آلایندگی نیروگاه شازند در کوتاه‌مدت قابل حل نیست
موضوع آلایندگی نیروگاه حرارتی شازند به‌عنوان یکی از چالش‌های جدی زیست‌محیطی در استان مرکزی، نیازمند توجه و تدابیر جامع است. این نیروگاه که در حال‌حاضر ۱۳۰۰ مگاوات برق تولید می‌کند تا سال ۱۴۰۷ به ۳۰ سالگی خواهد رسید. طرح توسعه این نیروگاه که از سال‌های گذشته مطرح بوده، با مخالفت‌های جدی از سوی نهادهای زیست‌محیطی روبه‌رو شده است. این موضوع نشان‌دهنده ضرورت ایجاد توازن بین تولید انرژی و حفظ محیط‌زیست است.
به گفته مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی، موضوع آلایندگی نیروگاه حرارتی شازند مسئله‌ای نیست که در کوتاه‌مدت و به اصطلاح یک‌شبه حل‌وفصل شود. یوسف یوسفی با بیان این مطلب افزود: باید در نظر داشت که عمر مفید نیروگاه حرارتی شازند که در شرایط فعلی ۱۳۰۰ مگاوات برق تولید می‌کند، تا سال ۱۴۰۷ است و به ۳۰ سالگی می‌رسد و در عمل به پایان عمر خود خواهد رسید. هنگامی‌که این بازه زمانی به پایان برسد و عمر این نیروگاه تمام شود، باید برای آن تدابیری اندیشیده شود. از سوی دیگر، موضوع طرح توسعه نیروگاه حرارتی شازند که از سنوات گذشته مطرح بوده، با مخالفت مجموعه حفاظت محیط‌زیست روبه‌رو شده است.
وی در گفت‌وگویی اظهار کرد: از لحاظ قانونی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی اقدامات متعددی برای جلوگیری از ایجاد آلایندگی توسط نیروگاه حرارتی شازند انجام شده است. از جمله اینکه هر ساله این نیروگاه در فهرست صنایع آلاینده قرار می‌دهد تا ۱.۵ درصد از درآمد این مجموعه عظیم صنعتی به‌عنوان عوارض مدیریتی سبز قلمداد شود. از سوی دیگر، با وجود اینکه نیروگاه مصوبه شورای تامین را نیز برای فعلیت‌های خود دارد، به‌عنوان تهدید علیه بهداشت عمومی شکوائیه برای فعالیت این مجموعه بزرگ صنعتی تنظیم شده و در دادگاه نیز پرونده علیه این نیروگاه تشکیل شده است.
وی به دیگر اقداماتی که برای کاهش آلایندگی در این مجموعه عظیم صنعتی اجرایی شده، اشاره کرد و ادامه داد: موضوع دیگر فرآیند پایش آنلاین نیروگاه حرارتی شازند است. در این زمینه پایش آنلاین این نیروگاه پیگیری شده و امیدواریم به‌زودی این فرآیند راه‌اندازی شود. برای اجرای فرآیند پایش آنلاین و اندازه‌گیری میزان آلایندگی، سیستم‌هایی روی دودکش‌های این نیروگاه نصب می‌شود و اطلاعات نوع و حجم آلایندگی به صورت آنلاین در اختیار محیط‌زیست قرار می‌گیرد. مقرر شده تا پایان فروردین یا اوایل اردیبهشت سیستم پایش آنلاین نیروگاه به بهره‌برداری برسد.
بهترین گزینه چیست؟
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی اظهار کرد: درباره نیروگاه حرارتی شازند که فرآیند تولید برق را به شکل وسیع بر عهده دارد، این موضوع مطرح است که در فضایی که این نیروگاه ایجاد شده، می‌توان فرآیند انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر به‌خصوص نیروگاه‌های انرژی خورشیدی جایگزین کرد. باید عنوان کرد که بهترین گزینه برای جایگزینی نیروگاه حرارتی شازند انرژی خورشیدی است و بر این اساس موضوع ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی و تولید برق از این طریق در دستور کار استان قرار دارد. این موارد از جمله ظرفیت‌هایی است که می‌توان روی آن فکر کرد و اقدامات ویژه‌ای انجام داد.
یوسفی به برنامه‌های که برای تولید برق از طریق انرژی خورشیدی در دست اجراست، اشاره و تصریح کرد: نهضت بسیار خوبی برای ایجاد و توسعه انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر به‌ویژه انرژی خورشیدی در استان مرکزی پایه‌گذاری و راه‌اندازی شده که امیدواریم این نهضت ادامه پیدا کند. ایجاد ۵ هزار مگاوات انرژی خورشیدی در سطح استان برنامه‌ریزی‌شده و مقرر شده تا در بازه زمانی ۳ سال آینده راه‌اندازی و به سیکل تولید برق افزوده شود. در حقیقت انرژی خورشیدی جایگزین و جانشین بسیار خوبی برای نیروگاه حرارتی شازند خواهد بود تا بتواند تولید برق را اجرایی کند.
وی بیان کرد: اگر اراده خاصی در این راستا وجود داشته باشد می‌توان تکنولوژی نیروگاه حرارتی شازند را تغییر داد و این غول صنعتی به نیروگاه خورشیدی تبدیل شود. امیدواریم در آینده نزدیک نیروگاه‌های خورشیدی کم‌کم جایگزین نیروگاه‌های آلاینده شوند. این موارد برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت است. اما در فرآیند کوتاه‌مدت تنها می‌توان روی مدیریت مسائل موجود اقدام کرد و این آرزو را داشت که نیروگاه تعطیل شده یا به مکان دیگری منتقل شود. یا اینکه برق از مسیر دیگری تامین شود که این موضوع فرآیند بسیار دشواری است. موضوع دیگر اینکه مازوت‌سوزی مدیریت شود و از سوخت گاز استفاده یا اینکه از فرآیند اورهال استفاده شود.
جریمه ۳درصدی نیروگاه شازند
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی به موضوع قانون هوای پاک اشاره و تاکید کرد: موضوع دیگر ماده ۱۴ قانون هوای پاک است. متأسفانه این ماده قانونی از سال ۱۳۹۶ تا سال ۱۴۰۱ اصلا فعال نبوده است. اما از سال ۱۴۰۱ ماده ۱۴ این قانون فعال شده و جلسات متعددی نیز برای آن برگزار شده و فرآیندهای آن در بازه زمانی ۲ سال گذشته اجرایی شده است. بر این اساس اقداماتی انجام شده و مصوب شده تا بتوان براساس آراء قضایی و پیگیری‌های ویژه و همچنین طبق ماده ۱۴ قانون هوای پاک، ۳ درصد درآمد خالص نیروگاه حرارتی شازند به‌عنوان جریمه پرداخت شود.
یوسفی به موضوع جابه‌جایی نیروگاه حرارتی شازند از مکان فعلی خود براساس قانون هوای پاک اشاره کرد و در این‌باره گفت : موضوع دیگری از در رابطه با ماده ۱۴ قانون هوای پاک مطرح شده بود این است که نیروگاه حرارتی شازند باید از مکان فعلی خود جابه‌جا شود و در مسیر دیگری قرار گیرد. موضوع اجرایی شدن این ماده قانونی نیز در دستور کار قرار دارد تا مطالعات و اقدامات اولیه آن روی آن انجام شود و در نهایت تصمیم گرفته شود تا نیروگاه حرارتی شازند به مکان دیگری منتقل شود. این موضوع یک برنامه بلندمدت است و در کوتاه‌مدت بعید است که پاسخگو باشد.
وی به اختصاص مازوت کم‌سولفور به نیروگاه اشاره کرد و افزود: در زمستان سال ۱۴۰۳ مازوت کم‌سولفور به نیروگاه حرارتی شازند اختصاص داده شد. با اندازه‌گیری‌هایی که انجام شده، مازوت کم‌سولفور می‌تواند یک‌سوم از میزان آلایندگی‌های مازوت پرسولفور را داشته باشد. در نهایت اگر برنامه‌ریزی‌های مدیریتی انجام شود، واحدهای نیروگاه نیز با برنامه فعالیت خواهند کرد. به‌عنوان مثال، اگر از مجموع ۴ واحد نیروگاه حرارتی شازند، اگر ۲ واحد در حالت اورهال و تعمیرات اساسی قرار بگیرد، دیگر سوختی مصرف نخواهد کرد و در نتیجه کاهش تولید برق را به همراه داشته باشد.
پیشنهادات اجرایی
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی به موضوع فیلتراسیون نیروگاه اشاره کرده و گفت: به لحاظ فنی پیشنهاداتی مطرح می‌شود تا فرآیند فیلتراسیون نیروگاه حرارتی شازند به روش‌ها و تکنولوژی‌های جدید، اجرایی شود. بالاخره باید پذیرفت علم پیشرفت کرده است و در این راستا مواردی مطرح می‌شود که این موارد نیز به‌شدت در حال پیگیری است. باید در نظر داشت که فیلتراسیون نیروگاه این‌گونه نیست که یک دستگاه خاصی روی دودکش نصب شود و بگویند که فیلتراسیون انجام شده است. اجرای این فرآیند نیازمند فراهم آوردن زیرساخت‌های متعددی است که با وضعیت فعلی، نمی‌توان این زیرساخت‌ها را تامین کرد.
یوسفی به موانعی که بر سر راه فیلتراسیون نیروگاه قرار دارد اشاره کرد و افزود: نخست اینکه به‌اندازه وسعت زمینی که نیروگاه حرارتی شازند در آن احداث شده یا شاید مقداری بیشتر از وسعت زمین این نیروگاه، فضا موردنیاز است تا سیستم فیلتراسیون نیروگاه در آن احداث شود. فیلتراسیون نیروگاه حرارتی شازند باید از ابتدای فرآیند احداث این مجموعه عظیم صنعتی اجرایی می‌شد که متأسفانه این موضوع انجام نشده است. بررسی‌هایی که انجام شده حاکی از آن است که با وسعت زمین موجود در نهایت شاید تنها برای یک واحد از نیروگاه حرارتی شازند بتوان فرآیند فیلتراسیون ایجاد کرد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، فرآیند فیلتراسیون حدود ۸۰ تا ۹۰ لیتر در ثانیه آب نیاز دارد. حتی اگر فیلتراسیون نیز انجام شود، منابع آبی موردنیاز در منطقه وجود ندارد. اگر برای فیلتراسیون بتوان از پساب هم استفاده کرد، باید روی فرآیند استفاده از پساب نیز اقدامات خاصی انجام شود و مورد تسویه قرار گیرد. این موضوع موارد فنی و اجرایی خاص خود را دارد. موضوع دیگر پسماندهای حاصل از فیلتراسیون است. آهکی که از فرآیند فیلتراسیون به‌عنوان پسماند تولید می‌شود، در نوع خود پسماندی است که باید روی کاربردهای مصارف آن اقدامات خاصی صورت گرفته و بررسی‌های لازم انجام شود. با این وضعیت در وزارت نیرو اراده‌ای برای فیلتراسیون نیروگاه وجود ندارد.
اماواگرهای استفاده از سوخت LPG
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی به دیگر مواردی که می‌توانست به کاهش آلایندگی‌های نیروگاه حرارتی شازند کمک کند اشاره و در این‌باره اظهارکرد: استفاده از سوخت LPG در نیروگاه حرارتی شازند نیز یکی از بحث‌هایی بود که به‌شدت مورد پیگیری قرار گرفت، اما چندین موضوع در این رابطه وجود دارد. یک موضوع بحث مخازن ذخیره LPG است. برای استفاده نیروگاه حرارتی شازند از این نوع سوخت باید حدود ۶۰۰ میلیون مترمکعب LPG ذخیره‌سازی شود، این در حالی است که فرآیند ساخت مخازن ذخیره LPG در نوع خود یک پروژه بسیار زمان‌بر و هزینه‌بر است.
یوسفی تصریح کرد: موضوع بعدی اینکه که امکان ساخت مخازن ذخیره سوخت LPG باید مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد که در برآوردهای اولیه این موضوع رد شده است. موضوع دیگر بحث نرخ سوخت LPG است که هزینه‌های تولید را در نیروگاه حرارتی شازند بالا می‌برد و به نحوی این موضوع نیز منتفی شده است. بحث بعدی این است که LPG باید وجود داشته باشد تا بتوان آن را ذخیره کرد. تولید این نوع سوخت درحال‌حاضر به‌اندازه نیاز انجام می‌شود. تمامی این موارد ریزه‌کاری‌های خاص خود را دارد که باید در جایگاه‌های خاص آنها موردپژوهش و بررسی قرار گیرد.
سخن پایانی
در شرایطی که بحران‌های زیست‌محیطی به چالشی اساسی در کشور تبدیل شده، همکاری میان نهادهای گوناگون و اتخاذ رویکردهای پایدار برای مدیریت منابع انرژی و کاهش آلایندگی بیش از پیش ضروری است. در این میان موضع نیروگاه شازند باید با نگاه کلان و همه‌جانبه دیده شود تا بتوان بهترین راه‌حل را برای حل چالش‌های آن در پیش گرفت. در نهایت اینکه به اعتقاد متولیان امر و کارشناسان، آینده انرژی استان مرکزی نیازمند نگرشی کلان و جامع به مسائل زیست‌محیطی و توسعه پایدار است.
