فاجعه بندر شهید رجایی هشداری برای کارخانه‌های ناایمن شیراز
شیراز، با زیبایی‌های طبیعی و هوای پاک خود شناخته می‌شود، اما امروز با چالش‌های زیست‌محیطی جدی مواجه است. درحالی‌که شیراز به‌عنوان یک مقصد گردشگری مهم در ایران شناخته می‌شود، آلودگی‌های ناشی از وجود برخی کارخانه‌ها در این شهر می‌تواند تهدیدی جدی برای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی شیراز باشد.
شیراز که به هوای پاک و طبیعت بکر خود شهره است، امروز با چالش‌های زیست‌محیطی ناشی از فعالیت کارخانه‌های آلاینده‌ای مانند سیمان، روغن نباتی و پشم‌شیشه دست‌وپنجه نرم می‌کند. به گزارش ایلنا، این صنایع، که زمانی در حاشیه شهر قرار داشتند، با گسترش مناطق مسکونی به تهدیدی جدی برای سلامت شهروندان و محیط زیست تبدیل شده‌اند.
برنامه‌ریزی برای انتقال کارخانه روغن نباتی با مخازن فرسوده
ضرورت انتقال این واحدها به خارج از شهر، سال‌هاست در دستور کار قرار دارد، اما موانعی مانند کمبود بودجه، پیچیدگی‌های مالکیتی و نبود هماهنگی بین نهاد‌ها، این روند را کند کرده است. با این حال، تلاش‌های اخیر برای جابه‌جایی این کارخانه‌ها، از جمله برنامه‌ریزی‌های زمان‌بندی‌شده و پیگیری‌های مستمر در کارگروه‌های ماده ۱۴ قانون هوای پاک و ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها، نویدبخش گام‌هایی عملی برای کاهش آلودگی و مخاطرات زیست‌محیطی است.
موفقیت‌هایی مانند انتقال کارخانه ریشمک و مخازن سوخت در سال‌های گذشته، نشان‌دهنده امکان‌پذیر بودن این جابه‌جایی‌ها با همکاری بین‌نهادی است. برنامه‌ریزی‌های زمان‌بندی‌شده و نظارت دقیق بر اجرای این پروژه‌ها، نویدبخش تحقق شهری پاک‌تر و ایمن‌تر برای شهروندان شیرازی است.
موفقیت انتقال کارخانه ریشمک، الگویی برای سایر واحدها
معاون محیط زیست انسانی اداره‌کل حفاظت محیط زیست فارس در این باره گفت: انتقال کارخانه‌های آلاینده مانند سیمان، روغن نباتی و پشم‌شیشه به خارج از شهر شیراز با جدیت در حال پیگیری است و برنامه‌ریزی‌های زمان‌بندی‌شده برای کاهش مخاطرات زیست‌محیطی این واحدها در دستور کار قرار دارد.
قاسم نهاوندی با اشاره به اینکه کارخانه‌هایی مثل سیمان، روغن نباتی و پشم‌شیشه هر بار که بحث انتقال شان مطرح می‌شود، به‌دلیل خصوصی بودن و ادعای کمبود بودجه، با چالش مواجه می‌شوند، افزود: این یک کلاف سردرگم است، اما اگر حادثه‌ای رخ دهد، هیچ عذر و بهانه‌ای پذیرفتنی نخواهد بود. برخی از این واحدها، مانند مخازن فرسوده کارخانه روغن نباتی، به‌دلیل قدمت و فرسودگی، بالقوه خطرناک هستند. هرچند نوع فعالیت برخی از این کارخانه‌ها شاید به‌اندازه حادثه بندر شهید رجایی خطرناک نباشد، اما به‌لحاظ زیست‌محیطی، به‌ویژه کارخانه سیمان، حساسیت بالایی دارند و باید جابه‌جا شوند.
وی ادامه داد: برای کارخانه سیمان فارس، برنامه زمان‌بندی مشخصی تعیین شده و تا پایان سال ۱۴۰۴، کل تجهیزات باید به مکان جدید در نزدیکی خرامه منتقل شده و آماده بهره‌برداری باشد. این موضوع با جدیت دنبال می‌شود. کارخانه پشم‌شیشه نیز موظف به جابه‌جایی شده و ساخت‌وساز در مکان جدید در منطقه ویژه اقتصادی شیراز در حال انجام است. پیش‌بینی می‌شود تا نیمه نخست ۱۴۰۴، انتقال این کارخانه تکمیل شود.
نهاوندی با بیان اینکه کارخانه ریشمک چند سال پیش با پیگیری‌های محیط زیست به منطقه لپویی منتقل شد که نمونه موفقی از این تلاش‌هاست، گفت: برای کارخانه روغن نباتی نیز برنامه زمان‌بندی وجود دارد، اما به‌دلیل پیچیدگی‌های مالکیتی، از جمله مالکیت اوقاف بر بخشی از زمین، پیشرفت کندتر است. این کارخانه در مرکز گردشگری شیراز قرار دارد و حضورش نامطلوب است.
وی یادآور شد: برخی واحدها، مانند مخازن بنزین و گازوئیل در بلوار امیرکبیر، با پیگیری‌های مستمر به کنار پالایشگاه منتقل شدند که خطر بالقوه را رفع کرد. اما انتقال کارخانه‌های بزرگ نیازمند اراده جمعی و همکاری نهادهای بالادستی است. محیط زیست به‌تنهایی نمی‌تواند این چالش‌ها را حل کند. در کارگروه ماده ۱۴ قانون هوای پاک، انتقال واحدهای آلاینده درون‌شهری در اولویت است و ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها نیز جابه‌جایی مشاغل مزاحم را الزام می‌کند.
برخی واحدها مخاطرات خاصی دارند و باید با حساسیت بیشتری دنبال شوند
معاون محیط زیست انسانی اداره‌کل حفاظت محیط زیست فارس تاکید کرد: با مدیرکل بحران استانداری و مدیر پدافند غیرعامل مکاتبه و گفت‌وگو کرده‌ایم. برخی واحدها مخاطرات خاصی دارند و باید با حساسیت بیشتری دنبال شوند. شرایط شیراز نسبت به کلانشهرهایی مثل تهران، که واحدهای صنعتی بزرگ در بافت مسکونی دارند، بهتر است، اما همین تعداد محدود نیز باید منتقل شوند.
وی در پایان از رسانه‌ها خواست تا زمانی که انتقال‌ها به نتیجه نرسیده، بااحتیاط اطلاع‌رسانی کنند و در ادامه تصریح کرد: تلاش‌های زیادی در جریان است و با تعامل نهاد‌ها، امیدواریم این موضوع به خیر به سرانجام برسد.
برنامه‌ریزی برای انتقال کارخانه روغن نباتی با مخازن فرسوده
مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس نیز گفت: انتقال واحدهای صنعتی آلاینده در شیراز، از جمله کارخانه‌های سیمان، روغن نباتی و پشم‌شیشه، با برنامه‌ریزی دقیق و نظارت مستمر در حال پیگیری است تا مخاطرات زیست‌محیطی و ایمنی برای شهروندان کاهش یابد.
غلامرضا غلامی با اشاره به اینکه برخی از واحدهای صنعتی که در شیراز فعالیت می‌کنند، ممکن است مشکلات و خطراتی مشابه حوادث گذشته داشته باشند یا نوع فعالیتشان به‌گونه‌ای باشد که چندان خطرآفرین تلقی نشود، افزود: با این حال، مخزن‌های برخی واحدها، مانند کارخانه روغن نباتی، هم قدیمی و هم فرسوده هستند و به همین دلیل باید جابه‌جا شوند. این فرسودگی می‌تواند خطراتی برای محیط زیست و سلامت عمومی ایجاد کند.
وی ادامه داد: کارخانه سیمان فارس به‌دلیل حساسیت‌های زیست‌محیطی، از جمله تولید گردوغبار و آلودگی هوا، باید از بافت شهری خارج شود. برنامه زمان‌بندی مشخصی برای این جابه‌جایی تدوین شده و طبق آن، تا پایان سال ۱۴۰۴، کل تجهیزات این کارخانه به مکان جدید منتقل خواهد شد و آماده بهره‌برداری می‌شود. این موضوع با جدیت دنبال می‌شود و در مصاحبه تلویزیونی امشب نیز بر ضرورت اجرای این برنامه تاکید شد.
غلامی با اشاره به اینکه کارخانه پشم‌شیشه نیز جزو واحدهایی است که موظف به جابه‌جایی شده و فرآیند انتقال آن در حال انجام است، خاطرنشان کرد: ساخت‌وسازها و برنامه‌ریزی‌های لازم در مکان جدید این کارخانه، که در منطقه‌ای خارج از شهر تعیین شده، در جریان است. این پروژه با نظارت دقیق پیش می‌رود تا اطمینان حاصل شود که انتقال به‌موقع انجام خواهد شد و فعالیت‌های صنعتی در محیطی ایمن‌تر ادامه یابد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس گفت: کارخانه ریشمک چند سال پیش با پیگیری‌های سازمان حفاظت محیط زیست به خارج از شهر منتقل شد. این جابه‌جایی اتفاق بسیار خوبی بود و نشان داد که تلاش‌های هماهنگ می‌تواند نتایج مثبتی به همراه داشته باشد. این تجربه به‌عنوان الگویی برای سایر واحدهای آلاینده مورداستفاده قرار می‌گیرد.
غلامی با بیان اینکه کارخانه روغن نباتی نیز برنامه زمان‌بندی برای جابه‌جایی دارد و این موضوع باید حتما اجرایی شود، می‌افزاید: فرسودگی مخازن این کارخانه و قرارگیری آن در منطقه‌ای شهری، ضرورت انتقال را دوچندان کرده است. این پروژه با جدیت توسط دستگاه‌های مسئول پیگیری می‌شود تا از مخاطرات احتمالی جلوگیری شود.
وی ادامه داد: برای جابه‌جایی این واحدها، به اراده جمعی و همکاری دستگاه‌های مختلف نیاز است. به‌عنوان‌مثال، در بلوار امیرکبیر، مخازن بنزین و گازوئیل که خطر جدی برای ساکنان داشتند، با پیگیری‌های مستمر به کنار پالایشگاه منتقل شدند. این اقدام خطر را به‌طور کامل رفع کرد و نمونه‌ای موفق از همکاری بین‌نهادی بود. این تجربه نشان می‌دهد که با هماهنگی و تعامل، می‌توان چالش‌های بزرگ را حل کرد.
انتقال واحدهای صنعتی آلاینده تنها با تلاش سازمان محیط زیست به نتیجه نمی‌رسد
غلامی با بیان اینکه انتقال واحدهای صنعتی آلاینده تنها با تلاش سازمان حفاظت محیط زیست به نتیجه نمی‌رسد، عنوان کرد: چالش‌های متعددی مانند مسائل مالی، حقوقی و زیرساختی وجود دارد که بدون همراهی دستگاه‌های بالادستی، دستیابی به نتیجه دشوار است. تعامل با مدیریت بحران استانداری، پدافند غیرعامل و سایر نهاد می‌تواند این فرآیند را تسریع کند.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس تاکید کرد: شرایط شیراز نسبت به برخی کلان‌شهرها مانند تهران، که واحدهای صنعتی بزرگ در بافت مسکونی دارند، بهتر است، اما واحدهای موجود در شیراز نیز حساسیت‌های خاص خود را دارند.
وی افزود: در کارگروه ماده ۱۴ قانون هوای پاک، موضوع انتقال واحدهای صنعتی آلاینده درون‌شهری به‌طور ویژه بررسی می‌شود. همچنین، بر اساس بند ۲۰ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها، مصوب سال ۱۳۴۵، انتقال واحدهای آلاینده و مشاغل مزاحم در دستور کار قرار دارد. این قانون، شهرداری‌ها را موظف به جلوگیری از فعالیت مشاغلی می‌کند که باعث آلودگی یا مزاحمت برای شهروندان می‌شوند. این چارچوب قانونی، مبنای اقدامات جاری برای جابه‌جایی واحدهای آلاینده در شیراز است.
سخن پایانی
انتقال واحدهای صنعتی آلاینده از جمله چالش‌های جدی در شهر شیراز به‌شمار می‌رود که نیازمند همکاری و اراده جمعی از سوی نهادهای گوناگون است. به گفته مسئولان، کارخانه‌هایی مانند روغن نباتی و سیمان، به دلیل مشکلات زیست‌محیطی و خطرات بالقوه‌ای که برای ساکنان دارند، باید به مکان‌های جدید منتقل شوند. در این راستا، پیگیری‌های مستمر و برنامه‌ریزی دقیق برای جابه‌جایی این واحدها در حال انجام است. به‌عنوان‌مثال، کارخانه ریشمک با موفقیت به منطقه لپویی منتقل شده و این اقدام به‌عنوان یک نمونه موفق از تلاش‌های هماهنگ بین‌نهادها محسوب می‌شود، اما درباره کارخانه روغن نباتی، پیچیدگی‌های مالکیتی و فرسودگی مخازن، روند انتقال را کند کرده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس نیز بر اهمیت نظارت مستمر بر فعالیت‌های صنعتی تاکید و خاطرنشان کرد که برخی واحدها به‌دلیل فرسودگی و خطرات بالقوه باید با حساسیت بیشتری موردتوجه قرار گیرند. همچنین، جابه‌جایی کارخانه سیمان فارس تا پایان سال ۱۴۰۴ برنامه‌ریزی شده و انتظار می‌رود این انتقال به کاهش آلودگی هوا و بهبود شرایط زیست‌محیطی کمک کند.
به‌طورکلی، این روند نیازمند همکاری نزدیک بین‌نهادها و آگاهی‌رسانی مناسب به رسانه‌ها و جامعه است تا در نهایت سلامت عمومی و محیط زیست حفظ شود.
