احمد یحیایی‌ایله‌ای ـ مشاور و مدرس روابط‌عمومی: در ۳ دهه اخیر، مدیریت سازمان‌ها به استراتژی‌های کارآمد و کاربردی از جمله استقرار و پیاده‌سازی مسئولیت اجتماعی سازمان (Corporate SocialResponsibility) روی آورده‌اند؛ یعنی سازمان‌ها علاوه‌ بر انجام وظایف سنتی خود، به انجام فعالیت‌های دیگری نیز مکلف شده‌اند که هدف این فعالیت‌ها، پاسخگویی به انتظارات جامعه است.
مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) موضوع موردتوجه در سال‌های اخیر بوده تا آنجا که سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل و اتحادیه اروپا، استانداردهایی را در این زمینه ارائه کرده‌اند. بنیاد مدیریت کیفیت اروپا (EFQM) که بنیادی وابسته به اتحادیه اروپاست، در مدل الگوی تعالی خود برای سازمان‌ها، مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها را به‌عنوان یکی از ارزش‌های هشت‌گانه خود معرفی کرده است.
توجه و تاکید سازمان بر مسئولیت اجتماعی در واقع کمک می‌کند سازمان تصویری زیبا در ذهن و فکر جامعه بر جای بگذارد و با کسب این اعتبار بتواند برای برنامه‌ریزی فعالیت‌هایی کلیدی‌تر در آینده تصمیم‌گیری کند؛ بنابراین چنین سازمان‌هایی افکار و نیازهای عمومی را جدی گرفته و تلاش می‌کنند از مسئولیت صرفا اقتصادی و سازمانی، گام‌هایی بیشتر و مفیدتر برای جامعه بردارند.
مسئولیت اجتماعی عین روابط‌عمومی است
آنچه لازم است تا موردتوجه قرار گیرد، نقش، سهم و مسئولیت روابط‌عمومی در استقرار و عملی کردن و مدیریت مسئولیت اجتماعی سازمان است. توجه به تعریف و کارکردها و حوزه فعالیت‌های مسئولیت اجتماعی، نشان از عجین بودن روابط‌عمومی و مسئولیت اجتماعی دارد؛ یعنی آنچه امروز به‌عنوان مسئولیت اجتماعی موردتوجه و تاکید است، با شکل‌گیری روابط‌عمومی اولیه به‌عنوان اهداف کلیدی و زیربنایی روابط‌عمومی به آن عمل شده است. روابط‌عمومی اخلاق‌مدار، طرفدار جامعه و مردم و حافظ منافع و وکیل‌الرعایا بوده و افکار عمومی و حل مشکلات جامعه از سوی سازمان تا آنجا که امکان‌پذیر بوده، یکی از توجهات جدی روابط‌عمومی است؛ به‌طوری‌که کار روابط‌عمومی را باید مسئولیت اجتماعی هر سازمان دانست.
فراتر از مسئولیت سازمانی
مسئولیت اجتماعی فراتر از مسئولیت سازمانی (تولید یا ارائه خدمات و درآمدزایی) بوده و مسئولیت روابط‌عمومی نیز فراتر از مسئولیت سازمانی است؛ یعنی روابط‌عمومی به نمایندگی از سازمان مسئول است تا به جامعه نزدیک‌ شود، انتظارات جامعه را شناسایی کند، اولویت‌های رهبران جامعه را تشخیص دهد و در استقرار مسئولیت اجتماعی به سازمان یاری رساند.
یادآوری مهم در اینجا این است که هرچند مسئولیت اجتماعی باید از سوی تمامی سازمان‌ها موردتوجه قرار گیرد، اما پیگیری موضوع از سوی موسسات و سازمان‌های صنعتی اهمیتی دوچندان دارد، زیرا سازمان‌های صنعتی بیشتر به محیط‌زیست و ابعاد اجتماعی، هنری، فرهنگی و اخلاقی جامعه آسیب می‌زنند؛ بنابراین مسئولیت اجتماعی، مسئولیتی سنگین‌تر در حوزه روابط‌عمومی صنعتی است. به‌طوری‌که می‌توان گفت مسئولیت اجتماعی مهم‌ترین مسئولیت روابط‌عمومی صنعتی است. روابط‌عمومی صنعتی باید تلاش کند:
۱- کارکردهای اخلاقی سازمان را به مدیران و کارکنان گوشزد کند.
۲- اهمیت مسئولیت اجتماعی را همچون رفتاری اخلاقی برای مدیران و کارکنان تبیین کند.
۳- انتظارات جامعه را به‌طورمستمر و دوره‌ای شناسایی و به تصمیم‌گیران سازمان اطلاع‌رسانی کند.
۴- اولویت‌های اجرایی مسئولیت اجتماعی را در جلسات و ارتباط با رهبران جامعه (گروه‌های مرجع) مشخص کند.
۵- سازمان را یاری رساند تا با اجرای مسئولیت اجتماعی به حفظ ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی مدد رساند؛ به‌طوری که فرهنگ و اخلاق جامعه تقویت شود.
۶- فعالیت‌های اجراشده مسئولیت اجتماعی را اطلاع‌رسانی کند.
خوشبختانه موضوع استقرار مسئولیت اجتماعی در یک دهه اخیر در ایران موردتوجه و تاکید قرار گرفته و در این میان، روابط‌عمومی سازمان‌ها و شرکت‌های صنعتی پیشگام اجرایی کردن مسئولیت اجتماعی بوده‌اند و این نویدبخش یک حرکت پیشرفته در روابط‌عمومی ایران است.