دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین امریکا در کارزارهای انتخاباتی ریاست جمهوری امریکا اعلام کرد اگر دوباره رئیس‌جمهور شود، کمتر از ابزار تحریم استفاده خواهد کرد. وی گفت: مشکلی که ما با تحریم [روسیه و دیگر کشورها] داریم این است که تحریم، دلار را ضعیف می‌کند. من خودم قبلا از ابزار تحریم استفاده می‌کردم، اما آنها را اعمال و در اسرع وقت لغو می‌کردم، چون تحریم در نهایت باعث مرگ دلار می‌شود و هر چیزی را که دلار نماد آن است، از بین می‌برد.

نگرانی امریکا از دلارزدایی در اقتصاد جهان

ترامپ ادامه داد: ما باید جایگاه دلار را به‌عنوان واحد پول بین‌المللی حفظ کنیم، چراکه به نظرم اگر دلار را ببازیم مثل این است که جنگ را باخته‌ایم. بله به نظرم از دست دادن دلار معادل شکست خوردن در جنگ است و اگر چنین اتفاقی بیفتد به یک کشور جهان سومی تبدیل خواهیم شد؛ بنابراین نمی‌توانیم و نباید اجازه دهیم این اتفاق بیفتد.

رئیس‌جمهور سابق امریکا اضافه کرد: من از تحریم علیه کشورهایی که مستحق آن هستند به شکل قدرتمندانه‌ای استفاده خواهم کرد و سپس آنها را لغو می‌کنم، زیرا همان‌طورکه می‌بینید شما دارید ایران را از دست می‌دهید، روسیه را از دست می‌دهید و چین هم دارد تلاش می‌کند ارز خود [یوآن] را به ارز غالب جهانی تبدیل کند. الان تمامی اینها دارد اتفاق می‌افتد. شما به خاطر درگیری‌های زیادی که با این کشورها دارید، دارید آنها را از دست می‌دهید. به همین خاطر اگر رئیس‌جمهور شوم، تا جای ممکن از ابزار تحریم کمتر استفاده می‌کنم.

الان ایران با روسیه با ارز محلی دست به مبادلات تجاری می‌زند، چراکه تحریم‌های بانکی جلوی صرفه اقتصادی برای استفاده کشورها از دلار را گرفته است. استفاده نکردن از دلار در مبادلات تجاری کشورها باعث شده اقتصاد امریکا ضربات جدی بخورد، چون قدرت مانور پول امریکا در کشورهایی که با آن در حالت تخاصم به سر می‌برد را گرفته و عملا امریکا دیگر نمی‌تواند اقتصاد آن کشورها را در کنترل خود داشته باشد.

استفاده از پول‌های منطقه‌ای برای کاهش سلطه دلار

صمتحسین صمصامی مزرعه‌آخوند، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: قطع‌به‌یقین پول‌های منطقه‌ای و اتحادیه‌ای می‌تواند سلطه دلار را کاهش دهد، چون اتحادیه‌هایی که به صورت دوجانبه یا چندجانبه انجام می‌شود و کشورها می‌پذیرند که با پول خود مبادلات را انجام دهند تا حدودی می‌تواند دلارزدایی را محقق کند.

وی اظهار کرد: تولید ناخالص ملی دنیا در حال‌حاضر حدود ۷۵هزارمیلیارد دلار است که حدود ۲۵ هزار میلیارد آن برای امریکاست؛ یعنی حدود یک‌سوم و به همین نسبت حجم تجارت جهانی امریکا، چین و ژاپن تجارت جهانی قابل‌توجه است.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس بیان کرد: در حجم تجارت‌های دنیا وقتی‌که دلار به‌عنوان یک پول مقبول مورداستفاده قرار می‌گیرد، آن کشورها از این منابع استفاده می‌کنند. مثلا فرض کنید روسیه با ایران یک مبادله انجام می‌دهد و ترازش با ایران مثبت می‌شود و فرض کنیم با ایران با ریال و روبل مبادله می‌کنند که یکسری منابع ریالی در اختیار روسیه قرار می‌گیرد، اما روسیه چه کاری می‌تواند انجام دهد، چون ریال یک ارز جهان‌روا نیست که همه‌جا آن را بپذیرند.

نماینده مردم تهران، ری، اسلامشهر، شمیرانات و پردیس در مجلس ادامه داد: واردات ایران از روسیه بیشتر است و وقتی ایران روبل به‌‌دست می‌آورد این ارز نسبت به دلار جهان‌روایی خیلی کمتری دارد؛ بنابراین ایران این منابع مازاد را با کجا و کدام کشور می‌خواهد مبادله کند و آیا آن کشور ریال یا روبل ایران را می‌پذیرد. به همین دلیل اگر در یک اتحادیه منطقه‌ای قرار بگیریم مثل بریکس قرار بگیریم که مجموعه‌ای از کشورهای آن یک پول واحد مثل یورو را در منطقه اروپا می‌پذیرند آن وقت به‌هرحال کسری یا مازاد تراز تجاری آنها قابل حل است، چون منابعی که به‌دست می‌آید همه‌جا قابل‌استفاده است.

صمصامی تصریح کرد: تقاضای ما در بازار ارز به خاطر حفظ قدرت نقدینگی است. شاخص دلار در ملاحظات پولی در درجه اول ملاحظات کالایی است یعنی هر قدر کشور تولیدش بالاتر باشد و حجم تجارت بالاتری در دنیا به خود اختصاص بدهد به همان نسبت پولش بیشتر موردقبول دنیا واقع می‌شود.

راه دراز دلارزدایی

وی بیان کرد: اگرچه تا زمانی که بحث دلارزدایی اتفاق بیفتد راه درازی را در پیش داریم، اما باید به آن سمت حرکت کنیم و چاره‌ای جز این امر نداریم؛ بنابراین قدم‌های اولیه که برداشته‌شده به نظرم قدم‌های خوبی است و به‌هرحال باید این امر را توسعه دهیم و در جایی که می‌توانیم با دنیا تهاتر کنیم به‌شرط اینکه منافع ملی حفظ شود و به صورت مبادله پول خود را با پول آنها قرار دهیم تا در تجارت، دلار حذف شود.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد: مبادلات منطقه‌ای به صورت اتحادیه‌های دوجانبه می‌تواند به دلارزدایی کمک کند البته ما دلارزدایی را در دو وجه بررسی می‌کنیم که یک روی آن کاهش حجم استفاده از دلار در مبادلات جهانی است و وجه دیگر اینکه ما قیمت‌های داخلی مثل فولاد، محصولات پتروشیمی و بسیاری از محصولات دیگر را به قیمت‌های جهانی نبندیم، چون وقتی به قیمت‌های جهانی می‌بندیم همراه با قیمت‌های جهانی و تغییر نرخ ارز قیمت‌ها خیلی نوسان پیدا می‌کند؛ از این‌رو لازمه دلارزدایی این است که یا ریال جهان‌روا شود یا کشور در اتحادیه‌های منطقه‌ای قرار بگیرد و یک پول واحدی را ایجاد کند که آن پول واحد در برابر دلار بتواند رقابت کند.

صمصامی تاکید کرد: در پشت هر مبادله‌ای پول قدرت پول کشورها به قدرت تولید و قدرت اقتصادی کشورها برمی‌گردد و هر اقتصادی که قدرت اقتصادی‌اش بالاتر باشد، پولش قدرتمندتر می‌شود.

وی ادامه داد: امریکا به‌دلیل آن هژمونی که از لحاظ سیاسی در دنیا دارد که البته در حال متزلزل شدن است قدرت دلار را افزایش داده است و یوآن چین به نسبت قدرت کمتری از دلار دارد، اما در بعضی از سال‌ها تولید ناخالص ملی چین از امریکا بیشتر شده و بعد دوباره کاهش پیدا کرد.

نماینده مردم تهران، ری، اسلامشهر، شمیرانات و پردیس در مجلس تصریح کرد: اگر بخواهیم در برابر قدرت دلار بایستیم و از مبادلات‌مان دلارزدایی کنیم باید قدرت اقتصادی را و حجم تولید ناخالص داخلی را بالا ببریم تا سهم تجارت خود از تجارت جهانی را افزایش بدهیم که یکی از الزاماتش این است که وارد اتحادیه‌های منطقه‌ای شویم تا با تعریف مثلا پول واحد بتوانیم دلارزدایی کنیم.

صمصامی بیان کرد: ورود به اتحادیه‌ها هم منافع و هم هزینه دارد و باید حواس‌مان باشد که منافع ورود به اتحادیه نسبت به هزینه‌ها بسیار بالاتر باشد تا کشور از ورود به یک اتحادیه متضرر نشود.

منفعت تحریم

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس درباره اظهارات ترامپ مبنی بر اینکه کمتر از ابزار تحریم استفاده خواهد کرد، تصریح کرد: ترامپ در شرایط رقابت انتخاباتی است البته ممکن است ترامپ بیراه نگفته باشد. ریچارد نفیو در کتاب هنر تحریم توضیح داده که چطوری ایران را تحریم کرده و تحریم نفت ایران و سوئیفت باعث شد نرخ ارز در بازار سه‌برابر افزایش پیدا کند و ارزش پول ملی به یک‌سوم تنزل پیدا کند و بعد در این کتاب می‌گوید باید حواس‌مان باشد جاهایی را تحریم کنیم که تحریم اثر داشته باشد؛ جایی که تحریم بی‌تاثیر است را نباید ورود پیدا کنیم.

وی بیان کرد: تحریم نظامی واقعا به نفع ما شد، چون اگر تحریم‌های نظامی نبود قطع‌به‌یقین پیشرفت‌های تسلیحاتی که الان در جنگ‌افزارهای مختلف مثل پهپاد و انواع و اقسام موشک‌ها داریم، نبود.

سخن پایانی

دلارزدایی می‌تواند یک راهکار موثر برای مقابله با جنگ اقتصادی باشد. با کاهش وابستگی به دلار آمریکا، ایران می‌تواند ثبات اقتصادی خود را بهبود بخشد و روابط تجاری خود را با سایر کشورها گسترش دهد. اما این فرآیند نیازمند تغییرات ساختاری و استراتژی‌های مشخص است. با ترویج معاملات ریالی، گسترش روابط تجاری با کشورهایی که تمایل به استفاده از ارزهای غیردلاری دارند و حمایت از بخش خصوصی، ایران می‌تواند از این راهکار برای مقابله با تحریم‌های اقتصادی استفاده کند.