آینده بورس چگونه خواهد بود؟ تحلیل‌ها و پیش‌بینی‌ها
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که هم‌اکنون بازار سرمایه و اقتصاد ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد، مسئله ناترازی انرژی است. با نزدیک شدن به فصل تابستان، این ناترازی به‌ویژه در دو حوزه برق و آب بیشتر نمایان می‌شود.
تابلوی معاملاتی بازار در روز سه‌شنبه به رنگ سبز درآمد، اما همچنان سردرگمی و بلاتکلیفی در معاملات سرمایه‌گذاران مشهود بود. ادامه گمانه‌زنی‌ها درباره دور بعدی مذاکرات هسته‌ای و همچنین تکذیب نامه‌ای که در مورد دو شرکت خودروسازی منتشر شده بود، باعث افزایش فضای بی‌اعتمادی در بازار شد. پس از رشد شاخص کل بورس در ماه گذشته، روند صعودی اخیر به اصلاحاتی در محدوده ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی دچار شده است. به نظر می‌رسد تا زمانی که ابهام در چشم‌انداز سیاسی و مذاکراتی و همچنین تشدید ناترازی‌های انرژی ادامه داشته باشد، انتظار صعود مداوم از بازار منطقی نخواهد بود. باید دید که در روزهای آینده، این کلاف‌های سردرگم بازار چگونه باز خواهند شد.
علی بهشتی روی، کارشناس بازار سرمایه، در خصوص وضعیت بازار عنوان کرد: بازار سرمایه هفته جاری در سایه تحولات سیاسی و اقتصادی، روندی نوسانی را سپری کرده است. مذاکرات اخیر روز جمعه که با نتایج نسبتا امیدوارکننده‌ای همراه بود، به ایجاد فضایی آرام در حوزه سیاسی کمک کرد. اظهارات مثبت طرفین مذاکره، پیشنهادهای مطرح‌شده و همچنین بحث سفر رئیس‌جمهور به عمان، به کاهش ریسک‌های سیستماتیک در بازار منجر شده است. این تحولات، سیگنال‌های مثبتی به بازار سرمایه ارسال کرد و فعالان بازار نیز این پیام‌ها را دریافت کردند. در نتیجه، بازار در مسیر منطقی و طبیعی خود قرار گرفت و تا حدی از التهابات سیاسی فاصله گرفت.
با‌این‌حال، این روند مثبت چندان پایدار نماند. انتشار نامه‌ای بحث‌برانگیز درخصوص جلوگیری از واگذاری سهام خودروسازان، بار دیگر بازار را تحت‌تاثیر قرار داد. این نامه که به‌صورت رسمی در سامانه کدال منتشر شد، به بسته شدن نمادهای مرتبط و ایجاد نوسانات منفی در بازار منجر شد. چنین نامه‌ای، با وجود ظاهر رسمی و تاثیرگذاری بالا، مورد تکذیب قرار گرفت. زیان‌های مالی واردشده به سهامداران در اثر این نوسانات منفی قابل‌توجه است، اما مانند ماجرای معروف «۱۷ اردیبهشت‌ماه» که انتشار نامه تغییر نرخ خوراک شرکت‌های پالایشی و پتروشیمی اصلاح کم‌سابقه‌ای را در بازار موجب شد، شفاف‌سازی کاملی درباره این مسائل انجام نمی‌شود و مسوولیت این ضررها بر عهده هیچ‌کس قرار نمی‌گیرد.
با تکذیب این نامه، بازار به روند نسبی عادی خود بازگشت. این اتفاقات نشان‌دهنده آن است که بازار سرمایه، در شرایطی که از ریسک‌های سیستماتیک به دور باشد، توانایی طی کردن مسیر منطقی و پایدار خود را دارد. با‌این‌حال، بزرگ‌ترین تهدید برای این بازار، ریسک‌های سیستماتیکی است که به‌صورت سیاسی و اقتصادی به آن تحمیل می‌شود.
بهشتی روی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که در حال حاضر بازار سرمایه و اقتصاد ایران را تهدید می‌کند، مساله ناترازی انرژی است. با نزدیک شدن به فصل تاسبتان، این ناترازی به‌ویژه در دو حوزه برق و آب نمود بیشتری پیدا می‌کند. عوامل متعددی ازجمله شرایط جوی، استفاده از تکنولوژی‌های قدیمی، عدم دسترسی به فناوری‌های روز دنیا به دلیل تحریم‌ها و ضعف در مدیریت منابع، به تشدید این مشکل دامن زدند. این عوامل ایران را در چرخه‌ای معیوب گرفتار کرده است که در آن، نه‌تنها امکان بهره‌مندی از تکنولوژی‌های پیشرفته وجود ندارد، بلکه مدیریت ناکارآمد منابع نیز به مشکلات افزوده است.
صنایع کلیدی مانند فولاد و سیمان بیش از همه تحت‌تاثیر این ناترازی قرار دارند. قطعی برق و محدودیت‌های انرژی، تولید این صنایع را مختل کرده و سودآوری آنها را به خطر انداخته است. از سوی دیگر، کاهش تولید در صنایع کلیدی مانند فولاد و سیمان، هزینه‌های پروژه‌های عمرانی و زیرساختی را افزایش می‌دهد. این افزایش هزینه‌ها، در بخش صنعتی و مسکونی، فشار مضاعفی بر اقتصاد جامعه وارد می‌کند.
بهشتی روی در پایان افزود: برای مقابله با ناترازی انرژی و کاهش اثرات منفی آن بر بازار سرمایه و اقتصاد کشور، ضروری است که رویکردهای مدیریتی بهبود یابد و امکان بهره‌مندی از تکنولوژی‌های روز دنیا فراهم شود. سرمایه‌گذاری در فناوری‌های مدرن و به‌روز، به‌ویژه در حوزه تولید و مدیریت انرژی، می‌تواند به بهینه‌سازی مصرف منابع و افزایش بهره‌وری صنایع کمک کند. همچنین، رفع موانع بین‌المللی برای دسترسی به دانش فنی و تجهیزات پیشرفته، از طریق دیپلماسی فعال و مذاکرات هدفمند، می‌تواند راهگشا باشد.
در پایان، باید تاکید کرد که ثبات سیاسی و کاهش ریسک‌های سیستماتیک، همراه با مدیریت صحیح منابع و استفاده از فناوری‌های نوین، می‌تواند بازار سرمایه ایران را به مسیری پایدار و رو به رشد هدایت کند. با‌این‌حال، تا زمانی که چالش‌هایی مانند ناترازی انرژی و دخالت‌های غیرمنطقی در بازار ادامه داشته باشد، دستیابی به این هدف دشوار خواهد بود.
ایمان رئیسی، کارشناس بازار سرمایه، شرایط بازار را این‌گونه مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد: چشم‌انداز بازار نسبت به مذاکرات مثبت به نظر می‌رسد و این موضوع به ایجاد فضایی امیدوارکننده در میان سرمایه‌گذاران منجر شده است. برخلاف گذشته که اخبار مربوط به تاخیر یا چالش‌های مذاکرات، واکنش‌های شدیدی در بازارهای طلا و دلار ایجاد می‌کرد، این‌بار این بازارها نیز نسبت به روند مذاکرات خوش‌بین هستند و نوسانات شدیدی از خود نشان نداده‌اند. این خوش‌بینی نشان‌دهنده اعتماد نسبی بازار به نتایج احتمالی مذاکرات و کاهش ریسک‌های سیاسی است.
عواملی مانند نرخ بهره بدون ریسک و نرخ اخزا (اوراق خزانه اسلامی) نیز باید در تحلیل وضعیت بازار مدنظر قرار گیرند. این عوامل، هرچند در سایه ریسک‌های سیاسی قرار دارند، اما تاثیر قابل‌توجهی بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران دارند و نمی‌توان از آنها چشم‌پوشی کرد. یکی از گروه‌های کلیدی که همواره بر کل بازار اثرگذار بوده، گروه خودرویی است. این گروه به دلیل وزن بالای خود در بازار، نقش تعیین‌کننده‌ای در روند کلی شاخص‌ها دارد. با‌این‌حال، تصمیمات غیرمنتظره و نامه‌های ناگهانی، مانند آنچه درباره توقف واگذاری سهام ایران‌خودرو و سایپا منتشر شد، اعتماد سرمایه‌گذاران را خدشه‌دار کرد. این‌گونه اقدامات که به‌صورت غیرمنتظره قوانین جدیدی را وضع می‌کنند، به‌سرعت تکذیب می‌شوند، اما تاثیر منفی آنها بر بازار و سهامداران غیرقابل‌انکار است.
رئیسی در ادامه افزود: یکی از مهم‌ترین موانع پیش روی بازار سرمایه درحال‌حاضر، مساله ناترازی انرژی، به‌ویژه در حوزه برق، است. در صورتی که این چالش‌ها وجود نداشت، بازار سرمایه می‌توانست رشد قابل‌توجهی را تجربه کند. اما ناترازی انرژی، با تاثیر بر تولید و سودآوری شرکت‌ها، به عاملی بازدارنده تبدیل شده است.
این مشکل تنها به صنایع سیمان و فولاد محدود نمی‌شود و می‌تواند به‌تدریج دامن‌گیر سایر بخش‌های صنعتی شود، که این امر ضرورت مدیریت صحیح و فوری این بحران را بیش از پیش نمایان می‌کند. در میان گروه‌های بورسی، گروه‌های خودرویی و بانکی به‌عنوان گروه‌های پساتحریمی، پتانسیل بالایی برای رشد دارند. این گروه‌ها در ماه‌های اخیر واکنش‌های مثبتی به تحولات سیاسی نشان دادند و انتظار می‌رود با کاهش نرخ دلار و تداوم گشایش‌های سیاسی، به روزهای اوج خود بازگردند.
