چالشهای فولاد آلمان در ۲۰۲۵
بازار فولاد آلمان در مسیر دشواری قرار گرفته؛ مصرف فولاد در این کشور به پایینترین سطح از میانه دهه ۱۹۹۰ رسیده و پیشبینی میشود روند کاهش در آینده نیز ادامه یابد. هزینههای سرسامآور انرژی، وامهای پرهزینه و فشار تعرفههای وارداتی، صنایع خودروسازی، ساختوساز و مهندسی را تحتفشار قرار داده و تقاضای فولاد را محدود کرده است. کارشناسان هشدار میدهند؛ بدون اصلاحات ساختاری و حمایتهای ویژه، مسیر رشد فولاد آلمان در سالهای پیشرو همچنان کند و پرچالش خواهد بود.
کند شدن تدریجی تقاضا
مصرف فولاد در آلمان در سال ۲۰۲۴ به ۲۷ میلیون تن رسید که پایینترین سطح از اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی تاکنون است. براساس نتایج امسال، اتحادیه تولیدکنندگان فولاد آلمان (WV Stahl) پیشبینی میکند که مصرف فولاد در سال آینده به ۲۶ میلیون تن کاهش یابد.
این پیشبینی منفی توسط دادههای انجمن بازرگانان فلزات آلمان (BDS) تایید شده است. طبق گزارش BDS، فروش داخلی فولاد توسط شرکتهای عضو این انجمن در دوره ژانویه تا سپتامبر ۲۰۲۵ به ۷.۳میلیون تن کاهش یافته، در حالی که در سال گذشته این رقم ۷.۴ میلیون تن بوده است. این میزان ۰.۱درصد کمتر از فروش فولاد در 9ماهه اول سال ۲۰۲۳ است.
با این حال، هنوز نمیتوان از کاهش سریع بازار فولاد آلمان صحبت کرد؛ روند فعلی بیشتر شبیه کند شدن تدریجی تقاضا است. مرکز تحقیقات GMK نیز بررسی کرده است که چه عواملی پشت این روند قرار دارد.
هزینه بسیار بالای برق برای صنایع
یکی از اصلیترین مشکلات اقتصاد آلمان، هزینه بسیار بالای برق برای صنایع است. این مسئله با تحولات «سبز»در بخش انرژی توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر و فاصلهگیری از سوختهای فسیلی مرتبط است.
برق سبز، بهطورذاتی، هزینه بیشتری نسبت به برق سنتی دارد و همچنین تحتتاثیر عوامل طبیعی ناپایدار است. برای مثال، در اواخر آگوست، اروپا شاهد هوای آرامی بود و تولید برق از نیروگاههای بادی تنها توانست ۸ درصد مصرف روزانه انرژی آلمان را تامین کند.
در سال ۲۰۲۴، ظرفیت تولید نیروگاههای بادی و خورشیدی (WPP) هنوز ۲۷.۹ درصد از کل ظرفیت تولید برق را تشکیل میداد. نرخ برق در بازار روز پیشرو (day-ahead) به ۱۲۳.۵۶ یورو بهازای هر مگاوات ساعت رسید. برای مقایسه، در فرانسه همسایه، نرخ برق به ۶۶.۰۲ یورو/ مگاوات ساعت رسید، اگرچه شرایط آبوهوایی مشابه بود. فرانسه هنوز ۵۷ رآکتور هستهای فعال دارد، در حالی که آلمان علاوه بر نیروگاههای زغالسنگ، نیروگاههای هستهای خود را نیز تعطیل کرده است.
دلیل دوم، افزایش هزینه برق، جنگ اوکراین و روسیه است که باعث افزایش نرخ انرژی در اروپا شده است. امسال، نرخ برق برای صنایع آلمان پس از کاهش اندک سال گذشته، دوباره افزایش یافته و تقریبا سهبرابر هزینههای زمان بحران کرونا شده است.
افزایش مداوم نرخ مواد اولیه
صنایع خودروسازی و ساختوساز که اصلیترین مصرفکنندگان فولاد نوردشده هستند، باوجود انرژیبر نبودن، با افزایش مداوم نرخ مواد اولیه مواجهند. در مقابل، صنایع متالورژی و سیمان، بهدلیل مصرف بالای انرژی، بیشترین فشار هزینهای را متحمل میشوند. خودروسازان و شرکتهای ساختمانی آلمان قادر به انتقال این هزینهها به مشتریان خود نیستند.
یک نظرسنجی انجمن اتحادیه اروپا برای صنعت ساختوساز (FIEC) در اوایل ۲۰۲۵ نشان داد که ۵۵ درصد مدیران شرکتهای ساختمانی، نرخ انرژی و مصالح ساختمانی را بزرگترین ریسک کسبوکار خود اعلام کردهاند.
مشکل دوم، هزینه بالای وام برای خرید مسکن و خودرو است که ناشی از سیاستهای پولی بانک مرکزی اروپا (ECB) است. از ژوئیه ۲۰۲۲ تا سپتامبر ۲۰۲۳، نرخ بهره اصلی بانک مرکزی اروپا از صفر درصد به ۴.۵ درصد افزایش یافت. نرخ وامهای ۱۰ساله مسکن در آلمان از یک درصد به ۴.۲۳ درصد رسید و هزینه خدماتدهی این وامها 4 برابر شد.
باوجود کاهش محدود نرخها از ژوئن ۲۰۲۴ تا سپتامبر ۲۰۲۵ به ۲.۱۵ درصد و نرخ فعلی وامهای مسکن در آلمان ۳.۴۳درصد ،این مبلغ هنوز برای مشتریان بالقوه بالا است. وامهای خودرو نیز نرخ ۶ تا ۹ درصد دارند و تقاضای داخلی نقش مهمی در صنعت خودرو آلمان ندارد.
صنعت خودروسازی، نماد اقتصادی آلمان
صنعت خودروسازی، نماد اقتصادی آلمان است و سهم مهمی در بازارهای داخلی و خارجی دارد. براساس گزارش انجمن خودروسازان آلمان (VDA)، تولید خودروهای سواری از ژانویه تا نوامبر ۲۰۲۵ به ۳.۹ میلیون دستگاه افزایش یافت (+ یک درصد )صادرات در سطح ۳میلیون دستگاه باقی ماند و فروش داخلی خودروها ۲.۶ میلیون دستگاه (+ یک درصد ) ثبت شد.
با این حال، این فاصله زیادی با رکورد پیش از بحران ۲۰۱۹ (۳.۶ میلیون دستگاه) دارد که ناشی از افزایش شدید هزینه وام خودرو است. تنها ۳۴ درصد تقاضای داخلی توسط خودروسازان داخلی تامین شد و دوسوم مابقی توسط واردکنندگان از کشورهای ترکیه، چین و هند تامین شد. تعرفههای وارداتی ۱۰ درصد به علاوه ۱۹ درصد مالیات بر ارزشافزوده، باز هم رقابت خودروهای خارجی را محدود نکرده است.
از منظر مشکلات خارجی، اعمال تعرفه ۲۵ درصد بر واردات خودرو به امریکا توسط دونالد ترامپ از ۲ آوریل ۲۰۲۵، ضربه بزرگی به صادرات خودروهای آلمانی بود. کاهش تعرفه به ۱۵ درصد در اوت ۲۰۲۵ نیز هنوز رقابتپذیری خودروهای آلمان در امریکا را محدود میکند. در سال ۲۰۲۴، آلمان سهم ۷۱.۳ میلیارد دلار از مجموع ۲۴۰.۱ میلیارد دلار واردات خودرو امریکا را داشت. وضعیت صنعت مهندسی، دومین مصرفکننده بزرگ فولاد نوردشده، نیز وخیم است. از ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳، تولید حدود ۲۰ درصد کاهش یافته و بیش از ۲۰۰ هزار شغل از دست رفته است. در ۲۰۲۴، تولید ۸ درصد کاهش یافت و ظرفیت بهرهبرداری کمتر از ۸۰ درصد بود. نظرسنجی VDMA در نوامبر گذشته نشان داد که ۶۱ درصد شرکتها کاهش شغل در ۲۰۲۵ را پیشبینی کردهاند و سفارشات جدید تا اکتبر ۲۰۲۵، یک درصدکاهش داشته است.
در بخش ساختوساز نیز کاهش صدور مجوزهای پروژههای جدید، وضعیت را نشان میدهد. در ۲۰۲۳، صدور مجوزها ۲۷ درصد کاهش یافت و در ۲۰۲۴، کاهش ۱۷ درصد ثبت شد؛ شامل کاهش ۲۰.۴ درصد در ساخت مسکن و ۵.۸ درصد در ساخت صنعتی، انبار و تجاری.
هدف دولت فدرال ساخت ۴۰۰ هزار واحد مسکونی در سال بود، اما تنها ۲۱۵ هزار واحد در ۲۰۲۴ ساخته شد که پایینترین سطح از ۲۰۱۰ است. تعداد ورشکستگی شرکتهای ساختمانی نیز در ۲۰۲۴ به ۱۹ درصد رسید، ناشی از افزایش هزینههای مصالح (+۳۰ درصد بین ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴) و کاهش تقاضای واقعی مسکن بهدلیل وامهای پرهزینه.
بحران در صنایع خودرو و ساختوساز
تحلیلگران انتظار دارند که ECB در ۲۰۲۶ نرخ بهره را کاهش دهد و وام برای مسکن و خودرو کمی قابلدسترسیتر شود، اما همچنان به سطح پیش از بحران بازنخواهد گشت. انجمن VDA پیشبینی کرده که فروش خودرو در آلمان ۲ درصد افزایش یافته است و به ۲.۹ میلیون دستگاه برسد، اما تولیدکنندگان داخلی از رقابت چین بهرهمند نخواهند شد و صادرات خودرو آلمان یک درصد کاهش مییابد.
صنعت مهندسی نیز وضعیت بهتری ندارد؛ VDMA پیشبینی کاهش ۵درصد تولید تا پایان ۲۰۲۵ را دارد و بهبود یک درصد در ۲۰۲۶ تنها بخشی از مشکل را جبران خواهد کرد. تقاضای فولاد نوردشده و محصولات بلند نیز ادامه کاهش خواهد یافت، زیرا بحران در صنایع خودرو و ساختوساز ریشهای و ساختاری است و نه مقطعی.
مؤسسه IFO پیشبینی کرده که تا پایان ۲۰۲۵، ساخت مسکن ۱۸ درصد کاهش مییابد و بین ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۷، کاهش ۴۴ درصد رخ خواهد داد. هزینه بالای ساخت مانع بهبود سریع بازار است.
برنامههای دولت برای توسعه زیرساخت ریلی (€۴۰ میلیارد بین ۲۰۲۴ ـ۲۰۲۷) و توسعه انرژی بادی میتواند کمککننده باشد. در نیمه اول ۲۰۲۵، ۱ گیگاوات ظرفیت جدید وارد مدار شد و انتظار میرود کل سال ۲.۲ گیگاوات شود.
با این حال، پایان یارانهها و نیاز به اصلاحات قانونی برای حفظ جذابیت سرمایهگذاری، چالش پیشروست.
اجرای CBAM از ژانویه ۲۰۲۶ نرخ فولاد وارداتی را افزایش میدهد و عرضه خارجی کاهش مییابد، که باعث افزایش نرخ داخلی فولاد در آلمان خواهد شد. درحالحاضر، نرخ HRC در شمال اروپا ۶۱۰ یورو/تن EXW است. براساس محاسبات مشاوران Jefferies، اجرای CBAM و کاهش ۵۰ درصد سهمیه واردات فولاد اتحادیه اروپا میتواند نرخ HRC را تا ۷۵۰ یورو / تن افزایش دهد.
منشأ فلزکاری در آلمان
در دوره رومیان هیچ معدن نقره و اصولا معدن مهمی در جنوب رود دانوب شناخته شده نبود. در سال ۹۸ میلادی، تاسیت در کتاب جرمانیای خود نوشت: «...زر و سیم را که نمیدانم نعمتند یا مایه ذلت، خدایان از ایشان دریغ داشتهاند، با این همه نمیتوانم گفت که در هیچ کانی از جرمانیا زر یا سیم یافت نخواهد شد: مگر کسی آن را کاویده است؟»
در واقع پس از آنکه آلمانیها به جستوجوی معدنهای نقره پرداختند، در سال ۹۶۸ میلادی در زیر تپه راملسبرگ در گوسلار رگههایی از سرب و نقره را کشف کردند، همچنین ذخایر عظیمی از مس یافتند. از سده یازدهم، بهرهبرداری کانی بسیار رونق یافت. در سال ۱۱۳۶ میلادی، بازرگانانی که ازهال به بوهم سنگ نمک میبردند و از منطقه فرایبرگ میگذشتند، به نمونههایی از سنگ معدن برخوردند که طغیان بهاری رودخانه در پای کوه باقی گذاشته بود و آنها را سنگ نقره پنداشتند. نمونههایی از این سنگها را به گوسلار بردند و پس از آزمایش معلوم شد که میزان نقره آنها بیش از مال گوسلار است. هجوم بهسوی فرایبرگ آغاز شد و این شهر، با ۳۰ هزار جمعیت، از سال ۱۱۷۰ به بعد بهصورت یک مرکز مهم استخراج و ذوب نقره درآمد. این واقعیت که بیشتر اصطلاحات معدنکاری ریشه آلمانی دارد دلیل دیگری بر نقش مهمی است که معدنکاران آلمانی در کشف و بهرهبرداری کانهای اروپا داشتهاند. همگام با حرکت اقوامی که به شرق و جنوبشرقی اروپا میکوچیدند، معدنکاران ژرمنی هم بهسوی سرزمینهایی رفتند که اسلاوها و مجارها آنجا مینشستند. بهنوشته ت.ا. ریکارد در انسان و فلزات «کوچ آلمانیها به سوی آلب در سده دوازدهم را میتوان به هجوم امریکاییها بعد از جنگ ۱۸۱۲ شبیه دانست که از ایالتهای کنار اقیانوس اطلس به غرب و بهسوی دره اوهایو رفتند. خاور نو در آن سوی آلب، در سرزمین اسلاوها، ماجراجویان ساکسون را همانگونه جلب میکرد که سرزمینهای سرخپوستان آن سوی میسوری امریکاییها را به سوی خود میکشید.»
مهاجران آلمانی به ایگلاو و سپس به مناطق معدنی شمنیتس و کرمنیتس در مجارستان رسیدند. شهریاران اروپایی که میخواستند از ذخایر زیرزمینی کشور خود بهرهبرداری کنند، آنها را دعوت کردند تا از دانش و مهارتشان بهره بگیرند. این شهریاران خواستار بهرهبرداری از کانهای طلا و نقره، سرب و مس، قلع و روی و همچنین آهنی بودند که به مقدار کم در نزدیکی سطح زمین یافت میشد. در سده دوازدهم، شهریان ترانسیلوانی و در سده سیزدهم شاهان صربستان این معدنکاران آلمانی را به خدمت گرفتند. این کشورها در آن زمان زیر یوغ عثمانی بودند. در ترکیه همه اصطلاحات معدنکاری ریشه آلمانی دارد. از سده چهاردهم معدنکاران آلمانی در کانهای مس استورا کوپالبرگ کار میکردند.
سخن پایانی
بسیاری از داستانها در دست است که نشان میدهد، جستوجوی ذخایر تازه کانی همیشه با موفقیت همراه نبوده است. در سال ۱۳۰۳ میلادی، والیان منطقه فلینت در وینز انگلیس از 4 معدنکار آلمانی دعوت کردند تا در منطقه به جستوجوی معدن بپردازند. دستمزد کلانی که به این کارشناسان داده شده است، نشان میدهد که تا چه اندازه برای کارشان ارزش قائل بودهاند.
