کارشناسان انرژی معتقدند بخش عمده مصرف برق خانگی در فصل گرم سال عموماً به ۳ وسیله پرکاربرد یعنی "کولر"،"یخچال" و "روشنایی" اختصاص دارد، به گونه‌ای که یخچال و فریزر به تنهایی ۳۵ درصد، کولر ۳۵ درصد و روشنایی ۱۵ تا ۲۰ درصد مصرف برق خانگی را به خود اختصاص می‌دهند. بنا بر برخی آمارها بخش خانگی، تجاری، اداری و عمومی کشور بیش از ۵۰ درصد برق تولیدی کشور را به خود اختصاص می‌دهند و این در حالی است که در کشورهای پیشرفته، بخش عمده مصرف برق به بخش مولد یعنی تولید و صنعت اختصاص می‌یابد و صرف به حرکت درآمدن چرخ‌های اقتصاد و تولید ناخالص داخلی کشورها می‌شود، شاید با یک مثال ساده بتوان بیشتر به اهمیت موضوع پی برد، اینکه از ۵۳ هزار مگاوات پیک بار تابستان بیش از ۲۰ هزار مگاوات مربوط به سیستم‌ سرمایشی در بخش‌های مختلف بوده که معادل کل مصرف برق ۳ کشور همسایه ایران است!

حال آنکه در بخش خانگی و حتی سایر بخش‌ها که از وسایل سرمایشی و روشنایی استفاده می‌کنند، با اندکی توجه و مصرف بهینه می‌توان به تأمین برق کشور به‌خصوص در اوج بار مصرف کمک شایانی کرد و علاوه بر این مشمول پرداخت هزینه‌های اضافی در قبوض برق نشد.

همان‌گونه که بارها از سوی مسئولان صنعت برق اعلام‌ شده است، به دلیل فقدان سرمایه‌گذاری‌های لازم در زیرساخت‌های صنعت برق در سال‌های گذشته، ناترازی به مقیاس ۱۷ هزار مگاوات میان عرضه و تقاضای برق به وجود دارد و این خلأ در اوج فصل گرما، بیشتر احساس می‌شود، محدودیت‌هایی که در سال گذشته و در اوج گرمای تابستان منجر به خاموشی‌های گسترده در کشور شد و در صورت عدم همکاری تمامی بخش‌های کشور اعم از خانگی، اداری، تجاری و... می‌تواند به روزهای گرم تابستان امسال نیز تسری یابد.

بر این اساس شاید بد نباشد که به نحوه صحیح استفاده از لوازم برقی، به‌خصوص آن دسته از وسایلی که بخش عمده مصرف برق منازل را به خود اختصاص می‌دهند، مروری دوباره داشت، چراکه روزمره شدن برخی عادات ممکن است سبب فراموشی اصول و استانداردها استفاده صحیح از امکانات زندگی شود، امکاناتی که به بهای بسیار گزاف از جمله هزینه کرد منابع تجدیدناپذیر انرژی کشور مانند نفت و گاز به دست آمده و بعضاً با سهل‌انگاری و بی‌توجهی هدر رفته و اتلاف می‌شوند.\

یخچال را پر و دائم باز و بسته نکنیم

یخچال و فریزر از جمله لوازم برقی است که باید به‌طور دائم به پریز برق متصل باشد و قطع برق آن حتی برای چند ساعت می‌تواند سبب فاسد شدن موادغذایی شود، اما چگونه می‌توان مصرف برق یخچال را کاهش داد و بیشترین بهره‌وری را از این وسیله مهم الکتریکی داشت؟ مهم‌ترین پیشنهادات کارشناسان انرژِی در این باره به شرح زیر هستند:

تنظیم درجه ترموستات یخچال بین ۳ تا ۵ درجه اقدامی است که باعث صرفه‌جویی برق می‌شود. همچنین فریزر که مواد غذایی در آن مدت زمان زیادی نگه داشته می‌شود، از وسایل پرمصرف انرژی است که با راهکار ساده تنظیم درجه ترموستات بین ۱۵ تا ۱۸ درجه سانتی‌گراد زیر صفر می‌توان مصرف انرژی را در این وسیله نیز پایین آورد.

باز و بسته کردن مکرر درب یخچال و فریزر موجب افزایش ۱۰ کیلووات ساعت مصرف برق و افزایش هزینه‌برق مصرفی می‌شود، ضمن این‌که باعث هدر رفت سرما نیز خواهد شد.

خراب بودن لاستیک درب یخچال و فریزر موجب افزایش ۲۰ درصدی انرژی مصرفی و هزینه‌برق خانواده می‌شود، بنابراین لازم است نوارهای دور یخچال را مرتب کنترل کرده و در صورت کوچک‌ترین نشت هوا، نسبت به تعویض آن‌ها اقدام کرد.

از کنار هم چیدن و چسباندن ظروف و مواد غذایی در داخل یخچال و فریزر خودداری کنید، چراکه این کار گردش هوا را در این وسایل دچار اختلال کرده و سبب افزایش مصرف برق می‌شود. از قرار دادن ظروف غذای گرم در یخچال خودداری کنید.

برفک یخچال را به‌طور مرتب تمیز کنید، زیرا بار ضخامت برفک به میزان ۵ میلی‌متر، مصرف انرژی را بالا می‌برد.

به‌منظور تهویه هوا در اطراف یخچال و فریزر سعی کنید که فاصله مناسب (۱۰ سانتی‌متری) از دیوارها حفظ شود که این کار موجب کاهش مصرف برق به میزان ۵ کیلووات ساعت در یک ماه می‌شود.

شاید پیش از هر اقدامی توجه به برچسب انرژی در انتخاب یخچال و فریزر دقت در استاندارد و موارد ایمنی و مصرف انرژی است و بهینه‌ترین حالت انتخاب یخچال و فریزر با شاخص A و +A ضروری است، بعضی از خانواده‌ها با خرید یخچال و فریزر جدید، بازهم از مدل قدیمی آن استفاده می‌کنند. غافل از این‌که یخچال‌های قدیمی بسیار پرمصرف هستند و باعث ۲ برابر شدن مصرف برق خانواده می‌شود.

کولرآبی یا گازی؟

گرایش به استفاده از کولرهای گازی، اسپلیت و داکت اسپلیت‌ها حتی در مناطق معتدل کشور در سال‌های اخیر رو به فزونی است، این در حالی است که کولرهای آبی به لحاظ تولید رطوبت و خنکای مطبوع، صرفه اقتصادی و مصرف متعارف‌تر انرژی، همچنان بهترین گزینه برای مناطق عادی کشور به شمار می‌روند، مناطق معتدلی که بیش از ۸۰ درصد مساحت کشور را در بر می‌گیرد.

حال چگونه می‌توان بیشترین بهره‌وری را از کولرهای آبی در عین مصرف مطلوب و توام با ایجاد رفاه و آسایش داشت؟

سرویس منظم و دوره‌ای کولر، شستشو و تعویض به‌موقع پوشال‌های آن، علاوه بر کاهش مصرف انرژی، باعث افزایش طول عمر دستگاه شده و از نظر اقتصادی نیز به‌صرفه است.

در عین‌ حال مهم‌ترین نکته درباره کولرهای آبی که مصرف برق آن را تا بیش از ۵۰ درصد کم کرده و به همان نسبت رقم قبض ما را نیز کاهش می‌دهد، استفاده از "دور کند" است. شاید فکر کنید که این کار در روزهای خیلی گرم شدنی نیست، اما هر مشکل راه‌حلی دارد. کافی است یک سایه بان روی کولر نصب کنیم و ضمن عایق‌بندی مناسب کانال‌ها، از بسته بودن درها و پنجره‌ها مطمئن شویم تا از ورود هوای گرم به داخل منزل و اتلاف هوای خنک جلوگیری شود.

در هنگام خرید کولرآبی به برچسب مصرف انرژی توجه کنیم و کولر را با توجه به برچسب انرژی، مشخصات فنی و متناسب با نوع نیاز خریداری کنیم.

استفاده هم‌زمان از چند وسیله گرمازا مانند اجاق، سماور، لامپ‌هایی که گرمای زیادی تولید می‌کنند، موجب بالا‌ رفتن دمای خانه شده و نیاز به استفاده از کولر را افزایش می‌دهد.

این در حالی است که در مناطق گرمسیر و شرجی کشور که دما و رطوبت بالا است، با توجه به الگوی مصرف برق ویژه این مناطق که در ماه‌های گرم به ۳۰۰۰ کیلووات ساعت هم می‌رسد، استفاده از کولرهای گازی توجیه‌پذیر است. البته بسیاری می‌پرسند دمای آسایش کولرگازی چه دمایی است که هم خنکی لازم حاصل شود و همچنین کمترین افزایش قبض برق را داشته باشیم.

کارشناسان انرژی دمای آسایش را برای کولرهای گازی ۲۴ تا ۲۶ درجه می‌دانند.

به اعتقاد آن‌ها سرویس به‌موقع کندانسور کولرگازی و شست و شوی مداوم فیلترها و شبکه داخل کولر موجب صرفه‌جویی ۱۰ تا ۱۵ درصدی برق می‌شود.

درزگیر مناسب اطراف کولر، قرار نگرفتن در معرض تابش مستقیم خورشید نیز تأثیر زیادی در کاهش مصرف انرژی دارد.

خاموش کردن یک کولرگازی در منزل موجب کاهش ۳۰ درصدی مصرف برق خانوار می‌شود.

صرفه اقتصادی لامپ‌های فوق کم‌مصرف در بلندمدت

جایگزینی لامپ‌های پرمصرف با انواع فوق کم‌مصرف شاید کمی هزینه‌بر به نظر برسد، اما با توجه به کاهش مصرف چشمگیر این لامپ‌ها و همچنین طول عمر چندین برابری آن‌ها، قطعاً این اقدام سرمایه گذاریی ارزنده در نظام اقتصادی خانواده، ادارات و حتی فضاهای عمومی و تجاری خواهد بود. اظهارات سرپرست سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری یزد مصداق بارزی از این ادعاست. او می‌گوید: در پروژه تعویض لامپ‌های پرمصرف شهر با لامپ‌های کم‌مصرف، بیش از ۹۰ درصد در مصرف برق روشنایی پارک‌ها و فضای سبز این شهر صرفه‌جویی شده است، چراکه مصرف لامپ‌های LED فوق کم‌مصرف جایگزین شده، نسبت به لامپ‌های پرمصرف قدیمی در حد یک‌ دهم است!

بنابراین جهت صرفه‌جویی انرژی در سیستم‌های روشنایی، هنگام خرید و استفاده موارد زیر را مورد توجه قرار دهید.

برای خرید سیستم روشنایی حتی‌الامکان از لامپ‌های (فوق کم‌مصرف) استفاده کنید. گرچه قیمت اولیه خرید این لامپ‌ها بیشتر است اما در بلندمدت صرفه‌جویی هزینه بسیاری را در بر خواهد داشت و تنها ۱۰ درصد انرژی مصرفی یک لامپ عادی را برای تولید نور استفاده می‌کنند، علاوه بر این‌که ۸ تا ۱۲ مرتبه بیشتر از لامپ‌های رشته‌ای عمر می‌کند.

استفاده از پرده و رنگ‌های روشن برای دیوارها می‌تواند نقش قابل‌توجهی در کاهش مصرف انرژی داشته باشد.

سیم‌ها، پریزها و کلیدهای برق را به‌موقع بررسی کرده و طبق برنامه منظمی حباب‌ها، قاب‌ها و لامپ‌ها تمیز شود تا از بازدهی نوری آن‌ها کاسته نشود.

بهتر است روشنایی در هنگام مطالعه و محل کار حداکثر مجاز را دارا بوده و در فضاهایی نظیر راه‌پله‌ها از حداقل مجاز روشنایی موردنیاز استفاده شود.

از روشنایی موضعی استفاده کنید؛ یعنی به‌جای روشن کردن کل فضا، تنها قسمتی از آن را که استفاده از نور در آنجا ضروری است روشن نگه‌دارید.

برای جلوگیری از روشن شدن تمام لامپ‌های لوستر از کلید دوبل استفاده کنید.

با نصب کلیدهای زمان‌دار یا چشم الکترونیکی در نواحی کم رفت‌وآمد مانند انبار، راه‌پله‌ها و... با خاموش کردن لامپ‌ها می‌توانید در مصرف برق صرفه‌جویی کنید.

اقتصاد صنعت برق و نارسایی‌های موجود صرفه‌جویی را به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در اقتصاد ملی و همچنین خانواده بدل کرده است، به اعتقاد متخصصان استفاده از روشنایی و لامپ‌های کم‌مصرف، تنظیم درجه کولر، رسیدگی و سرویس به‌موقع وسایل سرمایشی، می‌تواند صرفه‌جویی ۲۰ الی ۳۰ درصدی را به دنبال داشته باشد، اقدامی که منافع و مزایای آن به‌طور مستقیم و غیرمستقیم اقتصاد کشور و زندگی مردم را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

منبع: ایلنا