کاربرد هوش مصنوعی در دگرگونی نظام حقوقی
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تأکید کرد که استفاده از ظرفیتهای هوش مصنوعی در عرصههای حقوقی ضرورتی اجتنابناپذیر است.
سیدستار هاشمی در هفتاد و چهارمین نشست شورای هماهنگی امور حقوقی دستگاههای اجرایی که با حضور مجید انصاری، معاون حقوقی رئیسجمهور برگزار شد، اظهار داشت: هوش مصنوعی دیگر صرفاً یک موضوع نظری نیست و امروز در دانشگاهها، مراکز آموزشی و پژوهشی و همچنین در جنبههای مختلف زندگی انسان نقشآفرینی میکند.
وی هشدار داد که نبود چارچوبهای تنظیمگری مناسب در این حوزه میتواند پیامدهایی غیرقابل پیشبینی به همراه داشته باشد.
وی با اشاره به تاریخچه توسعه این فناوری، اظهار کرد: آنچه زمانی صرفاً ایدهای برای تشخیص انسان از ماشین بود، امروز به مرحله اجرا رسیده و در بسیاری از حوزهها، حتی نخستین مرجع پاسخ به پرسشها، سامانههای مبتنی بر هوش مصنوعی شدهاند. این فناوری محدودیت مکان و زبان ندارد و بدون نیاز به استراحت، خدمات مستمر ارائه میدهد.
وزیر ارتباطات در توضیح اثرگذاری هوش مصنوعی در پزشکی بیان کرد: انتظار میرود پاسخ پزشکان مرجع باشد اما هوش مصنوعی نشان داده در برخی موارد به دلیل دسترسی به حجم وسیعی از اسناد و دانش، پاسخهای دقیقتری ارائه میدهد.
هاشمی با اشاره به تحولات حوزه آموزش افزود: «نظام سنتی آموزش ساختار یکسانی داشته است اما امروز تولید محتوای یکسان برای همه، بدون لحاظ کردن تفاوتهای فردی همخوانی ندارد. هوش مصنوعی امکان شخصیسازی آموزش را بر اساس توانمندیها و علایق فراهم کرده و این امر ضرورت انطباق روش تدریس با فناوریهای جدید را به معلمان یادآور میشود.
وی همچنین تولید محتوای جعلی، از جمله تصاویر و ویدئوهای ساختگی، را یکی از حوزههای مهم نیازمند توجه عنوان کرد.
وزیر ارتباطات در تشریح نقش هوش مصنوعی در حوزه اسناد و حقوق گفت: این فناوری میتواند در دیجیتالسازی اسناد تاریخی و تبدیل آنها به متن قابل پردازش نقشآفرینی کند. همچنین با توجه به تورم قوانین و اختلافات تفسیری، هوش مصنوعی قادر است تحلیل و تنقیح قوانین را با دقت و سرعت بیشتری انجام دهد؛ هرچند همراهی متخصصان حقوقی در این روند ضروری است.
وی مسئولیت حقوقی را از دیگر مباحث مهم مرتبط با هوش مصنوعی دانست و با اشاره به نمونه خودروهای هوشمند توضیح داد: فناوری نگاه انفعالی را نمیپذیرد و مسیر خود را پیدا میکند. از منظر حقوقی، تعیین مسئولیت در حوادث ناخواسته مانند تصادفات این خودروها پیچیده است و بخشهای مختلفی را درگیر میکند. حتی تحول در نظام بیمهای نیز در این زمینه اجتنابناپذیر است.
هاشمی با بیان اینکه این چالشها مختص ایران نیست، ادامه داد: مباحث حقوقی و تنظیمگری در سراسر جهان مطرح است و سرعت بالای تحول فناورانه موجب میشود مقررات از آن عقب بماند. تجربه کشورهایی مانند آمریکا نشان میدهد که برای جلوگیری از توقف رشد فناوری، کنسرسیومهایی از شرکتهای بزرگ ایجاد شده و این شرکتها همزمان با توسعه فناوری در تدوین قواعد مشارکت میکنند.
وی اشتغال را یکی از چالشهای مهم هوش مصنوعی دانست و افزود: آثار زیستمحیطی و پیامدهای اجتماعی این فناوری نیز از دغدغههای جدی است؛ با این حال، برخی ارزیابیهای جهانی تراز کلی هوش مصنوعی را در آینده مثبت و پایدار میدانند.
وزیر ارتباطات بر آمادگی این وزارتخانه برای همکاری با متخصصان و پژوهشگران و استقبال از طرحهای پیشنهادی بهویژه در حوزه خدمات عمومی، که موجب رشد و توسعه کشور شود، تأکید کرد.