«زراعت» زیر تیغ خشکسالی
استمرار خشکسالی در گلستان و پایین بودن راندمان آبیاری در این استان سبب شده تا بخش زراعت به‌عنوان نخستین قربانی کم‌آبی متحمل خسارات فراوانی تا مرز نیم میلیون تن غلات در امسال شود. در دهه‌های اخیر کشور شاهد تغییراتی اقلیمی بوده که این امر خود را به اشکال مختلف ازجمله تغییر شکل و شدت بارش‌ها، تغییر توزیع زمانی بارش‌ها، افزایش دما و ذوب شدن ذخایر برفی و درنهایت وقوع پدیده‌های حدی نشان داده است.
سال ها است که روایت خشکسالی پای خود را فراتر گذاشته و استان های شمالی کشور مانند گلستان را هم تحت الشعاع قرار داده است. اگر از بارش های رگباری و سیل آسای سال های ۹۷ و ۹۸ گلستان چشم پوشی کنیم، چند سالی است که عفریت خشکسالی بر گلستان چیره شده است.بر اساس آمارهای رسمی و تجزیه وتحلیل کمی بارش ها در ۶ ماهه نخست سال زراعی آبی از مهر ۱۴۰۱ تاکنون حدود ۴۰ درصد کاهش بارش باران در گلستان اتفاق افتاده است. تغییرات اقلیمی و البته بارشی بیانگر آن است که کشاورزی گلستان امسال هم به مثابه سالیان گذشته در وضع بسیار سخت و بغرنجی قرار دارد.
وقوع خشکسالی بسیار شدید در گلستان
مدیرکل هواشناسی گلستان درباره میزان بارش ها به مهر گفت: میزان بارش در ۶ ماهه اول سال زراعی جاری در گلستان ۱۵۲ . ۷ میلی متر بوده که نسبت به دوره آماری ۴۵ درصد کاهش و نسبت به سال گذشته ۳۸ درصد کاهش داشته است. امان محمد کمالی افزود: بارش به جز آبان ماه در پنج ماه دیگر کاهش فراوانی نسبت به دوره آماری داشته و خشکسالی متوسط تا بسیار شدید در استان رخ داده است. مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گلستان هم میزان کاهش بارش ها در ۶ ماه نخست سال آبی را ۳۷ درصد عنوان کرد و به مهر گفت: درحال حاضر به دلیل خشکسالی و کاهش بارش ها، تنها هفت درصد سدهای گلستان آب دارند که نیازمند مدیریت بیشتر منابع آب در امسال هستیم. سید محسن حسینی گفت: ذخیره آبخوان های استان حدود ۳۸۷ میلیون مترمکعب بوده که حدود ۳۱ درصد کاهش را نسبت به آمار دوره بلندمدت نشان می دهد. وی عنوان کرد: آبخوان های کم عمق حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب و آبخوان های عمیق حدود ۸۷ میلیون مترمکعب کاهش داشته است.
خسارت خشکسالی به زراعت
سرپرست معاونت بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان هم در خصوص آخرین وضعیت تاثیر خشکسالی بر زراعت گلستان به خبرنگاران گفت: کاهش بارندگی و خشکسالی حدود نیم میلیون تن به تولید و راندمان انواع محصولات زراعی گلستان خسارت خواهد زد. علی اکبر مهقانی افزود: براساس آمارهای رسمی بارش باران در فصل زراعی پاییزه گلستان حدود ۴۰ درصد کاهش یافته که اثرات آن در اراضی زراعی شمال استان مانند آق قلا، گمیشان و شمال گنبدکاووس و بر گونه هایی مانند گندم و جو محسوس تر است. وی گفت: حدود ۵۴۰ هزار هکتار از اراضی استان زیر کشت پاییزه رفته که شامل ۳۸۰ هزار هکتار گندم، ۸۸ هزار هکتار جو و ۳۰ هزار هکتار کلزا است. مهقانی تاکید کرد: حدود ۱۴۰ هزار هکتار از اراضی استان تحت تأثیر خشکسالی از دست رفته و خسارت در بخش تولید حدود ۵۰۰ هزار تن برآورد می شود. وی ادامه داد: بارش های اواخر اسفند و اوایل فروردین، امیدها را تا حدی زنده کرده است و درصورتی که داشت به خوبی انجام شود، پیش بینی می شود حدود ۸۸۰ هزار تُن انواع غلات و دانه روغنی تولید شود. وی به شرایط اقلیمی استان اشاره کرد و گفت: در این مرحله، مبارزه با آفات و توجه به تغذیه گیاه با مشورت کارشناسان، بسیار مهم است و هرگونه سهل انگاری در این بخش خسارت های محتمله خشکسالی را تشدید می کند.
راندمان پایین آبیاری
یک کارشناس زراعت هم به مهر گفت: فارغ از آنکه طی سال های اخیر دچار کم بارشی شده ایم و این موضوع فشار زیادی به کشت و زرع وارد می کند، درباره کمبود بهره وری در آبیاری زراعی هم باید چاره اندیشی شود. سبحان احمدی گفت: درحالی که در اراضی مجهز به سامانه های آبیاری شاهد راندمان ۶۰ تا ۹۰ درصدی هستیم، این راندمان در اراضی زراعی سنتی گلستان بین ۳۵ تا ۵۰ درصد در نوسان است که بیانگر هدر رفت بالای آب در این بخش است. احمدی بیان کرد: در کنار فعالیت های به زراعی باید راندمان ناشی از مصرف یک حجم مشخص از آب در زراعت را افزایش دهیم.
خشکسالی درآمد زارعان را کاهش داد
نماینده مرم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی نیز درباره مشکلات ناشی از خشکسالی گفت: کمبود منابع آبی در سال زراعی گذشته درآمد زارعان را به حداقل ممکن رسانده و بسیاری از کشاورزان در بازپرداخت تسهیلات خود به بانک دچار مشکل جدی شده اند. رمضانعلی سنگدوینی گفت: باید با بررسی راهکارهای قانونی علاوه بر چشم پوشی از سود بانکی نسبت به تمدید تسهیلات کشاورزان آسیب دیده از خشکسالی اقدام کند.
سنگدوینی گفت: مشکل کمبود آب در گلستان بسیار جدی است و هرگونه تساهل در رابطه با چاره اندیشی این موضع عواقب سختی برای استان به همراه دارد.
اختصاص ۷۸ درصد منابع آبی به بخش زراعت
نماینده مردم علی آبادکتول در مجلس شورای اسلامی هم معتقد است: ۷۸ درصد منابع آبی گلستان به بخش کشاورزی اختصاص دارد که ۳۵ درصد آن هدر می رود.
رحمت الله نوروزی افزود: اجرای کامل طرح الگوی کشت در کشور نیازمند فراهم شدن الزاماتی است که به دلیل تأثیر فراوان آن در افزایش تولید و درنهایت ایجاد امنیت غذایی باید موردتوجه بیشتر قرار بگیرد. وی با تاکید بر تشکیل اتاق فکر در بخش کشاورزی گلستان، گفت: راه اندازی این اتاق می تواند گره های توسعه بخش کشاورزی را بازکرده و به سرمایه گذاری در این بخش رونق دهد.
سخن پایانی
در سال هّای اخیر در راستای صرفه جویی مصرف آب و بالا بردن راندمان مصرف آب در کشاورزی سخنان زیادی مطرح شده اما تا عمل فاصله زیادی دارد لذا در شرایطی که شاهد کاهش بارش ها و تغییرات اقلیمی در گلستان هستیم ضرورت دارد به صورت ویژه به این بخش توجه شود. اگر تغییر رویکرد در این راستا انجام نشود و صرفه جویی در بخش کشاورزی روی ندهد همچون سال های گذشته، کشاورزان خسارات زیادی را متحمل خواهند شد.
