کسب درآمد از نان‌هایی که آجر شد
صفحه اینستاگرام خود را باز کنید، سری به صفحه مشترک بزنید تا با هر نوع جست‌وجو در هر زمینه‌ای با سیلی از صفحات مختلف اینفلوئنسرهای اینستاگرامی در موضوعات گوناگون روبه‌رو شوید.
صفحه اینستاگرام خود را باز کنید، سری به صفحه مشترک بزنید تا با هر نوع جست وجو در هر زمینه ای با سیلی از صفحات مختلف اینفلوئنسرهای اینستاگرامی در موضوعات گوناگون روبه رو شوید. از سفر و پوشاک و خرید و هنر تا تعداد بالای اینفلوئنسرهایی که در حوزه غذا و رستوران گردی فعالیت می کنند. افرادی که عدد بالای صفحه آنها به عنوان دنبال کننده شما را متعجب خواهد کرد. این روزها با هر علاقه و میلی که به سراغ جست وجوی موضوعی در اینستاگرام بروید با صفحاتی مواجه می شوید که یک اینفلوئنسر با همان هشتگ مورد جست وجوی شما کار تبلیغات انجام داده است. این در حالی است که یکی از اینفلوئنسرهای مشهور در حوزه تبلیغ رستوران ها ادعا کرده بود ماهانه بیش از ۲۰۰ میلیون تومان درآمد دارد. ناگهان کسب درآمد این افراد به چشم مسئولان آمد تا به ازای آن مالیات دریافت کنند. طبق بند ذ تبصره ۶ قانون بودجه، درآمدهای کاربران دارای بیش از ۵۰۰ هزار دنبال کننده از محل تبلیغات، مشمول مالیات بر درآمد می شود، مرداد ۱۴۰۰ وزیر اقتصاد دستورالعمل نحوه پرداخت مالیات اینفلوئنسرهای دارای این شرایط را به سازمان مالیاتی برای اجرا ابلاغ کرد. صمت به مناسبت روز جهانی اینترنت آزاد بر تمرکز دولت نسبت به مالیات ستانی از اینفلوئنسرها پرداخته است. طرحی که برخی معتقدند در مغایر با محدودیت های اینترنتی و اجرای طرح صیانت است.
بازی چند چند است؟
پس از چند سال کشمکش بر سر درآمدهای نجومی اینفلوئنسرها به نظر می رسد بالاخره قرار شده آنها نیز مالیات بپردازند. کشمکشی که از همان روزهای نخست باب شدن اصطلاح اینفلوئنسر در ایران آغاز شده است. این اشخاص تقریبا هیچ کار مولد و سازنده ای انجام نمی دهند، آنها بخشی از ارکان تولید نیستند و تنها یک لقب دارند «اینفلوئنسر» و با آن کسب درآمد می کنند. وعده دریافت مالیات از اینفلوئنسرها، اسفند ۹۹ تصویب شد، اما با همه کمی و کاستی ها تا ۶ ماه بعد نیز چندان موردتوجه قرار نگرفت تا مرداد ۱۴۰۰ که رئیس سازمان امور مالیاتی در بخشنامه ای، دستورالعمل اخذ مالیات از اینفلوئنسرهای دارای بیش از ۵۰۰ هزار فالوور را ابلاغ کرد. در این میان، نکته جالب اینجاست که اوایل اسفند ۱۴۰۰ کمیسیون مشترک طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی کلیات طرح صیانت را به تصویب رساندند. اخذ مالیات از اینفلوئنسرها در حالی مطرح شده که در همان سال صحبت از طرح صیانت است. وقتی دولت برای حذف پلتفرم های خارجی برنامه ریزی می کند، نهاد دیگری به دنبال دریافت مالیات از شاخ های اینستاگرامی است.
به بیان دیگر، دولت درآمد عده ای را سد می کند، اما جریان درآمدزایی برای خود به راه می اندازد. هر کدام از اینفلوئنسرهای اینستاگرام، روزانه تعداد قابل توجهی از ویدئوها و استوری های تبلیغاتی را در صفحات خود با مخاطبانشان به اشتراک می گذارند.
برآوردهای مرکز پژوهشی بتا (پلتفرم تحلیل داده های شبکه های اجتماعی) نشان می دهد تنها درآمد حاصل از تبلیغ و اطلاع رسانی توسط اینفلوئنسرهای اینستاگرامی در سال، مبلغی حدود هزار میلیارد تومان است. به طوری که می توان گفت مجموع درآمد ۶۰۰ اینفلوئنسر برتر اینستاگرام فارسی در یک سال در حدود درآمدی است که سازمان صداوسیما از تبلیغات به دست می آورد. این در حالی است که وعده اخذ مالیات از لاکچری های درآمد نجومی هنوز محقق نشده است.
تکلیف مردم را مشخص کنید
کیوان نقره کار، کارشناس فناوری اطلاعات درباره طرح مالیات اینفلوئنسرها و صیانت که در یک سال مطرح شد در گفت وگو با صمت اظهار کرد: این دو موضوع از یکدیگر جدا هستند. ممکن است یک سری افراد در تصمیم گیری دو طرح مالیات اینفلوئنسرها و صیانت مشترک باشند، اما دو موضوع جداست هر چند هر دو از سمت دولت دنبال می شود. مالیات اینفلوئنسرها از سوی سازمان امور مالیات و وزارت اقتصاد و موضوع صیانت نیز توسط مجموعه های دیگری مانند شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شد. این در حالی است که اینفلوئنسرها فعال اقتصادی به شمار می روند و مطابق معمول، هر فعال اقتصادی برای فعالیت خود باید مالیات پرداخت کند.
وی در ادامه با اشاره به فیلترینگ اینستاگرام و به دنبال آن اخذ مالیات از بلاگرها، گفت: به اعتقاد افرادی که طرح صیانت را مطرح می کنند، فضای دیگری برای فعالیت وجود دارد و به این منظور شبکه های اجتماعی ایرانی را مثال می زنند. در نتیجه قانون مالیات باید برای فعالیت کسب وکارها در هر پلتفرمی وجود داشته باشد. از سوی دیگر این افراد می توانستند مالیات خود را تا زمان مشخص شدن طرح صیانت اخذ کنند. این موضوع می تواند نقطه اشتراک دو طرح مالیات اینفلوئنسرها و صیانت با یکدیگر باشد.
نقره کار در ادامه افزود: این در حالی است که با تصویب طرح صیانت و استقبال مردم از پلتفرم های داخلی نظارت بر عملکرد فعالان فضای مجازی راحت تر است، زیرا این افراد در بستری فعالیت می کنند که قابل ارزیابی دولت است.
فضایی شبیه اینستاگرام
این کارشناس فناوری اطلاعات ضمن انتقاد بر تصمیم گیری های انجام شده برای ایجاد پلتفرم های داخلی بیان کرد: واقعیت این است که فضای موردنیاز برای یک اینفلوئنسر نمی تواند در پلتفرم های ایرانی باشد. بعید می دانم فضایی شبیه اینستاگرام در نمونه های ایران باشد. این موضوع شبیه به این است که فردی مغازه بزرگی در مرکز شهر داشته باشد و حالا با توجه به شرایط موجود باید در یکی از زیرپله های کوچه های شهر فعالیت کند. وی درباره اجرای زیرپوستی طرح صیانت به بهانه مسائل امنیتی گفت: در حال حاضر صحبتی از طرح صیانت نشده و محدودیت اینترنت به علت مسائل امنیتی است. اجرای طرح صیانت نیازی به این نوع فضا ندارد و مانند تلگرام پس از تصویب اجرا می شود.
دولت حسابی در حال ضرر است
نقره کار با توجه به هزینه های سنگین فیلترینگ اظهار کرد: استفاده مداوم از فیلترشکن برای دولت و کاربر هزینه بر است. در حال حاضر علاوه بر فیلترینگ، سرعت دسترسی به اینترنت نیز بسیار کاهش پیدا کرده که تاثیر خود را در سایر قسمت ها نیز گذاشته است. عملیاتی که صرف کاهش سرعت اینترنت انجام می شود، بسیار هزینه سنگینی برای دولت دارد. از سوی دیگر، هنگامی که سرعت اینترنت پایین است، صنایع کشور به مشکل می خورند و بخشی از هزینه این اختلال به دولت بازمی گردد. این در حالی است که اگر به سمتی پیش برویم که همه شبکه ها بسته شود، اینترنت و تکنولوژی همیشه مسیر خود را پیدا می کند.
کاهش امنیت و حمله های هکری
وی با اشاره به اینکه آسیب استفاده از فیلترشکن به همین جا ختم نمی شود، گفت: با ورود فیلترشکن ها به سیستم نرم افزاری تلفن همراه و سیستم های ارتباطی عملا امنیت شبکه از بین می رود. با استفاده از فیلترشکن راه ورود هکرها را باز می کنیم. زمانی که از فیلترشکن استفاده می شود از لحاظ فنی، حفره هایی را روی ابزارهای گوناگون ایجاد می کنیم که امکان دسترسی های غیرمجاز بیشتر می شود و در نتیجه شاهد حمله های هکری بیشتر هستیم؛ بنابراین دولت باید نگاه تخصصی تری به افزایش استفاده کاربران از فیلترشکن داشته باشد، زیرا موجب کاهش امنیت می شود. این موضوعی است که انتظار می رود شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات آن را بررسی کنند و نگاه همه جانبه به این موضوع شود، زیرا می تواند تاثیرات اقتصادی منفی برای کشور به همراه داشته باشد.
جبران آسیب ذهنی به مردم
این کارشناس فناوری اطلاعات با اشاره به استفاده مردم از فیلترشکن ها برای دور زدن محدودیت گفت: پس از اجرای طرح صیانت، اگر همچنان با فیلترشکن امکان دسترسی به شبکه های خارجی دسترسی وجود داشته باشد، اصلا دلیلی ندارد که این طرح مطرح شود. از سوی دیگر، اگر قرار است یک روز دسترسی به خدمات داخلی با سرعت عالی اینترنت داشته باشیم و در مقابل حتی گوگل باز نشود، چه اصراری وجود دارد که انقدر تنش فکری در ذهن مردم ایجاد شود. تا زمانی که برای طرح صیانت تصمیم قطعی گرفته نشده، اعلام این موضوع تنها هزینه مالی و روانی برای دولت و مردم دارد؛ در نتیجه باید زودتر تکلیف مشخص شود. در این موضوع تنها هزینه مالی مطرح نیست، بلکه آسیب ذهنی برای مردم به دنبال دارد.
دولت قصد رفع فیلترینگ را ندارد
محمود راشدی، کارشناس اقتصاد در حوزه کسب وکارهای اینترنتی درباره طرح مالیات اینفلوئنسرها و صیانت که در یک سال مطرح شد در گفت وگو با صمت بیان کرد: این دو موضوع شاید به طور غیرمستقیم با یکدیگر در ارتباط باشند، اما به طور مستقیم اشتراکی ندارند. مالیات اینفلوئنسرها از سوی وزارت اقتصاد به علت درآمدهای میلیاردی این افراد مطرح شده است. هرچند این موضوع مدتی است پیگیری نشده و اقدامی برای دریافت مالیات از اینفلوئنسرها انجام نشده است.
وی با اشاره به اجرای طرح صیانت به عنوان سیاست سکانداران دولت سیزدهم، گفت: طرح صیانت موضوع دیگری است که در جلسه رای اعتماد وزیر ارتباطات از سوی ایشان مطرح شد و یکی از اهداف اصلی پیگیری پلتفرم های ملی است. به عقیده برخی کارشناسان این سیاست ابتدا توسط مسئولان دولت سیزدهم مطرح و برنامه ریزی های آن انجام شده بود که با کاهش پهنای باند، مردم کم کم به سمت پلتفرم های داخلی سوق داده شوند. اتفاقات اخیر نیز مزید بر علت شد که این برنامه زودتر عملی شود. این در حالی است که تصمیم قطعی از سمت نهاد مشخصی مبنی بر اجرای طرح صیانت اعلام نشده است.
باید قدرت انتخاب به مردم داده شود
این کارشناس اقتصاد در حوزه کسب وکارهای اینترنتی با انتقاد نسبت به فیلترینگ پلتفرم های خارجی اظهار کرد: اجبار در هیچ جای دنیا جواب نمی دهد و مردم راه های میانبر را پیدا می کنند. باید قدرت انتخاب به مردم داده شود.
اینکه بخواهند با اجبار مردم را به سمت پلتفرم های داخلی ببرند، شدنی نیست. همچنین بودجه های هنگفتی برای ایجاد برخی از این پلتفرم ها هزینه می شود. این در حالی است که به عقیده برخی از کارشناسان، شواهد حاکی از آن است که دولت قصد رفع فیلترینگ با وجود هزینه های سنگینی که برای دولت و مردم متحمل می شود را ندارد.
راهکار چیست؟
راشدی درباره اثرات قطع طولانی مدت اینترنت اظهار کرد: در مجموع این عملکرد درست نیست و به اقتصاد کشور آسیب زیادی وارد می کند. متاسفانه نخستین اقدام دولت در برخورد با هر اتفاقی، قطع کردن اینترنت است. بیشترین آسیب این اقدام شامل حال صاحبان کسب وکار در فضای مجازی می شود.
وی با بیان راهکارهایی برای بهبود وضعیت موجود گفت: راهکار اصلی این است که باید از افراد متخصص استفاده شود. یک پلتفرم ملی برای تحقق انتظارات مردم، نیازمند تخصص های مختلف است.
طیف های گوناگون مردم و نیازهای آنها برای ساخت این پلتفرم باید بررسی شود. همچنین صاحب نظر باید خنثی از دیدگاه سیاسی باشد و از سوی دیگر، از علم جوانان ایرانی که سرمایه ملی هستند در ساخت پلتفرم داخلی استفاده شود.
بسیاری از شهرها دسترسی به اینترنت ندارند
این کارشناس اقتصاد در حوزه کسب وکارهای اینترنتی با بیان اینکه کاهش استفاده و دسترسی کاربران در شرایط فعلی قابل ارزیابی است، افزود: این در حالی است که دسترسی و دور زدن فیلترینگ مربوط به شهرهای بزرگ است و بسیاری از شهرهای کوچک در حال حاضر دسترسی مجدد به اینترنت ندارند.
سخن پایانی
به عقیده برخی از کارشناسان، دیگر خبری از رفع فیلترینگ نیست. البته طبل فیلترینگ در حالی به صدا درمی آید که آقایان نمی توانند از درآمد حاصل از آن بگذرند. نکته قابل توجه این است که مسئولان ذی ربط با طرح مالیات اینفلوئنسرها، درآمد را از کسانی دریافت می کنند که در حال برنامه ریزی برای تخته کردن در کسب وکارشان هستند. در این میان، اظهارات جدید وزیر ارتباطات درباره پاس دادن توپ مســئولیت در قبال فضای مجازی و تعریف و تمجید از مسیر رو به جلوی پلتفرم های داخلی در حالی مطرح می شود که مروری بر وضعیت و توانمندی پلتفرم های فعلی نشان می دهد عریضه پیام رسان های داخلی خالی است.
