پروژه ریلی چابهار- زاهدان به عنوان بخشی از کریدور بزرگ شمال به جنوب در شرق کشور حد فاصل زاهدان تا چابهار با هدف اتصال چابهار به شبکه ریلی کشور و توسعه منطقه شرق کشور در حال اجراست و با طول ۶۳۰ کیلومتر به عنوان طولانی ‌ ترین مسیر ریلی کشور محسوب می ‌ شود.

این طرح که با توجه به اهمیت و بزرگی آن به عنوان یک ابرپروژه شناخته می ‌ شود، با هدف ایجاد کریدور شمال- جنوب در شرق کشور و اتصال بندر شهید بهشتی چابهار به شبکه ریلی طراحی شد که به این ترتیب، آسیای میانه و افغانستان به آب ‌ های آزاد اقیانوسی متصل می ‌ شوند. این اتصال مزایای فراوان ترانزیتی برای کشور به همراه دارد و ازآنجاکه چابهار در آینده قطب تجارت و ترانزیت منطقه خواهد شد. به علاوه اینکه حمل ‌ ونقل ارزان، ارتقای امنیت سفر و کاهش بار ترافیکی جاده ‌ ها از بزرگ ‌ ترین مزیت ‌ های خط آهن در سیستان و بلوچستان به ‌ شمار می ‌ رود.

به گفته کارشناسان بهره ‌ برداری از این ابرپروژه ریلی می ‌ تواند تحولی در ترانزیت ریلی ایجاد کند.

احداث این خط ریلی در دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم ‌ بندی شده که از چابهار آغاز و پس از عبور از شهرهای نیکشهر، ایرانشهر و خاش به زاهدان منتهی می ‌ شود. بخشی از این پروژه یعنی محدوده زاهدان - خاش به طول ۱۵۴ کیلومتر پنجشنبه گذشته با حضور محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور، سید میعاد صالحی مدیر عامل شرکت راه ‌ آهن جمهوری اسلامی ایران و حسین مدرس خیابانی استاندار سیستان و بلوچستان افتتاح شد.

نقطه آغاز عملیات اجرایی طولانی ‌ ترین مسیر ریلی

عملیات اجرایی پروژه ریلی چابهار- زاهدان به طول ۶۲۸ کیلومتر و اعتبار ۶۰ میلیون یورو از محل صندوق توسعه ملی از سال ۱۳۸۹ آغاز شد. این پروژه ریلی از لحاظ موقعیت توپوگرافی دارای ۲۰ درصد تپه ماهور، ۴۸ درصد کوهستان و ۳۳ درصد دشت بوده و با حجم بتن ‌ ریزی ۱ . ۹۵ میلیون متر مکعب، احداث ۴۰ دستگاه تونل، ۱۳۷ دستگاه پل بزرگ و هزار و ۸۷۴ دستگاه پل کوچک و با حضور ۳ هزار نفر و ۱۶۰۰ دستگاه ماشین آلات یکی از سنگین ‌ ترین طرح ‌ های ریلی به شمار می ‌ آید.

از دیگر مشخصات ابنیه فنی این خط ریلی می ‌ توان به ۱۳۲ دستگاه ایستگاه و ۵۶ تقاطع اشاره کرد. همچنین در این پروژه از ۴۰۰ دستگاه سوزن و ۹۱ هزار تن ریل استفاده می ‌ شود.

نقش راه ‌ آهن چابهار- زاهدان در اقتصاد کشور

با توجه به جایگاه و نقش کلیدی بندر چابهار در توسعه ترانزیت کشور، پروژه راه ‌ آهن چابهار- زاهدان می ‌ تواند سهم این بندر را در ترانزیت کشور افزایش دهد، آن ‌ طور که برآورد شده، این طرح حداقل ۳۰۰ میلیارد تومان درآمد سالانه حاصل از ترانزیت خواهد داشت. از مزایای این طرح برای توسعه اقتصادی استان ‌ های هم ‌ جوار نیز می ‌ توان به اشتغال ۶ هزار و ۳۰۰ نفری در دوره ساخت و اشتغال ۶۰۰ نفری در دوره بهره ‌ برداری اشاره کرد.

ازآنجاکه حمل ‌ ونقل ریلی یک مد ایمن، سبز و دوستدار محیط زیست به شمار می ‌ آید، بهره ‌ برداری از هر کدام از پروژه ‌ های ریلی با جذب بار ترافیکی از جاده ‌ ها علاوه بر کاهش سوانح جاده ‌ ای در مصرف سوخت کمتر نیز تأثیرگذار خواهد بود.

ترانزیت ۳۰۰ میلیارد تومانی

سرعت جابجایی مسافر در پروژه ریلی چابهار- زاهدان ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت و سرعت جابجایی بار نیز ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت است، بنابراین با توجه به ایمنی بیشتر امکان جذب سهم زیادی از ترافیک جاده را دارد. این طرح ریلی با کاهش ۶۲۸ هزار تردد خودرو در سال، صرفه ‌ جویی سالانه ۸ هزار میلیارد ریالی حاصل از کمتر شدن تصادفات جاده ‌ ای را نیز به همراه خواهد داشت. همچنین اگر پروژه ریلی چابهار- زاهدان زیر بار ترافیک برود، با کاهش ۱۲۶ میلیون لیتر مصرف سوخت به صورت سالانه و کاهش آلاینده ‌ های زیست محیطی، صرفه ‌ جویی ۶۲۹ میلیارد ریالی در سال را برای کشور فراهم می ‌ کند.

این پروژه از لحاظ میزان ترافیک، ظرفیت جابجایی ۲ . ۸ میلیون تن بار و ۹۲۷ هزار نفر مسافر در سال اول بهره ‌ برداری دارد. همچنین برآورد شده که در سال بیستم بهره ‌ برداری این ظرفیت به ۷ . ۷ میلیون تن بار و ۲ میلیون نفر مسافر برسد.

گفتنی است تا کنون ۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از منابع دولتی برای این طرح هزینه شده که ارزش روز آن معادل ۲۵ هزار میلیارد تومان است.

افتتاح راه ‌ آهن خاش- زاهدان با ۷ ایستگاه مسافری

۱۵۴ کیلومتر از پروژه ریلی چابهار- زاهدان به راه ‌ آهن خاش- زاهدان اختصاص دارد که از هفته گذشته مورد بهره ‌ برداری قرار گرفته است.

خیرالله خادمی معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل ‌ ونقل کشور در این رابطه توضیح داد: کارفرمای این پروژه شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل ‌ ونقل بوده و پیمانکار آن قرارگاه خاتم ‌ الانبیاء است. وی مشاور پروژه را مهندسین مشاور هگزا اعلام کرد و گفت که آزمایشگاه فنی مکانیک خاک کنترل امور کیفی این پروژه را بر عهده دارد. به گفته خادمی، حدود ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان برای این محدوده ۱۵۵ کیلومتری هزینه شده که ارزش روز آن معادل ۶ الی ۷ هزار میلیارد تومان است. معاون وزیر راه و شهرسازی می ‌ گوید با بهره ‌ برداری از خط ریلی خاش- زاهدان، تردد ریلی خاش به سمت زاهدان به صورت روزانه تسهیل می ‌ شود و علاوه بر جابجایی مسافر، حمل بار به ‌ ویژه از معادن منطقه نیز تسریع خواهد شد.

به گفته مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل ‌ ونقل کشور، این مسیر ریلی شمال به جنوب در شرق کشور نزدیک ‌ ترین مسیر ریلی است که آسیای میانه را از طریق شرق روسیه به دریای عمان متصل می ‌ کند و نقش مهم ترانزیتی در منطقه خواهد داشت.

وی معتقد است این پروژه زمینه بزرگی برای توسعه شرق کشور و سواحل مکران فراهم کرده و توسعه اقتصادی را برای این منطقه به همراه خواهد داشت.

خادمی ایجاد کریدور ریلی شرق کشور، اتصال بندر تجاری، ترانزیتی و اقتصادی چابهار به شبکه ریلی کشور و کشورهای آسیای میانه، کمک به توسعه سواحل مکران، ایجاد بستر مناسب برای توسعه و رشد شرق کشور اقتصادی سیستان و بلوچستان و اتصال کشورهای آسیای میانه و افغانستان به آب ‌ های آزاد را از مهم ‌ ترین اهداف احداث این پروژه ریلی عنوان
کرد.

وی می ‌ گوید: تمام تلاش ما این است که خط ریلی زاهدان- چابهار و زاهدان- یونسی را به طول هزار و ۵۰۰ کیلومتر را در کمترین زمان، احداث و مورد بهره ‌ برداری قرار دهد تا تحولات چشمگیری در ارتباطات تجاری کشورهای مختلف به ‌ ویژه افغانستان کشور محصور در خشکی و توسعه و پیشرفت استان ‌ های جنوب شرق کشور ایجاد شود.

سخن پایانی

بنابراین گزارش در این مسیر ریلی ۱۵۵ کیلومتری هفت ایستگاه در گستره پنج هزار و ۵۰۰ مترمربع احداث شده است تا شهروندان سیستان و بلوچستان از به ‌ روزترین و بهترین امکانات در حین سفر برخوردار شوند. حمل ‌ ونقل ارزان، ارتقای امنیت سفر و کاهش بار ترافیکی جاده ‌ ها از بزرگ ‌ ترین مزیت ‌ های خط آهن در سیستان و بلوچستان بشمار می ‌ رود و به گفته خادمی، بر اساس برنامه ‌ ریزی انجام شده سالانه هشت میلیون تن کالا و دو میلیون مسافر از طریق این خط مهم ریلی جابجا خواهد شد.