از جمله چالش‌های این حوزه می‌توان به ضعف برنامه‌ریزی برای کنترل و مهار خشکسالی از طریق اجرای طرح‌های کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری اشاره کرد. مشکلات صنعت کشاورزی برای استان خشک و آبی مانند خراسان جنوبی چندین برابر شده و از آنجایی که شغل غالب مرزنشینان خراسان جنوبی کشاورزی است، از اهمیت بالایی برخوردار است که ضرورت توجه ویژه برای رفع مشکلات و کمبودها را چند برابر می‌کند. چندی پیش رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی از خرید ۷ هزار و ۲۱۴ تن گندم به صورت تضمینی از کشاورزان خبر داد و گفت: تاکنون سه درصد از هزینه گندم خریداری شده به کشاورزان پرداخت شده است.

مهدی جعفری از فعالیت ۱۷ مرکز خرید گندم در استان خبر داد و افزود: امسال ۱۸ هزار هکتار از اراضی استان زیرکشت گندم آبی و یک هزار و ۷۸۰ هکتار هم زیرکشت گندم دیم است.

وی ادامه داد: با توجه به فصل برداشت گندم پیش‌بینی می‌شود امسال ۱۱ هزار تن گندم تحویل مراکز خرید شود و مابقی گندم برای نیاز کشاورزان و بذر سال آینده استفاده شود. جعفری با بیان اینکه از ابتدای فصل خرید گندم تاکنون در خراسان جنوبی ۷ هزار و ۲۱۴ تن گندم به صورت تضمینی از کشاورزان خریداری شده است، افزود: ارزش این میزان گندم ۹۶ میلیارد تومان است. تاکنون سه درصد گندم خریداری شده از کشاورزان وجه آن پرداخت شده و امسال نرخ هر کیلو گندم در خرید تضمینی ۱۵ هزار تومان است. وی با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود در امسال در مجموع ۵۰ هزار تن گندم برداشت شود، ادامه داد: عملیات خرید تضمینی گندم از کشاورزان از پنجم اردیبهشت‌ آغاز شده است.جعفری افزود: از بهره‌برداران خواستاریم گندم مازاد تولیدی خود را به دولت تحویل دهند تا دولت بتواند برنامه‌ریزی لازم برای تامین آرد مردم داشته باشد. از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون رکورد تولید گندم آبی در این استان از ۹ تن در هکتار به ۱۱.۹ تن رسیده که بالاترین رکورد است.

استقبال گندمکاران از طرح تضمینی

چندی پیش محمد زرقی، مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم در با آغاز برداشت گندم در استان اعلام کرد: برداشت گندم از سطح ۱۹ هزار و ۳۳ هکتار از مزارع خراسان جنوبی آغاز شده و پیش‌بینی می‌شود از این سطح ۵۰ هزار و ۹۸ تن گندم برداشت شود. وی از آمادگی ۱۷ مرکز خرید گندم در استان خبرداد و افزود: پیش‌بینی اولیه خرید تضمینی گندم ۱۱ هزار تن با نرخ مصوب ۱۵ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم است.

به گزارش فارس، سید حسن رضوی، مدیر تعاون روستایی خراسان‌جنوبی هم اعلام کرد: از آغاز فصل خرید تضمینی گندم تاکنون، ۱۳ هزار و ۳۱۲ تن از این محصول به ارزش حدود ۲۰۰ میلیارد تومان از کشاورزان استان خریداری شده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۷۰ درصد افزایش دارد. به گفته وی سال قبل در این مدت حدود ۸ هزار تن گندم از کشاورزان استان خریداری شده بود.

رضوی با بیان اینکه تا کنون ۸۴ میلیارد تومان برای خرید گندم به کشاورزان پرداخت شده است افزود: تا کنون تمام مطالبات کشاورزانی که گندم خود را تا اول تیر، به مراکز خرید تحویل داده‌اند پرداخت شده است.وی پیش‌بینی کرد: امسال ۵۰ هزار تن گندم در خراسان جنوبی تولید، که ۱۵ هزار تن آن تحویل مراکز خرید و مابقی برای نیاز خود کشاورزان و بذر سال آینده استفاده شود.

مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی افزود: نرخ هر کیلوگرم گندم در خرید تضمینی امسال ۱۵ هزار تومان است.

رضوی با اشاره به فعال بودن ۱۵ مرکز خرید گندم تعاون روستایی در استان، از بهره‌برداران خواست گندم مازاد تولیدی خود را به دولت تحویل دهند تا دولت بتواند برنامه‌ریزی لازم برای تامین آرد مردم را داشته باشد. وی افزود: امسال ۱۸ هزار هکتار از اراضی استان زیرکشت گندم آبی و هزار و ۷۸۰ هکتار هم زیرکشت گندم دیم است.

کاهش سطح زیرکشت گندم

با وجود تمام موارد یاد شده بسیاری از کارشناسان معتقدند؛ کاهش سطح زیر کشت گندم در استان ریشه در عوامل متعددی نظیر کاهش نزولات جدی دارد. مهدی عصمتی‌پور، معاون بهبود و تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی در گفت‌وگو با ایسنا گفت: کاهش میزان نزولات جوی یکی از عواملی است که در کاهش سطح زیرکشت گندم موثر است. ازآنجایی‌که بخش عمده‌ای از منابع استانی را قنوات به خود اختصاص می‌دهند که هوا بین بوده و دبی خروجی آنها بستگی مستقیم به نزولات جوی دارد، بدیهی است کاهش بارش‌ها به‌شدت سطح زیر کشت محصولات زراعی ازجمله گندم را تحت تاثیر خود قرار داده و آن را با کاهش مواجه می‌سازد.

معاون بهبود و تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی اظهارکرد: تداوم خشک‌سالی‌ها در سنوات گذشته بر دبی خروجی چاه‌های کشاورزی نیز تأثیر منفی داشته است، به‌گونه‌ای که شاهد کاهش سطح اراضی زیر کشت به‌طور مداوم در این منابع آبی هستیم.

عصمتی‌پور با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین اثرات و پیامدهای ناشی از تغییرات اقلیمی در استان افزایش نسبی دما است، ادامه داد: گیاهان خلاف انسان‌ها، قادر به حفظ دمای ثابت و مناسب خود نبوده و دمای اندام‌های‌شان برابر با دمای محیط با چند درجه بیشتر یا کمتر است، بنابراین به علت نوسانات زیاد دمای خاک و هوا، برقراری رابطه دقیق بین پدیده‌های حیاتی گیاه را با مشکل مواجه می‌سازد.

وی افزود: در همین راستا افزایش نسبی دما علاوه بر ایجاد اختلال در فرآیند کاشت و تاثیرات بسزا در طی مراحل فنولوژیکی گیاه موجب افزایش نیاز آبی گیاه نیز می‌شود که این فاکتور در کنار کاهش میزان نزولات جوی می‌تواند به‌عنوان عامل محدوده‌کننده در میزان اراضی اختصاص‌یافته به کاشت محصولات زراعی ازجمله گندم باشد. معاون بهبود و تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی گفت: کاهش میزان رطوبت نسبی از دیگر فاکتورهای محدودکننده سطح زیر کشت است.عصمتی‌پور افزود: ازآنجایی‌که مناسب‌ترین شرایط برای رشد رضایت‌بخش گندم، آب‌وهوای مرطوب و دمای متعادل است، کاهش میزان رطوبت می‌تواند تاثیر چشمگیری بر کاهش عملکرد و سطح زیر کشت داشته باشد.

سخن پایانی

اثرات ناشی از تغییرات آب و هوایی و خشکسالی کشاورزی را در عرصه بین‌المللی تحت تاثیر قرار خواهد داد و اثر آن بر زنجیره تامین و عرضه مواد غذایی احتمالا در همه نقاط جهان قابل مشاهده خواهد بود. علاوه بر این، عواملی مانند رشد جمعیت ممکن است کاری کند که مشکلات امنیت غذایی بیشتر و چالش‌برانگیزتر نمود پیدا کند. از طرفی در کشورهای در حال توسعه، جایگزینی رویه‌های پایدار مانند ایجاد تغییر در شیوه‌های مدیریت محصول یا دامداری یا بهینه‌سازی روش آبیاری با چالش‌های فراوانی مواجه است. تاثیرات تغییرات اقلیمی بر عرضه جهانی غذا یک دغدغه مشترک برای کل جهان است، زیرا کمبود مواد غذایی و افزایش نرخ آن، بحران‌های انسانی و نگرانی‌ در خصوص امنیت ملی کشورها را در پی خواهد داشت.