سالمندان کدام کشورها زندگی راحت‌تری دارند؟
سالمندان نیاز بیشتری به انواع خدمات دارند، از حمایت پزشکی گرفته تا اجتماعی که آنها را قادر می‌سازد تا حد امکان مستقل عمل کنند.
این خدمات مراقبت طولانی‌مدت را می‌توان در محیط‌های نهادی یا اجتماعی ارائه کرد تا نیازهای جسمی، ذهنی، اجتماعی و معنوی افراد سالمند را برآورده کند و در عین حال، کیفیت زندگی را به‌حداکثر برساند. کشورهای مختلف جهان باتوجه به جمعیت بازنشستگان و توان دولت‌ها، قوانین متفاوتی در حوزه بازنشستگی دارند.صمت در این گزارش به بررسی شرایط حمایت‌های تامین اجتماعی در سال‌های بازنشستگی برخی کشورهای جهان پرداخته است.
اصلاحات سیاست‌های بازنشستگی در استرالیا
استرالیا یکی از بهترین سیستم‌های بازنشستگی دنیا را دارد که البته بعد از اجرای سیاست‌های اصلاحاتی سال‌های اخیر ایجاد شده است. استرالیا با هدف جذب حداکثر افراد برای زندگی در این کشور، سیستم‌های حمایتی زیادی ایجاد کرد که حمایت از سالمندان هم بخشی از آن است. در سال ۲۰۱۵ میلادی، ارزش سیستم رفاهی در استرالیا برابر با ۱۵۰ میلیارد دلار بود، اما ضعف زیادی در خدمات‌رسانی در این سیستم وجود داشت که سبب شد دولت طرح اصلاحات سیستم تامین‌اجتماعی را در دستور کار قرار دهد. افراد بالاتر از ۶۵ سال که حداقل ۱۰ سال در این کشور زندگی کرده باشند، حقوق بازنشستگی دولتی دریافت می‌کنند و سقف سن بازنشستگی امسال به ۶۷ سال رسیده است. این قانون برای افرادی که حتی در ۵۵ سالگی نیز وارد استرالیا می‌شوند، مزیتی مهم به‌شمار می‌رود و شاخص‌های جذب مهاجر است. از طرف دیگر، افراد بالای ۶۰ سال در استرالیا می‌توانند از تخفیفات ویژه‌ای برای مسافرت‌های درون‌شهری و برون‌شهری برخوردار باشند و در خریدهای خرده‌فروشی هم امتیازهایی دریافت خواهند کرد. از طرف دیگر، سالمندانی که در این کشور زندگی می‌کنند، طبق نظر سازمان‌های بازنشستگی می‌توانند از خدمات مراقبت‌های خانگی یا مراقبت در مراکز نگهداری سالمندان هم برخوردار شوند. افراد بالاتر از ۶۵ سال در استرالیا می‌توانند درخواست استفاده از مراقبت‌های خانگی یا اسکان در مراکز نگهداری از سالمندان را بدهند. درخواست آنها بررسی می‌شود و در صورت تایید توسط مقامات ذی‌ربط، این خدمات به رایگان در اختیارشان قرار می‌گیرد.
شکاف دستمزد بازنشستگی بین زنان و مردان در آلمان
آلمان یکی از برترین سیستم‌های بازنشستگی را در دنیا دارد و افراد در تمام سال‌های کاری خود حق بیمه و هزینه‌های درمانی را پرداخت می‌کنند و حتی مبلغی از دستمزد آنها بابت بیمه‌های بیکاری هم کسر می‌شود. آمار نشان می‌دهد ۸۵ درصد از افراد شاغل در این کشور تحت‌پوشش بیمه‌های بازنشستگی دولتی هستند، اما مبلغ حداقل و حداکثری برای پرداخت‌های ماهانه وجود ندارد و هر فرد برمبنای دریافتی خود در سال‌های کاری و موقعیت درآمدی و شغلی خود، دریافتی مشخصی دارد.
سن نرمال بازنشستگی در آلمان برای افرادی که بعد از سال ۱۹۶۴ میلادی متولد شده‌اند، برابر با ۶۷ سال است، اما برای زنانی که ماه‌هایی از سال را برای زایمان و نگهداری از فرزند در مرخصی هستند، شرایط خاصی در نظر گرفته می‌شود. گزارش‌های سازمان همکاری و توسعه اقتصادی نشان می‌دهد که بیشترین شکاف پرداختی دستمزدهای بازنشستگی بین زنان و مردان تمامی کشورهای صنعتی، در آلمان دیده می‌شود. متوسط دریافتی ماهانه مردان در غرب آلمان برابر با هزار و ۵۲ یورو (معادل ۷۶۷.۴۶ پوند) است و مردانی که در ایالت‌های شرقی آلمان زندگی می‌کنند، به‌طورمتوسط هزار و ۶ یورو (معادل ۷۳۳.۹) پوند دریافتی در هر ماه دارند. این در حالی است که زنان در آلمان غربی ماهانه به‌طورمتوسط ۷۰۵ یورو (معادل ۵۱۴ پوند) و در آلمان‌شرقی ۵۲۱ دلار (معادل ۳۸۰ پوند) دریافت می‌کنند.
ژاپن رکورددار بالاترین سن مرگ
ژاپن یکی از پیرترین کشورهای آسیایی است و از هر ۴ نفر ساکن این کشور، یک نفر بالای ۶۵ سال دارد. انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۵ میلادی، از هر ۳ نفر ساکن ژاپن، یک نفر بالای ۶۵ سال داشته باشد. ژاپن رکورد بالاترین سن مرگ را دارد و این یکی از افتخارات دولت ژاپن است که با کمک حمایت‌های مالی و بهداشتی توانسته است طول عمر مردم را افزایش دهد. اما این افزایش طول عمر، هزینه‌هایی هم برای دولت به‌همراه داشته است، زیرا برای دوره طولانی‌تری باید دستمزدهای بازنشستگی پرداخت شود. از طرف دیگر، با افزایش طول عمر مردم و کاهش نرخ موالید در این کشور تا یک دهه آینده از شمار افرادی که کار می‌کنند و حق بیمه بازنشستگی می‌پردازند، کاسته و بر شمار بازنشستگان افزوده می‌شود. در سال ۲۰۱۲ میلادی، حداقل دستمزدهای بازنشستگی در این کشور برابر با ۷۸۶ هزار و ۵۰۰ ین، معادل ۴هزارو ۳۴۲ پوند در سال (یعنی ۳۶۱.۸ پوند در ماه) بود.
طبق قانون بازنشستگی در کشور ژاپن، تمامی افرادی که بین ۲۰ تا ۵۹ سال سن دارند، باید تحت پوشش بیمه‌های بازنشستگی باشند و حق بیمه بپردازند، اما تنها افراد بالای ۶۵ سالی که حداقل ۲۵ سال در ژاپن کار کرده باشند، می‌توانند از حقوق بازنشستگی برخوردار شوند. کارمندان تمام‌وقت شرکت‌های ژاپنی و همسران آنها به‌طوراتوماتیک مشمول طرح بازنشستگی دولتی ژاپن قرار می‌گیرند و این مبلغ به حداقل مبلغ بیمه بازنشستگی که دریافت می‌کنند، اضافه می‌شود. آمار نشان می‌دهد ۸۵ درصد از کل نیروی کاری فعال در کشور ژاپن، تحت‌پوشش بازنشستگی کاری قرار دارند. از طرف دیگر، افراد بالاتر از ۷۵ سال، تنها ۱۰ درصد از هزینه‌های درمانی و پزشکی خود را می‌پردازند، مگر اینکه اعلام کنند از نظر درآمد و منابع مالی در سطح بالایی قرار دارند و می‌توانند هزینه‌های درمانی را بپردازند. در حالت عادی، تمامی افرادی که تحت پوشش بیمه هستند، باید ۳۰ درصد از هزینه‌های درمانی را بپردازند. در برخی شهرهای ژاپن تمامی هزینه‌های سفرهای درون‌شهری و برون‌شهری سالمندان هم برعهده دولت است و این به افزایش سطح رفاه سالمندان و بیشتر شدن قدرت جابه‌جایی آنها در سطح شهر و ارتقای سطح روانی‌شان منجر شده است.
سیستم بازنشستگی توسعه‌یافته در نروژ
نروژ یکی از کشورهای اسکاندیناوی است که سیستم بازنشستگی توسعه‌یافته‌تری دارد و در سال‌های اخیر به‌دلیل افزایش متوسط دستمزد بازنشستگان، سطح فقر در میان مستمری‌بگیران کاهش یافته است. در این کشور، سن بازنشستگی رسمی برای زنان و مردان، ۶۷ سال است و این قانون از سال ۱۹۷۰ میلادی تاکنون اجرا شده است. البته این امکان وجود دارد که از ۶۲ سالگی، فرد خود را بازنشسته اعلام و از مزایای بازنشستگی استفاده کند، اما به کار تمام‌وقت هم ادامه دهد.
بیشتر مردم ۶۷ سالگی را سن بازنشستگی خود انتخاب می‌کنند. در سال‌های اخیر، سیستم بازنشستگی در نروژ تغییر کرده است، اما تا زمانی‌که سیستم قبلی کاملا از دور خارج شود، هردو سیستم در کشور فعال هستند و مزایای هردو سیستم در اقتصاد کشور مشاهده می‌شود. باید در نظر داشت مبلغی که افراد در طول دوره کاری خود به‌عنوان حق بیمه می‌پردازند، بسیار زیاد است و حق بیمه هم به‌طورافزایشی با ارتقای دستمزد افزایش پیدا می‌کند؛ به‌همین‌دلیل صندوق‌های بازنشستگی، توانایی مالی لازم برای پرداخت دستمزد مناسب به بازنشستگان این کشور را دارند و نرخ فقر در این کشور بسیار پایین است. در بیشترین حالت، کارمندان بالغ بر ۵۰ درصد از درآمدشان را به‌عنوان بیمه بازنشستگی پرداخت می‌کنند، اما بعد از اینکه ۴۰ سال از سال‌های کاری آنها سپری شد، می‌توانند ۶۷ درصد از درآمدشان را بعد از کسر مالیات، به‌عنوان‌مستمری بازنشستگی دریافت کنند.نروژ هم مانند دیگر کشورهای صنعتی، با مشکل افزایش سن و نرخ بازنشستگی روبه‌روست. از آنجا که شمار افرادی که وارد بازار کار می‌شوند، کاهشی است و شمار مستمری‌بگیران روند افزایشی دارد، هرساله متوسط پرداختی به بازنشستگان در این کشور کاهش پیدا می‌کند. هم‌اکنون ۷۰ درصد از جمعیت بین ۵۵ تا ۶۴ سال نروژ هنوز بازنشسته نشده‌اند و مشغول به کار هستند، در حالی که به‌طورمتوسط در اروپا ۵۰ درصد افرادی که در این رده سنی قرار دارند، کار می‌کنند.
برنامه روسیه برای افزایش سن بازنشستگی
سن بازنشستگی در روسیه مطابق استانداردهای اولیه اروپایی است. در این کشور متوسط سن بازنشستگی مردان ۶۰ و متوسط سن بازنشستگی زنان ۵۵ سال است. در سال‌های اخیر، درباره افزایش سن بازنشستگی در این کشور صحبت شده، اما از آنجا که امید به زندگی مردان در این کشور اندکی بیش از ۶۰ سال است، این تغییر در آینده نزدیک امکان‌پذیر نیست. وزیر اقتصاد و دارایی این کشور در مصاحبه خود اعلام کرد سن بازنشستگی باید به‌تدریج افزایش یابد و به ۶۳ سال برای زن و مرد برسد. همچنین، در زمینه ضرورت مطالعه بیشتر درباره وضعیت مالی بازنشستگان هم مسائل تازه‌ای مطرح شد که هنوز در میان قانون‌گذاران این کشور در حال بررسی است. از طرف دیگر، افرادی که در شرایط سخت کار می‌کنند، از قبیل افرادی که در شمال روسیه و در مناطق بسیار سرد مشغول به کار هستند یا مادرانی که بیش از ۵ فرزند دارند، می‌توانند زودتر از موعد مقرر درخواست بازنشستگی کنند. طبق آمارهای اخیر، حداقل پرداختی مستمری‌بگیران در این کشور برابر با ۴۰ پوند در ماه است، اما بعد از اضافه شدن مزایای مختلف، هر بازنشسته روسی ۱۱۰ پوند در ماه دستمزد دریافت می‌کند که اندکی کمتر از یک‌سوم متوسط دستمزد ماهانه افراد است. از طرف دیگر، بازنشسته‌ها در این کشور یارانه‌های سفر و تخفیف‌های ویژه برای خرید دارو دریافت می‌کنند و می‌توانند از آن برای خرید از سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای خاص که در روزهای خاص هفته اعلام می‌شود هم، برخوردار شوند. البته سیستم بازنشستگی روسیه در سال‌های اخیر با بحران‌های زیادی مواجه و این بحران بعد از تحریم اقتصادی این کشور توسط کشورهای غربی بیشتر هم شده است.
شرط پرداخت حقوق بازنشستگی در افریقای‌جنوبی
در این کشور، دستمزدهای بازنشستگی به افراد بالای ۶۰ سال داده می‌شود. اگر این افراد مجرد باشند، سالانه ۲هزارو ۷۶۳ پوند دریافت و اگر متاهل باشند، سالانه ۵ هزار و ۵۲۷ پوند دریافت می‌کنند. البته این دستمزد در صورتی پرداخت می‌شود که دارایی سالمندان از ۴۶ هزار پوند کمتر باشد و تحت‌پوشش هیچ صندوق بازنشستگی دیگری قرار نداشته باشند.
بازنشستگان در این کشور ماهانه ۷۵ پوند کمک‌هزینه دریافت می‌کنند و این مبلغ تنها در صورتی به آنها داده می‌شود که نیازمندی آنها به اثبات رسیده باشد، اما نکته مهم رایگان بودن خدمات بهداشتی و درمانی در بیمارستان‌ها و مراکز دولتی این کشور است.
از طرف دیگر، در بسیاری از خانه‌های سالمندان دولتی، خدمات رایگان در اختیار افراد قرار می‌گیرد و حمل‌ونقل هم برای این گروه از افراد، رایگان است، اما افرادی‌که پیش از ۳۰ سال کار کردن یا قبل از ۶۰ سالگی درخواست بازنشستگی داده باشند، به‌طورمتوسط ۳.۶ درصد در سال، دستمزد کمتری دریافت می‌کنند.
قوانین حمایتی در ایتالیا، فرانسه و ایرلند
دستمزد دولتی برای بازنشسته‌های ایتالیایی ۲۱۹ تا ۲۳۰ یورو (معادل ۱۵۹ تا ۱۶۷ پوند انگلستان) است که هر هفته به آنها پرداخت می‌شود. این مبلغ به افراد کمتر از ۸۰ سال داده می‌شود که رقمی معادل ۶۳۶ تا ۶۸۸ پوند در هر ماه است. افراد بالاتر از ۸۰ سال در ایتالیا هر هفته ۱۷۵ پوند دستمزد بازنشستگی دریافت می‌کنند که برابر با ۷۰۰ پوند است. سالمندان این کشور مانند دیگر اقشار جامعه ایتالیا می‌توانند از خدمات بهداشتی و درمانی رایگان در کشور برخوردار شوند. خدمات دیگری که به سالمندان داده می‌شود، بستگی به منطقه محل سکونت آنها دارد؛ برای مثال، افراد بالاتر از ۷۰ سال در روم می‌توانند از اتوبوس و مترو رایگان استفاده کنند.
سن قانونی بازنشستگی در فرانسه ۶۲ سال است و این سن برای افرادی که بین سال‌های ۱۹۵۵ تا ۱۹۷۳ میلادی متولد شده‌اند، اعلام شده است. دستمزد کامل بازنشستگی به افرادی داده می‌شود که بین ۴۰ تا ۴۳ سال در فرانسه کار کرده باشند، اما افرادی که سال‌هایی را برای نگهداری از فرزندشان مرخصی گرفته یا مسئول نگهداری یک فرد ناتوان بوده یا خود با مشکل جسمی مواجه شده‌اند، می‌توانند زمانی که به سن ۶۵ تا ۶۷ سال می‌رسند، درخواست بازنشستگی و دستمزد کامل دریافت کنند بدون اینکه به تعداد سال‌های کاری آنها توجهی شود. افرادی که در بخش خصوصی کار می‌کنند، بعد از ۲۵ سال می‌توانند بازنشسته شوند و معادل ۷۵ درصد از درآمد خود را در ۶ ماه آخر کارشان، به‌عنوان مستمری بازنشستگی دریافت کنند. اما بازنشسته‌ها در فرانسه در صورت تاهل ۱۴هزار و ۹۰۴ یورو در سال و در صورت تجرد ۹هزار و ۶۰۰ یورو برابر با ۶هزار و ۹۸۸ پوند دستمزد دریافت می‌کنند.
نظام بازنشستگی در ایرلند کم‌وبیش شبیه انگلستان است. در این کشور هم، بازنشستگان کمتر از ۸۰ سال ۱۵۹ تا ۱۶۷ پوند در هفته دستمزد دریافت می‌کنند، در حالی که افراد بالاتر از ۸۰ سال ۱۷۵ پوند در هفته مستمری می‌گیرند. سالمندانی که اعلام کنند، توان تامین هزینه‌های گرمایی در زمستان را ندارند، می‌توانند ماهانه ۲۰ پوند بیشتر دریافت کنند. افراد بالاتر از ۷۰ سال، می‌توانند از برق و گاز رایگان استفاده کنند، اما این در صورتی است که شرایط مالی نامساعدی داشته باشند؛ حتی خدمات استفاده از شبکه‌های مختلف تلویزیونی به‌طوررایگان در اختیار این افراد قرار می‌گیرد تا بتوانند دوره سالمندی را به‌خوبی پشت‌سر بگذارند.
توسعه سازمان‌های حمایتی سالمندان در امریکا
با افزایش سن جمعیت در امریکا هر روز بر شمار سازمان‌ها و نهادهایی که به وضعیت سالمندان در این کشور رسیدگی و برای بهبود شرایط زندگی آنها تلاش می‌کنند، افزوده می‌شود. اما درباره میزان دریافتی سالمندان بعد از سن ۶۵ سال نمی‌توان رقم واحدی اعلام کرد. میزان دریافتی سالمندان در این دوره به این بستگی دارد که در کدام ایالت زندگی می‌کنند و اینکه بعد از سن بازنشستگی به کار خود ادامه داده‌اند یا خیر. از طرف دیگر، موقعیت شغلی این افراد طی سال‌های کاری، میزان پس‌انداز و سرمایه‌گذاری‌شان تاثیر بسزایی در دریافتی آنها در دوره بازنشستگی دارد. به‌گزارش مرکز حقوق بازنشستگان در واشنگتن، از میان ۴۴.۷ میلیون نفر بازنشسته‌ای که در امریکا زندگی می‌کنند، نیمی از آنها درآمد کمتر از ۲۰ هزار و ۳۸۰ دلار (معادل ۱۳ هزار و ۲۷۱ پوند) در سال دارند. اما این تنها منبع درآمد سالمندان نیست، بلکه بازنشستگان این کشور می‌توانند از مزایای تامین‌اجتماعی که رقمی بالغ بر ۱۵هزار و ۱۳۲ دلار (۹ هزار و ۸۵۲ پوند) در سال است، برخوردار شوند. این مبلغ در شرایطی به بازنشستگان پرداخت می‌شود که متوسط حقوق پرداختی به افراد شاغل در این کشور برابر با ۴۴ هزار و ۸۸۸ دلار امریکا است. مطالعات نشان می‌دهد ۳ نفر از هر ۵ نفری که از مزایای تامین اجتماعی استفاده می‌کنند، اعلام کرده‌اند که این مبلغ نیمی از درآمدهای بازنشستگی آنها را تشکیل می‌دهد و سهم بزرگی در تامین معاش آنها دارد، اما برای خانوارهای طبقه پایین اقتصادی این کمک‌های مالی بسیارمهم است.
سیستم‌های بهداشتی و مراقبت طولانی‌مدت ایالات‌متحده برای پاسخگویی به نیازهای متنوع و در حال تغییر جمعیت سالمندان که به‌سرعت در حال رشد هستند، فعالیت‌های گوناگونی را انجام می‌دهد. اهمیت جوامع بازنشستگی طبیعی ( NORCs ) برای ارتقای سلامت و سلامت روانی افراد مسن از طریق تلاش‌های مشترک خدمات و حمایت‌های رسمی و غیررسمی خانگی و اجتماعی است. NORC ها یک مدل حیاتی برای سالمندی در محل در نظر گرفته می‌شوند، زیرا افراد مسن ترجیح می‌دهند که در خانه‌های‌شان راحت بمانند و خدمات را می‌توان به‌شیوه‌ای بسیار کارآمدتر و مقرون به‌صرفه‌تر ارائه کرد.
