عضو اتاق بازرگانی ایران اظهار داشت: اگر سریلانکا چای بسیار خوب و مرغوب داشته باشد که بازار جهانی آن را بخرد، مطمئنا به آنها می‌فروشد. برای چای درجه ۲ و ۳ و نامرغوب که بازار جهانی آن را نمی‌خرد به اسم چای درجه یک به ایران می‌دهد و ما هم ناچار هستیم که از آنها بگیریم.

مسعود دانشمند در مورد تهاتر با سریلانکا:

چین، سریلانکا، هند، اندونزی، کشورهای آمریکای لاتین و... همه به دنبال نفت ارزان قیمت ایران هستند، بنزین و گازوئیل دیگر موارد را هم قبول می‌کنند. سریلانکا به جز چای خشک کالایی ندارد که به درد ما بخورد. ما از قدیم از سریلانکا طلبکار هستیم به آنها نفت داده‌ایم و پول نداشتند که پس بدهند و بدهکار ماندند الان به جای آن طلب چای می‌دهند. تهاتر به این شکل به غیر از زیان برای ما چیزی ندارد. اگر سریلانکا چای بسیار خوب و مرغوب داشته باشد که بازار جهانی آن را بخرد، مطمئنا به آنها می‌فروشد. برای چای درجه ۲ و ۳ و نامرغوب که بازار جهانی آن را نمی‌خرد به اسم چای درجه یک به ایران می‌دهد و ما هم ناچار هستیم که از آنها بگیریم.

این نوع تهاتر عادلانه نیست. مگر اینکه برای تهاتر از پیش قرارداد تنظیم شده و مشخص باشد که قیمت‌گذاری به چه صورت است و چه کالایی در قبال چه کالایی داده می‌شود. اینکه ما مجبور باشیم که چون نیاز داریم و طلبکار هستیم، هر کالایی را با هر قیمتی که با ما دادند بگیریم، خسران و زیان است.

کشوری مانند سریلانکا که نیاز شدیدی به بنزین دارد، پالایشگاه خود را به عمد تعطیل نمی‌کند که بخواهد از ما بنزین ارزان‌تر بگیرد این موضوع معقول و منطقی به نظر نمی‌رسد چراکه مشکلات داخلی برای این کشور به وجود می‌آید. سریلانکا پول ندارد که از بازار جهانی نفت بخرد و تبدیل به بنزین کند. تنها محل درآمد سریلانکا توریسم و چای خشک است و به علت شیوع کرونا توریسم در این کشور به مشکل برخورده است. از آنجا که سریلانکا نتوانسته بدهی خود را به چین برای قراردادی که داشتند بپردازد، چین برخی تاسیسات در این کشور را تملیک کرده است.

چینی‌ها در هر کشوری که وارد شده‌اند قراردادی تنظیم کرده‌اند که نوعی استعمار اقتصادی در آن نهفته بوده، از جمله کاری که چینی‌ها با سریلانکا یا آنگولا کردند قابل مطالعه است. بنابراین یکی از مشکلات عمده سریلانکایی‌ها چینی‌ها هستند. مشکل بعدی هم کرونا و کاهش توریسم است که باعث شده این کشور درآمد نداشته باشد، چای هم که کالای اساسی نیست. بنابراین به نظر می‌رسد که سریلانکا مشکلات اقتصادی شدید دارد که به همین علت پالایشگاه این کشور از کار افتاده است. اگر بنزین ارزان قیمت به این کشور داده شود قطعا قبول می‌کنند.

در این شرایط تهاتر با ایران برای سریلانکا قطعا منطقی است اما باید دید برای ایران هم منطقی هست یا خیر؛ که به نظر نمی‌رسد اینگونه باشد. برای هرکسی در دنیا مطلوب است که کالا را ارزان‌ بگیرد و پولش را هر وقت خواست بپردازد. سریلانکا چیزی ندارد که در قبال این تهاتر به ایران بدهد. اقتصاد این کشور بر مبنای کشاورزی است و نیاز دارد که مواردی مانند اوره و سموم یا ماشین‌آلات کشاورزی را از ایران بگیرد، در قبال همه اینها توریسم دارد که نمی‌تواند صادر کند و چای که قاعدتا ایران نباید این تهاتر را بپذیرد.

قرارداد چینی‌ها با سریلانکا را بررسی کنید که چگونه چینی‌ها سریلانکا را استعمار اقتصادی کردند. اگر می‌خواهیم با این کشور کار کنیم باید اشراف داشته باشیم که چینی‌ها با آنها چه کردند. تهاتر باید از پیش برنامه‌ریزی شده باشد. باید دید کشور تحت تهاتر چه کالایی با چه کیفیتی می‌تواند به ما بدهد، حجم تهاتر و مکانیزم قیمت گذاری هم باید مشخص شود. اگر اینها روشن نباشد و فقط بگوییم ما نفت به شما می‌دهیم شما بعدا هرچه داشتید بدهید؛ نمی‌تواند راهگشا باشد.

این همان کاری است که چینی‌ها با ما کردند و هرچه کالای بنجل داشتند را به ما دادند. چراکه قرارداد مشخصی با چینی‌ها برای تهاتر نبستیم بلکه به آنها نفت دادیم و گفتیم در قبال آن کالا بدهید. در این شرایط هر کالای بنجلی که چینی‌ها دارند را به ما می‌دهند از جمله همین سموم نباتی که این مشکلات عظیم را برای ما در صادرات کالای کشاورزی به وجود آورده و نتیجه تهاتر بدون قید و شرط با چینی‌ها است که البته هنوز ابعاد مشکلات این سموم مشخص نشده است. کشاورزی که محصول او مرجوع شده و مجبور به فروش بسیار ارزان قیمت محصول خود است، یک سال نابود می‌شود. چینی‌ها زیان عظیمی به ما در این سال‌ها و حتی‌ سال‌های آتی زده‌اند. چراکه تهاتر بی‌قید و شرطی با آنها داشته‌ایم.

همین اتفاق سال‌ها قبل در مورد سریلانکا رخ داده است. سال‌ها پیش به آنها نفت داده‌ایم و الان می‌گویند، پول نداریم و چای ببرید. این به معنای تهاتر نیست بلکه به جای پول، چای می‌دهد. برای تهاتر باید برنامه‌ریزی شده و موارد مذکور روشن شود.