مرکز پژوهش‌های اتاق ایران می‌گویدکه شاخص مدیران خرید کل اقتصاد در بهمن ۱۴۰۳، پس از تعدیل فصلی معادل ۴۶.۴ محاسبه شده و برای سومین ماه متوالی روند رکودی داشته ‌است. نرخ کاهش در این ماه نسبت به ماه قبلی اندکی بیشتر بوده و نشان‌دهنده کاهش در سطح فعالیت‌های اقتصادی است.

اطلاعات منتشر شده از مرکز پژوهش‌های اتاق ایران نشان می‌دهد در بهمن‌ماه شاخص «میزان تولید محصول یا ارائه خدمت» کل اقتصاد، پس از تعدیل فصلی معادل ۴۶.۲ محاسبه شده و نسبت به ماه قبل کمتر شده و شاخص «میزان سفارش جدید مشتریان» در بهمن ماه، نسبت به ماه قبل با شدت بیشتری کاهش داشته است. بررسی‌های حاکی از این است که شاخص «موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده» در بهمن ماه هم کاهشی است. شدت کاهش این شاخص نسبت به ماه گذشته اندکی کمتر بوده‌ است.

همچنین قیمت مواداولیه یا لوازم خریداری شده و قیمت محصولات تولید شده یا خدمات ارائه شده در بهمن ماه بیشترین مقدار ۲۲ ماهه خود را از فروردین ۱۴۰۲ به ثبت رسانده‌اند. در بهمن‌ماه، شاخص «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» نسبت به ماه قبل افزایش داشته ‌است. این شاخص بیشترین مقدار ۴ ماهه اخیر را ثبت کرده است.

شاخص مدیران خرید بخش صنعت در بهمن ماه، پس از تعدیل فصلی معادل ۴۶.۷ برآورد شده ‌است. این شاخص کمترین مقدار ۷ ماهه اخیر از مرداد ماه سال جاری را ثبت کرده است. همچنین مقدار تولید محصولات در بهمن ماه، پس از تعدیل فصلی معادل ۴۷.۳ محاسبه شده و در مقایسه با ماه قبل کمتر شده ‌است. این شاخص برای ششمین بار از ابتدای سال تاکنون کاهشی بوده ‌است. طبق این گزارش، موجودی محصول نهایی هم در انبار یا کارهای در حال تکمیل نسبت به ماه قبل کاهش داشته است.

کاهش از تولید تا سفارش

براساس آخرین نظرسنجی انجام شده درباره شاخص مدیران خرید در اقتصاد ایران که معیاری از شرایط کلی کسب‌وکارهاست و پس از تعدیل فصلی هم‌چنان در ناحیه رکود باقی مانده است. مقدار این شاخص در ماه بهمن به ۴۶.۴ رسید در حالی که در دی ماه ۴۶.۶ بود و نشان‌دهنده ادامه رکودی است که از آذر ماه در جریان است. تداوم کاهش این شاخص در بهمن ماه تحت‌تأثیر روند کاهشی ۴ مؤلفه از ۵ مؤلفه اصلی خود قرار گرفته‌ است.

میزان تولید محصولات یا ارائه خدمات، میزان سفارشات جدید مشتریان، سرعت انجام و تحویل سفارش و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده، همگی کاهشی بوده در حالی که میزان استخدام و بکارگیری نیروی انسانی روندی افزایشی داشته ‌است.

در بهمن‌ماه، میزان تولید محصولات و ارائه خدمات نسبت به ماه قبل کمتر شده ‌است. قطعی‌های برق و گاز، موجب اختلال در روند فعالیت و توقف فرآیند تولید شده ‌است. علاوه بر این، مجموعه‌ای از عوامل از جمله رشد تقاضای خرید ارز برای تأمین کالاها و رفع تعهد ارزی صادرکنندگان، نوسانات شدید افزایشی در نرخ ارز را به همراه داشته‌ که در نتیجه، فعالیت بسیاری از کسب‌وکارها با روندی کاهشی مواجه شده ‌است.

افزایش قیمت مواد اولیه وارداتی به دنبال افزایش شدید نرخ ارز، منجر به افزایش هزینه تولید و قیمت نهایی کالاها شده‌است. این افزایش قیمت، کاهش بیشتر قدرت خرید مصرف‌کنندگان و درنتیجه کاهش تقاضای مؤثر برای کالا و خدمات را به همراه داشته به طوری‌که باوجود نزدیک شدن به پایان سال و انتظار بهبود در تقاضا، میزان سفارش جدید مشتریان نسبت به ماه قبل کمتر شده ‌است.

شاخص مدیران خرید بخش صنعت

براساس نتایج داده‌های جمع‌آوری شده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید بخش صنعت ایران که به صورت فصلی تعدیل شده‌، در بهمن ماه به ۴۶.۷ رسیده که به میزان قابل‌توجهی پایین‌تر از دی ماه با مقدار ۵۲.۸ است.

سطح این شاخص تحت‌تأثیر کاهش در ۴ مؤلفه از ۵ مؤلفه اصلی خود قرار گرفته ‌است. میزان تولید محصولات، سفارش‌های جدید مشتریان، موجودی مواد اولیه خریداری شده و میزان استخدام و بکارگیری نیروی انسانی همگی روند کاهشی داشته‌اند و شاخص در اکثر رشته فعالیت‌های صنعت با کاهش روبه‌رو بوده‌ است. میزان تولید محصولات بخش صنعت در ماه بهمن نسبت به ماه قبل کمتر شده ‌است. این شاخص برای ششمین بار از ابتدای سال تاکنون کاهشی بوده ‌است.

کمبود انرژی (برق و گاز) یکی از اصلی‌ترین عوامل محدودکننده تولید بوده ‌است. همچنین تقاضای ضعیف، هزینه بالای تأمین نهاده‌های تولید به علت افزایش شدید نرخ ارز و عدم‌اطمینان کسب‌وکارها و مشتریان به آینده از عوامل اصلی کاهش حجم تولید بوده‌اند. براساس نتایج، میزان سفارش‌های جدید در بخش صنعت در ماه بهمن کاهش یافته و کمترین مقدار ۷ ماه اخیر را به ثبت رسانده ‌است.

شرایط نامساعد اقتصادی، نگرانی‌هایی درباره افزایش هزینه‌ها به وجود آورده و اعتماد مشتریان را کاهش داده‌است، که این امر منجر به کاهش هزینه‌های غیرضروری توسط آنها شده ‌است. طبق شواهد به‌دست‌آمده از نظرسنجی، کاهش فروش خارجی و افت میزان صادرات نیز عاملی دیگر است که به کاهش شدید سفارش‌ها دامن زده ‌است. موجودی مواد اولیه صنایع در ماه بهمن، نسبت به ماه قبل با سرعت بیشتری کمتر شده است.

در شرایطی که صنایع به‌دلیل فشارهای قیمتی ناشی از نوسانات ارزی با مشکلات جدی در تأمین مواداولیه مواجه شده‌اند، کاهش عرضه مواداولیه و تخصیص ارز به واردات مواداولیه نیز به مانعی در تأمین مواداولیه تولیدکنندگان تبدیل شده‌است. در همین شرایط قیمت خرید مواداولیه در بهمن ماه یکی از بالاترین مقادیر خود را به ثبت رسانده‌ که به تبع آن با تداوم روند صعودی فشار هزینه‌های تولید، قیمت محصولات تولیدی در بهمن‌ماه با نرخ فزاینده‌ای افزایش یافته‌است.

به طوری‌که شاخص قیمت محصولات تولید شده بیشترین مقدار ۳۴ ماهه خود را از اردیبهشت ۱۴۰۱ به ثبت رسانده‌است؛ زیرا تولیدکنندگان به‌منظور تطابق با افزایش هزینه‌های خود، ناچار به افزایش قیمت‌ها شده‌اند.

با این حال، به‌دلیل تقاضای ضعیف در بازار، شدت افزایش قیمت‌ها به اندازه افزایش نرخ ارز و هزینه‌های تولید نبوده و سود شرکت‌ها کاهش داشته ‌است. اتاق ایران پیش‌بینی کرده در ماه‌های آینده، با توجه به فشارهای مستمر هزینه‌های تولید، شاهد افزایش بیشتر تورم در قیمت محصولات تولیدی باشیم.

طبق این گزارش در ماه بهمن میزان استخدام و بکارگیری نیروی انسانی در بخش صنعت ایران نسبت به ماه گذشته کاهش یافته است. تداوم محدودیت‌های انرژی و تورم قیمتی مواد اولیه و کمبود آن و همچنین ناطمینانی نسبت به شرایط اقتصادی باعث شده برخی از صنایع به ناچار در ظرفیت‌های پایین‌تری تولید کنند. علاوه بر آن با افزایش هزینه‌های تولید، شرکت‌ها در شرایطی که با کمبود منابع مالی روبه‌رو هستند، برای جبران آن ناچار به کاهش استخدام نیروی کار شده‌اند. در عین‌حال به‌دلیل افزایش تورم هزینه‌های زندگی و عدم‌هماهنگی ارزش واقعی دستمزد با آن، نیروی کار تمایل به اشتغال در شرکت‌های تولیدی ندارد.

موجودی محصول نهایی در انبار نسبت به ماه گذشته کاهش یافته، هر چند از سرعت کاهش آن کاسته شده است. افزایش هزینه مواداولیه و تعطیلی ناشی از کمبود انرژی، باعث شده تا شرکت‌ها برای تأمین سفارشات خود از موجودی انبار به میزان بیشتری استفاده کنند. این وضعیت نشان‌دهنده کاهش فعالیت‌های تولیدی به دلیل رکود اقتصادی است.