شهر بدون آب
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها و ترس‌های شهروندان در فصل گرم سال به کم‌آبی و به‌طبع، قطعی‌های مکرر آب شهری مربوط می‌شود؛ اتفاقی که گاهی بدون اطلاع‌رسانی و زمان‌بندی مشخص اتفاق می‌افتد و برای مردم دردسرساز می‌شود.
اکنون که در روزهای پایانی فصل بهار هستم، افت فشار و قطعی آب شهر تهران چند روزی است که شروع شده است و همچنان ادامه دارد؛ اما‌ای کاش مسئولان فکری برای این موضوع می‌کردند و حداقل پاسخگو بودند، چرا که در نبود آب نه‌تنها مردم بلکه بسیاری از مشاغل نیز با مشکل روبه‌رو می‌شوند. خبرها حاکی از این است که قطعی آب گسترده درحال‌حاضر در مناطق غربی و مرکزی شهر تهران و حتی برخی از شهرهای پرجمعیت استان البرز نیز اتفاق افتاده و گاهی تا ساعت‌ها در این مناطق مشکل قطعی آب وجود داشته و صمت در این گزارش مشکلات قطعی آب را به‌طورمیدانی تحلیل و بررسی کرده است.
اطلاعیه‌های بی‌اثر!
با قطع شدن آب در برخی مناطق تهران طی چند روز متوالی، شرکت آب و فاضلاب پایتخت درباره آن اطلاعیه‌ای صادر کرد که در بخشی از اطلاعیه این شرکت درباره مشکلات اخیر آب آمده است که بر اثر بارش باران، جاری شدن سیلاب و رانش گسترده زمین و کوه در حوالی جاده چالوس، مسیر انتقال آب از سد امیرکبیر به تاسیسات آبرسانی تهران در بستر رودخانه کرج مسدود شده بود، اگرچه در این اطلاعیه آمده است که روند توزیع آب در شبکه و محدوده‌های دارای افت فشار تا ساعاتی دیگر عادی می‌شود، اما این روند ادامه‌دار شده و حالا در مناطق بیشتری از پایتخت، آب از دسترس مردم خارج شده است؛ جالب اینکه این قطعی‌ها بدون اطلاع‌رسانی انجام شده و فقط تعداد محدودی تانکر برای آبرسانی به شهروندان در خیابان‌ها مستقر هستند که تعدادشان انگشت‌شمار است. همچنین، وزیر نیرو اعلام کرد: توده بسیار بزرگی از سنگ و گل‌ولای، از ارتفاع بسیار بالا وارد رودخانه و ارتباط آب با شهر تهران و کرج قطع شده است. این واقعه در پایین‌دست سد کرج اتفاق افتاد و ما ناگزیر بودیم مسیر ۳۰۰ متری را باز کنیم. کمابیش تمام نقاط کمبود آب برطرف شده است و امیدواریم تا ساعات آتی فشار آب به حالت عادی برگردد. مردم اگر موردی بود، با شماره ۱۳۲ تماس بگیرند و همکاران ما برای رفع مشکل بسیج شده‌اند.
طبق آخرین بررسی‌های انجام‌گرفته در مناطق ستارخان، صادقیه، گیشا، اشرفی‌اصفهانی، خیابان بهار در محدوده طالقانی، قلهک، نارمک و چهارراه لشگر در نظام‌آباد تهران قطعی آب و افت فشار پراکنده را تجربه کرده‌اند؛ مشاهدات حاکی از آن است که نه‌تنها قطعی آب در این بازه زمانی برطرف نشده، بلکه گسترده‌تر نیز شده است و محله‌های جدیدی مانند قائم‌مقام فراهانی، هفت‌تیر و مدرس نیز به آب شرب دسترسی ندارند. وعده‌های رفع مشکل آب داده شده، اما مشاهدات حاکی از آن است که نه‌تنها قطعی آب در این بازه زمانی برطرف نشده، بلکه گسترده‌تر نیز شده است و محله‌های جدیدی مانند قائم‌مقام فراهانی، هفت‌تیر و مدرس نیز به آب شرب دسترسی ندارند. تداوم قطعی و افت فشار در مناطقی از تهران و کرج باوجود اعلام خبر رفع مشکل از سوی مسئولان در روزهای اخیر، این نگرانی را در دل شهروندان ایجاد کرده است که باوجود پایان نیافتن فصل بهار، نشانه‌های بحران آبی در کشور مجال بروز پیدا کرده‌اند. اینکه در سطوح مدیریتی و حکمرانی چه اقدامات و تدابیری برای حل بحران آب در نظر گرفته شده، موردبحث نیست و در اینجا تامین نشدن آب در این روزهای گرم سال و اطلاع‌رسانی نکردن دقیق درباره زمان قطعی و نداشتن برنامه و تدابیری برای تامین آب شهروندان، محل بحث و هشدار است.
شهروندان معترض، مسئولان غیرپاسخگو
در واقع برای شرکت آب و فاضلاب یا سطوح بالاتر تصمیم‌گیر قطعی چند روزه آب در چنین هوای گرمی چه توجیه منطقی دارد؟ آیا به فکر بیمارانی هستند که در این هوا به‌طورقطع مصرف آب برای‌شان نقش حیاتی دارد؟ آیا به فکر خانواده‌هایی که فرزندان خردسال دارند و مدام برای کوچک‌ترین مسائل‌شان نیاز به آب دارند، هستند؟ آیا همین اداره نباید برنامه‌ای را قبل از بحران و در هنگام بحران برای شهروندان در نظر بگیرد؟ چرا تانکرهای آب در جای جای پایتخت با این وسعت و امکانات تعبیه نشده است؟
برای پاسخ به این سوالات، سراغ مسئولان ذی‌ربط نرویم، بهتر است، زیرا جواب درستی نمی‌شنویم و دائم با جواب‌های تکراری روبه‌رو می‌شویم. از این‌رو صمت در گزارش میدانی به سراغ افرادی رفت که در مناطق درگیر قطعی آب سکونت دارند تا صحت و سقم اظهارات مسئولان را جویا شود؛ در ادامه، این نظرات را می‌خوانید.
بهانه‌های پی در پی برای قطعی آب
خانمی ساکن یکی از خیابان‌های فاطمی را می‌بینم و در رابطه با قطعی آب از او سوالاتی می‌پرسم. هنوز جمله‌ام به‌پایان نرسیده، با عصبانیت در حرف من می‌پرد و می‌گوید: «تلویزیون را ول کن آقا... ما الان از ۲۴ ساعت؛ کمتر از ۸ ساعت آب داریم. تازه خیلی هم کم‌فشار! این قضیه برای الان نیست، هر بار به بهانه‌ای آب قطع میشه؛ این بار بهانه سیل! »
یک قطره آب نداریم!
به‌سراغ یکی از شهروندان منطقه ۷ تهران رفتم که دست خودش و فرزندش بطری آب‌معدنی بود و درباره قطعی آب نظر جالبی داشت و گفت: «قطعی آب در مناطق تهران گشترش پیدا کرده، الان چند روزه برای ساعت‌های طولانی حتی یک قطره آب هم نداریم. تانکر آب هم به این منطقه نفرستادند و گرما و بی‌آبی غوغا می‌کند. به اداره آب زنگ زدم، گله کردند و با کمال پررویی جواب بنده را دادند و گوشی را قطع کردند.»
توزیع آب‌معدنی کذب است
در منطقه ۶ تهران وارد یک مغازه لوازم‌یدکی شدم و از یکی از تعمیرکار‌ها درباره قطعی آب پرسیدم که در پاسخ گفت: «از شنبه ۲۰ خرداد تا به امروز، به‌طورمرتب ساعت ۷ صبح آب قطع و حدود ساعت ۱۲ دوباره آب وصل می‌شود، اما زمانی که آب وصل است، باز هم نمی‌توانیم برای شرب و شست‌وشو از آن استفاده کنیم؛ زیرا پر از لجن است. درباره آب‌معدنی هم؛ ما ندیدیم که پخش کنند و مجبوریم خودمان تهیه کنیم. واقعا چرا مسئولان مربوطه در اطلاع‌رسانی تا این حد ضعیف‌اند؟»
سیلاب جاده چالوس بهانه است
قطعی آب معضل بزرگی به‌ویژه برای خانواری است که فرزند کوچک دارند؛ از همین‌رو در خیابان میرزای‌شیرازی با خانمی که فرزند کوچکی داشت، صحبت کردم که این فرد هم خیلی ناراضی و عصبانی از این وضع، مشکل قطعی آب را این‌طور توصیف کرد که: «کلا ۵ روز است که با قطعی آب روبه‌رو هستیم. اگر مشکل بی‌آبی داریم، چرا آب ذخیره نمی‌کنیم؟ چرا سیلاب جاده چالوس را بهانه می‌کنند، وقتی که هر سال این اتفاق می‌افتد؟ آب‌معدنی که هیچ با تانکر هم آبرسانی نمی‌شود، اما خب به هر حال بازار خرید آب‌معدنی خوب داغ شد! »
ظرفیت‌های اکولوژیکی تهران لبریز شد
حسین آخانی، گیاه‌شناس، بوم‌شناس و کارشناس محیط‌زیست در رابطه با مشکلات قطعی آب به صمت گفت: مهم‌تر از بحث قطعی آب در روزهای اخیر، شرایط بحرانی اکوسیستم تهران است که ضرورت دارد مورد توجه قرار گیرد. گسترش بی‌رویه شهر تهران هر نوع مدیریتی را برای تامین آب شرب با چالش روبه‌رو می‌کند. در حقیقت، اعتراض اصلی فعالان محیط‌زیست این است که باتوجه به لبریز شدن ظرفیت‌های اکولوژیکی شهر تهران، چرا مدیریت فعلی پایتخت تلاش می‌کند با فروش تراکم و تغییر باغ‌های شهر تهران به مسکن، بار سنگینی را بر دوش شهر بیندازد تا تامین آب با مشکل مواجه شود؟
وی در ادامه افزود: در چنین وضعیتی، زمانی که شهر با مخاطرات طبیعی و غیرطبیعی روبه‌رو می‌شود، مشکلات یکی پس از دیگری نمایان می‌شوند. برای مثال، همین سیلابی که در روزهای اخیر باعث رانش گسترده زمین و کوه در حوالی جاده چالوس شد، هم قطعی آب گسترده در تهران و البرز را به‌همراه داشت و هم مسافران و اهالی آن منطقه را با خطرات جانی و مالی زیادی روبه‌رو کرد. متاسفانه سال‌ها است که مناطق خوش آب‌وهوای منطقه البرز دستخوش تغییرات غیراصولی بوده و چرای بی‌رویه دام و پروژه‌های غیراصولی آبخیزداری دردسرساز شده است، مجموع این موضوعات نشان می‌دهد که در کشور ما مدیریت زیست‌بوم در مدیریت شهری جایگاهی ندارد.
جای خالی مدیریت برای حل مشکلات
آخانی تصریح کرد: مشکل قطعی‌های مکرر آب در کشور ما دلایل گسترده دارد، اما مهم‌ترین آن سوءمدیریت است و اینکه هر نهادی مشکل را گردن دیگری بیندازد، چاره کار نیست. زمانی که شایسته‌سالاری در بحث بحران آب وجود نداشته باشد، نباید بهتر از این وضعیت انتظار داشت.این کارشناس بیان کرد: کافی است، بررسی کنید که مدیران کشور در ۲۰ سال اخیر چگونه جابه‌جا شده‌اند. به علاوه اینکه به‌نظر می‌رسد انتخاب مدیران همیشه برپایه شایسته‌سالاری نبوده است و گاهی افرادی بدون اطلاعات لازم و نگاه مدیریتی به مناصبی منصوب می‌شوند که در زمان بروز بحران با عملکرد قابل‌قبولی مواجه نمی‌شویم.
وی در پایان گفت: مدیریت در کشور ما باید برپایه تخصص‌گرایی و به دور از مسائل سیاسی باشد. کشور ما اگر می‌خواهد در مسیر رشد و توسعه قرار بگیرد، باید مدیران اجرایی از میان متخصصان انتخاب و تصمیمات سیاسی از تصمیمات علمی جدا شوند.
سخن پایانی
جان کلام اینکه، ما حرف‌های شهروندان درگیر قطعی آب را شنیدیم و خواستیم پیگیری‌های لازم را از مدیران آبفا داشته باشیم، اما در حد چند دقیقه تنها یک پاسخ دریافت شد: «اطلاعیه داده‌ایم، هیچ قطعی آبی نیست» و پس از این جمله بوق‌های ممتد تلفن شنیده شد. شرکت آبفای تهران، هر روز اطلاعیه می‌دهد که تا ساعاتی دیگر، مشکل آب برطرف خواهد شد، اما وضعیت هنوز به‌همان صورت است. به‌گفته بسیاری از شهروندان، زمانی که با شماره ۱۳۲ تماس می‌گیرند، هیچ پاسخی از زمان وصل شدن آب داده نمی‌شود یا اصلا تلفن را پاسخ نمی‌دهند. امید است تا مسئولان و نهادهای ذی‌ربط شرایط سخت مردم را بیشتر درک کنند. حداقل پاسخگو باشند و قطعی آب را اطلاع‌رسانی کنند؛ این اقدامات کمترین کاری است که باید برای رعایت حقوق شهروندان انجام دهند.
