در یک سخنرانی درباره جایگاه فناوری تولید آهن اسفنجی و الزامات مالیاتی آن صحبت کرده‌اید. ابتدا بفرمایید اساس فناوری مورداستفاده در این صنعت چیست؟

دکتر شاهرخی: صنعت تولید آهن اسفنجی در ایران و جهان به طور انحصاری بر پایه فناوری میدرکس استوار است. مالکیت این تکنولوژی در اختیار شرکت کوبه استیل ژاپن است و نمایندگی انحصاری آن در ایران نیز با دو شرکت «مهندسی فن‌آور معادن و فلزات (MMTE)» و «ایریتک» قرار دارد. این فناوری یک چارچوب فنی کاملاً مشخص و تغییرناپذیر دارد؛ تولید تنها بر پایه دو ماده اولیه اصلی یعنی گندله آهن و گاز طبیعی صورت می‌گیرد و تجهیزات اصلی مانند ریفورمر و کوره عمودی ثابت هم به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که امکان استفاده از هیچ ماده اولیه دیگری وجود ندارد.

شما به پیامدهای مالی این ساختار فنی اشاره کرده‌اید. این موضوع چه ارتباطی با تبصره ۳ ماده ۲۶ قانون مالیات بر ارزش افزوده دارد؟

دکتر شاهرخی: در فرآیند میدرکس، گاز طبیعی یک ماده اولیه اصلی و مصرفی است. بنابراین طبق تبصره ۳ ماده ۲۶ قانون مالیات بر ارزش افزوده، مالیات پرداختی بابت آن باید به عنوان اعتبار مالیاتی برای واحد تولیدی محسوب و تهاتر شود. این رویه مشابه مواردی است که برای برخی کالاها نرخ متفاوت مالیات تعیین می‌شود، اما مالیات ماده اولیه برای تولیدکننده در نهایت یک اعتبار تلقی می‌شود.

در بخش دیگری از یادداشت، نسبت به تفسیرهای مضیق مالیاتی و آثار آن هشدار داده‌اید. این تفسیرها چه پیامدی برای واحدهای تولیدی دارد؟

دکتر شاهرخی: شرایط صنعت فولاد به دلیل تحریم‌های سنگین، بسیار دشوار است. هر تفسیر محدودکننده مالیاتی فشار را چند برابر می‌کند.

اولاً افزایش فشار مالی و کاهش نقدینگی رخ می‌دهد؛ چون وقتی درآمد و سود ناخالص کاهش پیدا کرده، هر عدم پذیرش اعتبار مالیاتی قانونی یا افزایش بار مالیاتی، جریان نقدی شرکت‌ها را به‌طور مستقیم تحت فشار می‌گذارد.

ثانیاً در بلندمدت این سیاست‌ها حتی درآمد دولت را هم کاهش می‌دهد؛ چون با تضعیف بنیه مالی شرکت‌های فولادی، سودآوری‌شان افت می‌کند و در نهایت پایه مالیاتی قابل وصول دولت هم کوچک‌تر می‌شود.

موضع رسمی شرکت MMTE در این زمینه چیست؟ آیا ارزیابی فنی شرکت صاحب‌لیسانس روشن است؟

دکتر شاهرخی: بله؛ نظر رسمی و کارشناسی ما به عنوان نهاد صاحب لیسانس این است که براساس ماهیت فنی فرآیند میدرکس، گاز طبیعی به‌طور کامل مشمول تبصره قانونی مورد بحث است. این نتیجه‌گیری کاملاً بر داده‌های واقعی و ماهیت تکنولوژی استوار است.

نقش ایمیدرو در این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید و در صورت عدم حل مسئله، اقدام بعدی چیست؟

دکتر شاهرخی: ایمیدرو به عنوان نهاد بالادستی و سیاست‌گذار می‌تواند نقش بسیار مهمی در تسهیل و شفاف‌سازی این موضوع داشته باشد. اما اگر نتیجه مطلوب حاصل نشود، شرکت‌های فعال در این صنعت کاملاً مصمم هستند از مسیر قانونی، یعنی *دیوان عدالت اداری*، برای احقاق حقوق خود اقدام کنند.