مرگ، واژه‌ای ترسناک برای خیلی از افراد است؛ حالتی که دیگر روحی در بدن نیست تا برای بسیاری از اعمال دنیایی به تکاپو بیفتد و به‌قولی آخر خط است، اما برای همه افراد این‌گونه نیست و بسیاری ترجیح می‌دهند «مرگ گران» داشته باشند.در همین زمانه که بسیاری از افراد از پس خرج‌ زندگی خود برنمی‌آیند، مرگ برخی از افراد برای بازماندگان، میلیاردها تومان خرج برمی‌دارد. درست زیر همین آسمان که با عملکرد مسئولان دیگر خرید یک خانه آرزو شده، عده‌ای تا ۵ میلیارد تومان هم برای خرید خانه ابدی خود یا عزیزان‌شان هزینه می‌کنند. این روزها قبر در اطراف تهران از بسیاری از خانه‌ها گران‌تر است و فرقی هم نمی‌کند، کجا باشد. نمی‌دانیم که دولت چه توجیهی برای قیمت‌های غیرمعقول قبرها دارد؛ شاید این هم از تحریم یا نوسانات نرخ دلار نشأت می‌گیرد! گرانی مسکن را شاید بتوان امری عادی در ایران به حساب آورد اما گرانی خانه آخرت دیگر خیلی عجیب است.صمت در این گزارش به بررسی هزینه‌های لازم برای خرید قبر در پایتخت پرداخته است.

همسایه غسالخانه و بخش اداری بودن، قدیمی‌ بودن قطعه، فضای سبز، نبش‌بودن، دسترسی به ورودی‌های اصلی، همجواری با مترو، نزدیکی به انشعابات آب و برق، دکه تنقلات، گل‌فروشی و... مواردی است که قبرها را گران می‌کند؛ درست مانند زمانی که به دنبال محله مناسبی برای خرید خانه می‌گردید که دسترسی به مراکز خرید و مترو بسیار اهمیت دارد. نکته جالب‌تر این است که درست مانند زندگی شهری، بهشت زهرا نیز به‌نوعی بالا شهر و پایین شهر دارد و برخی از قطعات آن مخصوص ازمابهتران است. همچنین برخی افراد دوست دارند در مقبره‌های خانوادگی خود دفن شوند که آن نیز بنا بر موقعیت مکانی قیمت‌های بالایی دارد.سال گذشته مدیرعامل وقت سازمان بهشت زهرا (س) اعلام کرد: مقبره‌های ۵۰ متری مسقف و دارای ۴۰ قبر به نرخ یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان به فروش می‌رسد و اکنون با تورمی که شامل حال خانه ابدی نیز می‌شود می‌توان گفت نرخ آن به بیش از ۲ میلیارد تومان رسیده است.علاوه بر این سازکار پیش‌فروش مسکن به مردگان هم رسیده و اخیر سازمان بهشت زهرا (س) شرایط جدید پیش‌فروش قبر را اعلام کرده که بر این اساس هزینه ۲ طبقه از یک قبر ۳ ‌طبقه پیش‌فروش شده، در زمان فروش و هزینه یک طبقه دیگر در زمان نخستین دفن، به نرخ مصوب از خانواده متوفی دریافت خواهد شد. کمی عجیب به‌نظر می‌رسد؛ اما در تهیه خانه ابدی نیز در برخی موارد چشم‌وهم‌چشمی وجود دارد و دیگر مهم نیست چقدر پول خرج می‌شود. تنها این مهم است که بگویند «قبر فلانی میلیاردها تومان ارزش دارد». نکته موردتوجه این است که قیمت‌های اعلامی ازسوی مدیران بهشت زهرا (س) اصلا نزدیک به قیمت‌های حقیقی نیست. دلالان که از هیچ بازاری برای کسب درآمد نمی‌گذرند به این بازار نیز وارد شدند و اینجا برای مردگان خریدوفروش می‌کنند. ظاهرا تورم بخش مسکن زندگان به خانه مردگان هم سرایت کرده و قیمت‌های نجومی برای قبرها تعیین می‌شود.

خانه‌های ابدی لاکچری

امروزه خرید قبر در تهران مانند خرید مسکن هزینه‌بر و پرچالش است. در گذشته انتشار آگهی فروش قبر در فضای مجازی مجاز بود و در مقطعی تعداد آگهی‌ها به‌شدت زیاد شده بود؛ بازاری که بیشتر شبیه بازار سیاه بود که خریدوفروش در آن به‌صورت زیرزمینی و قاچاقی انجام می‌شد. قبر در قطعات قدیمی که خوش آب‌وهوا هستند و درختان کهنسال بر سر مزارها سایه انداخته‌اند و دسترسی به آنها آسان است، قیمت‌های سرسام‌آوری دارد؛ به‌طوری که بهای یک قبر در این قطعات از هزینه خرید مسکن در بسیاری از نقاط تهران گران‌تر است.سری به سایت‌های اینترنتی که آگهی‌های فروش قبر در آنها منتشر شده، زدیم. محدوده قیمتی عنوان‌شده در این آگهی‌ها از ۲۰۰ میلیون تا یک میلیارد تومان بود.

در نگاهی به آگهی‌های فروش قبر به آگهی‌های جالبی برمی‌خوریم؛ مثلا در یکی از این آگهی‌ها ذکر شده بود: قبر برای پدرم است که ۴۰ سال پیش فوت شده؛ تنها فروشنده واقعی تماس گیرد. یا فروشنده‌ای دیگر نوشته بود: می‌توانید ماشین خود را کمی جلوتر از مزار پارک کنید.

برای اطلاع بیشتر با یکی از فروشندگان قبر تماس می‌گیریم. آقای فروشنده با لحنی محکم از موقعیت مکانی خوب قبر می‌گوید؛ گویی بهترین ملک در شمال تهران را به ما می‌فروشد. این فروشنده اظهار می‌کند: این قبر سه‌‌طبقه است و در بهترین قطعه بهشت زهرا قرار دارد. دسترسی آسان به مترو و سرویس بهداشتی و همچنین رمپ برای ویلچر دارد. مهم‌تر از همه محیط آن آرام و دنج است. چون واقعا قصد فروش دارم با تخفیف ۹۲۰ میلیون تومان به شما می‌دهم.

فروشنده بعدی خانمی است که قبر قدیمی یکی از بستگان خود را می‌فروشد و اکنون در شمال زندگی می‌کند. با لحنی آرام ماجرای افراد دفن شده را در کنار موقعیت خوب قبر بیان می‌کند. او می‌گوید: این قبر ۲ خواهر من است که در هشت‌سالگی در اثر آتش‌سوزی از دنیا رفتند. جای بسیار خوبی در بهشت زهرا قرار دارد و با قدمت ۴۳ساله آماده سه‌طبقه شدن است، به همین این قبر را به نرخ ۲۷۰ میلیون تومان می‌فروشم. نرخ ۲۰۰ میلیون تومان به‌نسبت مبالغ نجومی دیگر آگهی‌ها کمی منطقی‌تر به‌نظر می‌رسد.

همه خانه‌های ابدی یکسان و دارای یک نرخ هستند

باوجود تجربیات ذکرشده خبرنگار صمت، در دی سال گذشته معاون وقت مجتمع عروجیان سازمان بهشت زهرا (س) تهران در آخرین تشریح جزئیات قیمت قبر در تهران با تاکید بر اینکه خانه ابدی لوکس و خاصی در این سازمان وجود ندارد، درباره افزایش نرخ خرید خانه ابدی در گفت‌وگو با شهر اظهار کرد: در سال‌های گذشته قبور در ۳ ناحیه با ۲۵ درصد افزایش نرخ واگذار می‌شد، اما امسال برای رعایت حال هموطنان، این افزایش با شیبی ملایم‌تر اتفاق افتاد و در ناحیه یک، با ۱۰ درصد افزایش، در ناحیه ۲ با ۲۰ درصد و در ناحیه ۳ با ۲۵ درصد افزایش نرخ روبه‌رو بودیم و خدمات نیز با ۲۵ درصد افزایش نرخ به مردم شریف و داغدار ارائه می‌شود.

روح‌الله محسنی درباره برخی حواشی در زمینه خرید خانه ابدی با بیان اینکه از مردم می‌خواهیم اخبار را از مبادی رسمی دریافت کنند، اظهار کرد: قیمت‌ها تابع تصمیمات شورای اسلامی شهر تهران است. خانه ابدی لوکس و خاصی در این سازمان وجود ندارد و در هر ۳ ناحیه این سازمان، خانه‌های ابدی یکسان هستند.

وی با اشاره به نرخ خرید خانه ابدی در سال گذشته یادآور شد: سال گذشته در ناحیه یک که قطعه یک تا ۱۱۲ را در بر می‌گیرد، نرخ هر خانه ابدی ۲۵ میلیون تومان بود که امروز ۲۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است. در ناحیه ۲ که از قطعه ۲۰۰ تا ۲۵۸ است، نرخ هر طبقه قبر ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و در ناحیه ۳ که از قطعه ۳۰۰ تا ۳۲۸ است، حدود ۱۰ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است. از قطعه ۳۰۰ تا ۳۲۸، قطعات عمومی داریم (۳۰۳) که برای رعایت حال شهروندان است و یک طبقه به‌صورت رایگان و ۲ طبقه فوقانی با نرخ ۹ میلیون تومان واگذار می‌شود.

محسنی بخشی تامین بودجه این سازمان را به‌دلیل درآمدزا بودن برعهده خود سازمان ذکر کرد و این را هم گفت که نرخ خانه‌های ابدی سازمان بهشت زهرا (س) تهران با سایر آرامستان‌های تهران قابل‌مقایسه نیست.

وی افزایش نرخ خدمات را از جمله علل افزایش قیمت‌ها در این سازمان دانست و اظهار کرد: ۲ هزار نفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در این سازمان در حال خدمت‌رسانی هستند و افزایش حقوق سالانه باعث می‌شود هزینه خدمات افزایش یابد.

محسنی تاکید کرد: همه خانه‌های ابدی یکسان و دارای یک نرخ هستند و خانه ابدی لوکس و خاصی وجود ندارد و اگر هر یک از شهروندان مراجعه کنند، در صورت وجود می‌توانند در هر قسمت از بهشت زهرا (س) خانه ابدی خریداری کنند. حدود یک سال از این سخنان محسنی می‌گذرد و حالا خبر رسیده که ممکن است در سال آینده قیمت قبر در بهشت‌زهرا 30 درصد افزایش داشته باشد.

آخرین کار بازماندگان برای یک عزیز

از موقعیت مکانی قبر که بگذریم، خرید سنگ قبر و ظاهر مجلل آن برای برخی بسیار اهمیت دارد. به این منظور سراغ سایت‌های فروش سنگ مزار می‌رویم. با یک گذر محدوده قیمت‌ها دست‌مان می‌آید. در سایت‌های اینترنتی نرخ سنگ مزار از ۶ میلیون تومان شروع و به ۲۷۰ میلیون تومان می‌رسد.

برای تکمیل اطلاعات به سراغ یکی از فروشندگان سنگ مزار رفتیم.

آقای فروشنده درباره نرخ سنگ قبرها به صمت گفت: نرخ سنگ مزار بستگی به جنس سنگ و ضخامت آن دارد. نرخ سنگ‌های مزار از ۵ میلیون و ۵۰۰ تومان شروع می‌شود و سقف مشخصی ندارد و به بیش از ۲۵۰ میلیون تومان می‌رسد. برخی از افراد خرید سنگ قبر را آخرین کار برای عزیزی می‌دانند که آن را از دست دادند؛ پس منطقی است که همه تلاش خود را برای خرید بهترین سنگ قبر انجام دهند.

وی درباره متراژ سنگ موردنیاز بیان کرد: ابعاد استاندارد سنگ مزار ۱۸۰ در ۶۰ است که باتوجه به فضا و سلیقه افراد میزان سنگ به کار رفته متفاوت است. نصب سنگ مزار نیز برعهده سازمان بهداشت زهرا (س) است که برای این کار پیمانکار دارد و هزینه‌ای برای مشتری ندارد.

آقای فروشنده با اشاره به کاهش تقاضای سنگ‌های گرانقیمت در امسال اظهار کرد: قدرت خرید مردم مانند سال‌های گذشته نیست. در گذشته حدود ۷۰ درصد متقاضیان میل به خرید سنگ مزار گرانقیمت داشتند، اما اکنون این آمار به کمتر از ۳۰ درصد رسیده و بیشتر افراد به‌دنبال سنگ قبرهای ارزان هستند.

سخن پایانی

هزینه دفن اموات و نرخ قبور چند سالی است که خبرساز شده و متاسفانه دلالان حسابی در این بازار جولان می‌دهند و از موقعیت‌های ناب قبر با نرخ نجومی درآمد کسب می‌کنند. اما نکته جالب این است که این همه سال چرا جلوی این خریدوفروش‌های غیرقانونی گرفته نشده است؟ نرخ‌های اعلامی ازسوی سازمان بهشت زهرا (س) با بازار خریدوفروش قبر بسیار متفاوت است.در پایان سال ۱۴۰۱ معاون مجتمع عروجیان بهشت زهرا اعلام کرد نرخ قبور در ۳ ناحیه یک، دو و سه متفاوت است و کف نرخ از ۴ میلیون و ۳۰۰ تا ۱۱۵ میلیون تومان برای سه طبقه قبر خواهد بود. اما آگهی‌ها چیزی غیر از این را نشان می‌دهد. ظاهرا تورم تاثیر خود را بر خانه مردگان نیز گذاشته که اکنون شاهد خرید قبر با قیمت‌های میلیاردی هستیم. متاسفانه زیر سایه بسیاری از قوانینی که وضع می‌شود عده‌ای به اجبار یا برای کسب سود بیشتر اقدام به فروش خانه‌های ابدی با قیمت‌های میلیاردی می‌کنند و عده‌ای دیگر از سر عیانی قبری با موقعیت مکانی عالی می‌خرند که نرخ آن در دخل‌وخرج‌شان ذره‌ای اهمیت ندارد. آنچه عجیب است بی‌خبری مسئولان امر از این معاملات است.خبرنگارصمت برای پیگیری بهتر این موضوع با چند تن از مدیران سابق سازمان بهشت زهرا (س) تماس گرفت اما هیچ یک حاضر به پاسخگویی به سوالات حتی از نگاه کارشناسی نیز نبودند. با این حال آماده شنیدن جواب‌ها یا توضیحات تکمیلی آنها خواهیم بود.