بگیرند. بازندگان دیگر این افزایش نرخ سود بانک هایی هستند که تراز عملیاتی شان منفی است؛ یعنی هزینه سود سپرده های آنها بیشتر از درآمدشان از محل تسهیلات باشد.
سود ۳۰ درصدی موثر بر تورم
وی در پاسخ به این پرسش که آیا افزایش ۵ درصدی نرخ سود می تواند رشد تورم را کنترل کند، گفت: بعید است سود بانکی با نرخ هایی در محدوده ۲۳ درصد، تاثیر مثبتی بر کاهش تورم داشته باشد؛ مگر آنکه نرخ سود بانکی به ۳۰ درصد یا بیشتر از آن برسد تا برای سرمایه گذاران و صاحبان نقدینگی انگیزه ایجاد
کند.
ندری تاکید کرد: افزایش نرخ سود بانکی یکی از شیوه های مرسوم در دنیا برای کنترل تورم است، اما اجرای موفق این سیاست لوازمی دارد که برخی از این لوازم در ایران وجود ندارد و باید با احتیاط بیشتری این سیاست را در دستور کار قرار داد.
نوشدارو بعد از مرگ سهراب
این کارشناس مسائل پولی و بانکی خاطرنشان کرد: افزایش نرخ سود بانکی پس از اینکه تورم رکورد ۵۰ درصدی خود را ثبت کرده، عملا نوشدارو بعد از مرگ سهراب است، زیرا این اقدام بانک مرکزی باید قبل از حذف ارز ترجیحی و جهش قیمت ها انجام می شد تا سرمایه ها در بازارهای سوداگری سرگردان نشوند. این کارشناس مسائل بانکی با تاکید بر اینکه افزایش تورم در کشور، نتیجه جهش نرخ دلار است، گفت: در جهش نرخ ارز هم مسائلی مانند سیاست خارجی، مدیریت تراز پرداخت ها، شیوه رژیم نرخ ارزی و بازی سازی بانک مرکزی در بازار ارز تاثیرگذار است؛ بنابراین نمی توان تقاضای مردم را عامل ایجاد تورم دانست.
سخن پایانی
یک ماه از موافقت شورای پول و اعتبار با افزایش سود سپرده های بانکی می گذرد. این اقدام بانک مرکزی در راستای جذب نقدینگی به بانک ها و کاهش نرخ تورم بود. برخی بانک ها حتی با سود ۲۵ درصدی اقدام به جذب سپرده کردند. به اعتقاد کارشناسان این افزایش نرخ سود پس از جهش نرخ تورم به ۵۰ درصد مانند نوشدار پس از مرگ سهراب است و ظرفیت جمع آوری نقدینگی سرگردان و مهار تورم را ندارد، زیرا همچنان سوددهی بازارهای خودرو، مسکن، طلا و ارز جذاب تر است.
