اعلام آمادگی برای گفتوگو با ایران
دونالد ترامپ رئیسجمهوری ایالات متحده امریکا که در دور اول ریاست جمهوری خود، سیاست فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی ایران را اعمال کرده بود، بار دیگر در دولت دوم خود پس از امضای یادداشتی درباره ایران و تداوم این سیاست شکست خورده ادعا کرد امیدوارم نیازی به استفاده از این گزینه (فشار حداکثری) نباشد، باید دید آیا میتوانیم به توافقی با ایران برسیم؟
دونالد ترامپ رئیسجمهوری جمهوری خواه ایالات متحده امریکا عصر سهشنبه به وقت محلی (۴ فوریه ۲۰۲۵ برابر با ۱۶ بهمن ماه ۱۴۰۳) با امضای یادداشتی بر تداوم سیاست فشار حداکثری تاکید و ادعا کرد آماده گفتوگو با رئیسجمهوری ایران است. به گزارش ایرنا، او گفت که ایالات متحده امریکا به دنبال بررسی این موضوع خواهد بود که آیا میتواند با ایران به توافقی دست یابد یا خیر؟ ترامپ با تکرار ادعاهای واشنگتن مبنی بر اینکه جمهوری اسلامی ایران به ساخت سلاح هستهای نزدیک شده است، ادعا کرد: «ایران نباید سلاح هستهای داشته باشد. ما نمیخواهیم سختگیری زیادی بر ایران اعمال کنیم.» ترامپ همچنین افزود: نباید اجازه دهیم ایران به سلاح هستهای دست یابد. تعداد زیادی از مقامات ایرانی هستند که نمیخواهند ایران به سلاح هستهای دست یابد. رئیسجمهوری جمهوریخواه امریکا در عین حال ادعا کرد: حق داریم فروش نفت ایران را به سایر کشورها متوقف کنیم. ترامپ هنگام امضای این یادداشت ریاستجمهوری افزود برای امضای آن «دچار تردید» بوده است. رئیسجمهوری امریکا مدعی شد: «این برای ایران خیلی سخت است». «امیدوارم مجبور نباشیم خیلی از آن استفاده کنیم.» رئیسجمهوری امریکا همچنین گفت: فکر میکنم ایران دوست دارد صلح برقرار شود. فکر نمیکنید که آنها دیگر به اندازه کافی تحمل کردهاند؟ ترامپ از پاسخ به سوالی درباره اینکه اگر نخستوزیر اسرائیل از او بخواهد علیه ایران از زور استفاده کند، چه خواهد کرد، اجتناب کرد و گفت که نمیداند نخستوزیر چه خواهد گفت.
خبرگزاری انگلیسی «رویترز» به نقل از یک مقام امریکایی پیش از امضای ترامپ نوشت؛ انتظار میرود «دونالد ترامپ» رئیسجمهور امریکا یک دستور (فرمان) اجرایی را برای احیای سیاست شکستخورده خود که از آن به عنوان «فشار حداکثری» علیه ایران یاد میکند، امضا کند. این رسانه انگلیسی سپس متن خبر خود را اصلاح کرد و نوشت که ترامپ یک یادداشت ریاست جمهوری در این باره امضا خواهد کرد. این مقام امریکایی به خبرگزاری «رویترز» گفت که این یادداشت ترامپ، وزیر خزانهداری ایالات متحده را موظف میکند تا «فشار اقتصادی حداکثری» را بر ایران اعمال کند، از جمله با تحریمها و سازکارهای اجرایی علیه کسانی که تحریمهای موجود را نقض میکنند. این مقام امریکایی همچنین مدعی شد که در چارچوب سیاست «فشار حداکثری» ترامپ، دولت جدید امریکا اقداماتی را «با هدف به صفر رساندن صادرات نفت ایران» پیش میبرد. بر اساس گزارش رویترز، این مقام ادعا کرد که سفیر امریکا در سازمان ملل متحد با متحدان کلیدی خود برای «تکمیل [روند] بازگشت سریع تحریمها (snapback) و محدودیتهای بینالمللی علیه ایران» همکاری خواهد کرد. رئیسجمهوری ایالات متحده امریکا برای ملزم کردن نهادها و دستگاههای اجرایی به انجام برخی دستورهای خود میتواند سه سند امضا کند: فرمان اجرایی، اعلامیهها و یادداشت اجرایی. فرمان (دستور) اجرایی در صورتی که متن آن به اختیارات ریاست جمهوری مستند باشد، قدرت قانون را دارد و در فدرال ریجستر ثبت میشوند اما یادداشت رئیسجمهوری در فدرال ریجستر ثبت و منتشر نمیشود و متن آن نیز به اختیارات رئیسجمهوری مستند نیست وصرفا برای اعمال مدیریت در نهادهای اجرایی است. به گزارش ایرنا، سخنگوی دولت ترامپ ۳۱ فوریه در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره سیاست دولت ترامپ در دور دوم ریاست جمهوریاش در قبال جمهوری اسلامی ایران گفته بود: رئیسجمهوری موضع خود را درباره ایران کاملا شفاف اعلام کرده است. خبرنگاری از کارولین لیویت سخنگوی کاخ سفید، سوالی علیه جمهوری اسلامی ایران و تاکید ترامپ بر عدم دستیابی احتمالی تهران به سلاح هستهای و نیز احتمال بکارگیری گزینه نظامی پرسید که سخنگوی کاخ سفید از پاسخ به این سوال جهت دار خودداری کرد اما گفت: رئیسجمهوری امریکا موضع خود را درباره ایران بهصورت کاملا شفاف اعلام کرده است. او (ترامپ) این موضع را زمانی که مذاکرات آتش بس غزه انجام میشد، و اکنون در حال اجراست، به وضوح بیان کرد. پیش از این، دونالد ترامپ، درباره ایران با بیان این ادعا که خوب خواهد بود اگر مسائل با ایران را بدون حمله اسرائیل بتوانیم حل کنیم، گفت: امیدوارم ایران توافق کند.
ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریمها، بهعنوان کشوری مسئولیتپذیر، تعهدات خود را بهطور کامل اجرا کرد؛ موضوعی که در ۱۶ گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی مورد تأیید قرار گرفت. با این حال، پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ و تصمیم یکجانبه او برای خروج از برجام در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸)، تحریمهایی که طبق توافق لغو شده بودند، دوباره اعمال شدند. در واکنش به این اقدام، ایران در سال ۲۰۱۸ سازکار حل اختلاف را در چارچوب کمیسیون مشترک برجام فعال کرد. در نتیجه، اعضای باقیمانده توافق با صدور بیانیهای، ۱۱ تعهد برای جبران خسارتهای ناشی از خروج امریکا ارائه کردند. با این وجود، اجرای نامتوازن برجام و تشدید تحریمهای یکجانبه امریکا، ایران را ناچار کرد تا یک سال پس از خروج واشنگتن، اجرای گامبهگام برخی از اقدامات داوطلبانه تعهدات هستهای خود را متوقف کند. در این مدت، ایران با پایبندی به توافق، به کشورهای اروپایی فرصت داد تا وعدههای خود را عملی کنند، اما به دلیل عدم تحقق این وعدهها، تهران در چند مرحله تعهدات خود را کاهش داد. با روی کار آمدن جو بایدن در ژانویه ۲۰۲۱، این دولت سیاست خروج یکجانبه ترامپ از برجام را محکوم کرد اما در عمل همان سیاست فشار حداکثری دولت پیشین را ادامه داد. باوجود ادعای واشنگتن برای بازگشت به دیپلماسی، کاخ سفید اراده لازم برای بازگشت به برجام و جبران سیاستهای شکستخورده ترامپ را نشان نداده است.