ایمنی خودرو در هزار توی کیفیت
در سال‌های اخیر، آمار مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات جاده‌ای در ایران به سطحی نگران‌کننده رسیده و کشورمان را در میان بالاترین نرخ‌های تلفات جاده‌ای جهان قرار داده است. بررسی‌ها و تحلیل‌های کارشناسانه نشان می‌دهد که یکی از عوامل اصلی این بحران، کیفیت پایین خودروهای تولید داخل و نبود استانداردهای ایمنی کافی در بخش قابل‌توجهی از ناوگان حمل‌ونقل کشور است. سهم بالای خودروهای بی‌کیفیت، به‌ویژه در میان خودروهای سواری پرتیراژ، در وقوع حوادث مرگبار و افزایش شدت آسیب‌ها غیرقابل انکار است. مطابق آمار پلیس راهور، بیش از نیمی از تلفات تصادفات جاده‌ای به سرنشینان خودروهایی مانند پژو و پراید مربوط می‌شود؛ خودروهایی که نه‌تنها از نظر استحکام بدنه و تجهیزات ایمنی در سطح پایینی قرار دارند، بلکه بسیاری از امکانات ایمنی اولیه نظیر کیسه هوا و ترمز ضدقفل یا به‌صورت آپشن و با هزینه اضافی عرضه می‌شوند. این وضعیت در حالی است که در کشورهای پیشرو، رعایت استانداردهای ایمنی و کیفیت خودروها یک الزام قانونی و غیرقابل چشم‌پوشی است و ارتقای سطح ایمنی خودروها به کاهش چشمگیر تلفات و خسارات جاده‌ای منجر شده است. در کنار عوامل انسانی و مشکلات زیرساختی، بی‌توجهی به کیفیت و ایمنی خودروها، زنجیره‌ای از پیامدهای منفی را برای سلامت عمومی، اقتصاد و نظام سلامت کشور به همراه داشته است. افزایش هزینه‌های درمانی، از دست رفتن نیروی کار و تحمیل بار اقتصادی سنگین بر خانواده‌ها و جامعه، تنها بخشی از پیامدهای این بحران است. صمت در این گزارش به بهانه ۷ اردیبهشت روز ایمنی حمل‌ونقل با کارشناسان حوزه خودرو در این زمینه گفت‌وگویی داشته که در ادامه می‌خوانید.
تله بزرگی به‌نام خودروهای بی‌کیفیت
مسیح فرزانه، کارشناس حوزه خودرو با اشاره به بروز تصادفات جاده‌ای و کیفیت پایین خودروها به صمت اظهار کرد: آنچه در جاده‌های کشور شاهد آن هستیم بروز تصادفات و حوادث بسیار است که نشان از ضعف ساختاری در این بخش دارد. البته همان‌طور که می‌دانید تنها کیفیت خودروها در بروز تصادفات جاده‌ای تاثیرگذار نیست، در این میان نباید از نبود راه استاندارد و عامل انسانی غفلت کرد؛ یعنی در یک ارزیابی قابل‌قبول باید هر یک از این سه مورد به‌طور همزمان مورد ارزیابی قرار گیرد و در نهایت سهم هر یک مشخص شود. اگرچه به وضوح هم درباره کیفیت خودروها و هم استانداردهای جاده‌ای، دچار مشکلات ساختاری و اساسی هستیم و گاه نمی‌توان گفت یکی از این عوامل تاثیر بیشتر یا کمتری دارد، بدتر اینکه متاسفانه فرهنگ رانندگی ضعیفی داریم که مثلث ضعف رانندگی، نبود راه‌های استاندارد و در نهایت خودروهای بی‌کیفیت را رقم می‌زند که در نهایت ایمنی در جاده‌ها را به حداقل می‌رساند.
تولید بی‌کیفیت توجیه ندارد
کارشناس حوزه خودرو در ادامه با تاکید بر اینکه افت کیفیت خودروها باوجود افزایش نرخ آنها را شاهد هستیم، افزود: عوامل متعددی ازجمله تحریم‌ها، کمبود نقدینگی، عدم‌مدیریت درست و ضعف در زنجیره تامین باعث شده در نهایت خودروهای تولید و مونتاژ داخل چندان کیفیت مناسب و قابل‌قبولی نداشته باشند. یکی از موارد مهم دیگر زیان انباشته خودروسازان و همزمان تقاضای بالا برای خودرو است که در نهایت برای پاسخگویی به این تقاضا و با هدف کاهش زیان از کفه کیفیت خودروها کاسته می‌شود و اگرچه این دلیل موجهی برای نادیده گرفتن کیفیت در تولید خودرو نیست، اما به هر حال وضعیتی است که درحال‌حاضر صنعت خودرو ما با آن روبه‌رو است.
وی ادامه داد: تحریم‌ها هم در ایجاد وضعیت کنونی و کم‌رنگ شدن موضوع کیفیت بدون تاثیر نبوده است. تحریم‌ها تأثیرات قابل‌توجهی بر تامین مواد اولیه صنعت خودرو گذاشته و باعث شده‌اند که تولیدکنندگان قطعات نتوانند مواد اولیه را با نرخ مناسب تهیه کنند. این وضعیت در نهایت به افزایش نرخ و کاهش کیفیت خودروها منجر می‌شود.
ضرورت توجه به زنجیره تامین
فرزانه با تاکید بر اینکه باید به‌طورجدی به موضوع ارتقای کیفیت خودروها ورود کنیم، ادامه داد: برای ارتقاء کیفیت خودروها، ضروری است که به زنجیره تامین توجه ویژه‌ای شود و فناوری‌های نوین به کار گرفته شوند. علاوه بر این، تسهیل فرآیندهای مالی و جذب سرمایه‌های خارجی می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت صنعت خودرو ایفا کند. البته بهبود وضعیت کمی و کیفی صنعت خودرو یک فرآیند زمان‌بر است که نیازمند برنامه‌ریزی جامع و دقیق است. برای دستیابی به این هدف، ضروری است که توجه ویژه‌ای به ارتقاء کیفیت قطعات و مهندسی خودرو معطوف شود. در واقع، کیفیت نهایی یک خودرو به کیفیت اجزای آن وابسته است. بنابراین، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و بکارگیری فناوری‌های نوین در تولید قطعات، می‌تواند به بهبود عملکرد و دوام خودروها کمک شایانی کند.
فرزانه خاطرنشان کرد: علاوه بر این، سیاست‌های صنعتی باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که از تولیدکنندگان داخلی حمایت کرده و زمینه را برای رقابت سالم فراهم آورند. این امر نه‌تنها به ارتقاء کیفیت محصولات کمک می‌کند، بلکه می‌تواند منجر به کاهش قیمت‌ها نیز شود. با ایجاد یک محیط رقابتی و پایدار، خودروسازان قادر خواهند بود تا به نوآوری‌های بیشتری دست یابند و محصولات خود را مطابق با استانداردهای جهانی ارتقاء دهند.
کارشناس حوزه خودرو افزود: توجه به نیازهای مصرف‌کنندگان و جمع‌آوری بازخوردهای آنها می‌تواند در فرآیند بهبود کیفیت مؤثر باشد. با تحلیل دقیق انتقادات و پیشنهادات مشتریان، خودروسازان می‌توانند نقاط ضعف محصولات خود را شناسایی کرده و اقدامات لازم را برای رفع آنها انجام دهند. این رویکرد نه‌تنها باعث افزایش رضایت مشتریان خواهد شد، بلکه می‌تواند به وفاداری بیشتر آنها نسبت به برندهای داخلی منجر شود.
نیازمند اصلاحات ساختاری
فرزانه ایمنی در حوزه حمل‌ونقل را نیازمند همراهی و همکاری نهادهای متولی دانست و گفت: برای تحقق اهداف بلندمدت در صنعت خودرو، به‌ویژه در زمینه ارتقای کیفیت و ایمنی حمل‌ونقل، ضروری است که علاوه بر انجام اصلاحات ساختاری و نظارت‌های دقیق، برنامه‌های آموزشی و مهارتی برای نیروی کار این صنعت طراحی و پیاده‌سازی شود. نیروی انسانی با تخصص و دانش کافی می‌تواند تأثیر بسزایی در بهبود فرآیندهای تولید و ارتقاء کیفیت محصولات داشته باشد.
وی ادامه داد: ایمنی حمل‌ونقل یکی از مهم‌ترین جنبه‌های صنعت خودرو است که ارتباط مستقیمی با کیفیت تولیدات دارد. خودروهایی که از استانداردهای ایمنی بالایی برخوردارند، نه‌تنها می‌توانند جان افراد را حفظ کنند، بلکه اعتماد مشتریان را نیز جلب می‌کنند. به همین دلیل، ارتقای کیفیت تولیدات باید به‌عنوان یک اولویت اصلی در نظر گرفته شود. این امر مستلزم سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و استفاده از مواد اولیه با کیفیت است که می‌تواند به افزایش ایمنی خودروها کمک کند. علاوه بر این، سیاست‌های حمایتی دولت باید به‌گونه‌ای باشد که خودروسازان را به سمت نوآوری و بهبود مستمر سوق دهد. با ایجاد یک محیط رقابتی و پایدار، خودروسازان می‌توانند به تحقیق و توسعه بیشتری پرداخته و محصولاتی را تولید کنند که نه‌تنها از نظر کیفیت بالا باشند، بلکه از نظر ایمنی نیز استانداردهای لازم را رعایت کنند.
مصرف‌کننده خواهان کیفیت و ایمنی
کارشناس حوزه خودرو در پایان گفت: توجه به نیازهای مصرف‌کنندگان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و یکی از این نیازها داشتن وسیله نقلیه ایمن است. در این زمینه جمع‌آوری نظرات و بازخوردهای مشتریان می‌تواند به شناسایی نقاط ضعف و قوت محصولات کمک کند. با توجه به این بازخوردها، خودروسازان می‌توانند بهبودهایی را در طراحی و تولید خودروها اعمال کنند که به افزایش ایمنی و کیفیت منجر شود. در نهایت، آموزش نیروی کار باید به‌عنوان یک محور کلیدی در توسعه صنعت خودرو دیده شود. نیروی انسانی ماهر و آگاه می‌تواند با استفاده از تکنیک‌ها و فناوری‌های جدید، فرآیندهای تولید را بهینه‌سازی کرده و کیفیت نهایی محصولات را ارتقا بخشد. بنابراین، برای دستیابی به اهداف بلندمدت در صنعت خودرو و افزایش ایمنی حمل‌ونقل، لازم است که رویکردی جامع و هماهنگ اتخاذ شود که شامل سرمایه‌گذاری در فناوری، سیاست‌های حمایتی، توجه به نیازهای مصرف‌کنندگان و آموزش نیروی کار باشد. این اقدامات نه‌تنها به شکوفایی صنعت خودرو کمک خواهد کرد، بلکه می‌تواند امنیت و رضایت مشتریان را نیز به طرز چشمگیری افزایش دهد.
ایمنی فراموش‌شده صنعت خودرو
محمدحسین پروانه، کارشناس حوزه خودرو نیز درباره رعایت استاندارد و شاخص‌های کیفیت در تولید خودروهای داخلی به صمت گفت: واقعیت این است که بعد از سال‌ها فعالیت، صنعت خودرو ما در بحث کیفیت در شرایط مطلوب و قابل‌قبولی نیست و این موضوع را از نارضایتی که در بین مردم و مشتریان می‌توان به وضوح دید. اینکه صنعت خودرو ما در بحث تولید در جایگاه مناسبی نیست به عوامل گوناگونی مرتبط است. برای ارتقای کیفیت خودروهای داخلی، رعایت الزامات خاصی از سوی خودروسازان ضروری است. از یک سو، خودروسازان به‌دلیل افزایش قیمت‌های غیرقابل‌کنترل در بازار، هنوز نتوانسته‌اند زیان‌های ناشی از عوامل مختلف را جبران کنند. از سوی دیگر، فشار برای افزایش تولید خودرو نیز وجود دارد. در این شرایط، خودروسازان تحت فشار هستند تا به تقاضای بالایی که به واسطه وضعیت اقتصادی کشور ایجاد شده، پاسخ دهند. بنابراین، به نظر می‌رسد که در این وضعیت، خودروسازان قادر نخواهند بود اقدامات مؤثر و جدیدی برای بهبود کیفیت خودروهای خود انجام دهند.
صنعت خودرو دور از کیفیت
پروانه ادامه داد: خودروسازان البته با قیمت‌گذاری دستوری، کمبود نقدینگی و زیان انباشته روبه‌رو هستند که به طبع آنها را باز توجه جدی به ارتقای کیفیت و تولید براساس استانداردهای روز دنیا دور می‌کند. در این میان کیفیت قطعات موضوع بسیار مهمی است که تاثیر بسیاری بر کیفیت خودرو دارد که متاسفانه در تامین مواد اولیه این بخش ضعیف هستیم. پس اگر به‌معنای واقعی دنبال این هستیم که ایمنی خودروهایی که تولید می‌کنیم، افزایش پیدا کند باید علاوه بر انجام فعالیت‌های تحقیق و توسعه‌ای در ساخت ورق‌های فولادی با استحکام بالا، در مواد پلیمری مورداستفاده در صنعت خودرو هم استانداردهای لازم را لحاظ و از محصولات باکیفیت بالا استفاده کنیم تا در نهایت به ارتقای کیفیت در محصول نهایی برسیم.
پروانه گفت: اگر می‌خواهیم صنعت خودرویی براساس استانداردهای جهانی و ایمن داشته باشیم باید پیش از هر موضوعی روی کیفیت خودروها تمرکز کنیم و براساس یک ساختار و چارچوب درست مولفه‌ها و شاخص‌ها مربوط به استاندارد و ایمنی خودروها را تعریف و اجرا کنیم. ضمن اینکه این گام مهم باید از حلقه ابتدایی زنجیره تولید یعنی مواد اولیه برای قطعه‌ساز شروع شود و تمام حلقه‌های این زنجیره باید با دقت و نظارت بالایی در کنار هم باشند تا در نهایت یک محصول خوب و باکیفیت و با ایمنی قابل‌قبول به بازار عرضه شود.
کیفیت در استراتژی کلان صنعت دیده شود
این کارشناس صنعت خودرو افزود: برای دستیابی به چشم‌انداز تولید خودروهای باکیفیت در صنعت خودرو، ضروری است که استراتژی‌های جامع و کلانی طراحی و اجرایی شوند. این استراتژی‌ها باید بر پایه برنامه‌های عملیاتی مشخص و با ضمانت اجرایی قوی بنا شوند. همچنین، نظارت دقیق بر تمامی مراحل تولید، از فرآیند تامین مواد اولیه تا تولید نهایی خودرو، یک ضرورت اساسی به شمار می‌آید. این نظارت نه‌تنها به تضمین کیفیت محصولات کمک می‌کند، بلکه موجب افزایش اعتماد مشتریان به برندهای داخلی نیز خواهد شد. با ایجاد یک سیستم کنترل کیفیت مؤثر و پایش مداوم، می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که هر مرحله از تولید به استانداردهای لازم پایبند است. علاوه بر این، لازم است که خودروسازان به نوآوری و تحقیق و توسعه توجه بیشتری داشته باشند. سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید و بهره‌گیری از روش‌های مدرن تولید می‌تواند به بهبود کیفیت خودروها و کاهش هزینه‌ها منجر شود.
خریدار همیشه هست!
پروانه در ادامه تاکید کرد: با ایجاد یک چرخه بازخورد مؤثر بین مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، می‌توانیم نیازها و انتظارات مشتریان را بهتر درک کرده و محصولات را مطابق با سلیقه و نیاز بازار طراحی کنیم. این اقدامات در مجموع می‌توانند به ارتقای کیفیت خودروهای داخلی منجر شوند و باعث افزایش رضایت مشتریان و در نتیجه رشد بازار خودرو شوند.
کارشناس حوزه خودرو در پایان گفت: اگر مقایسه‌ای بین تولیدات کنونی با دهه قبل انجام دهیم، مشاهده خواهیم کرد که کیفیت خودروها در بخش ایمنی افزایش یافته، اما هنوز کیفیت ساخت و در خطوط مونتاژ، کیفیت مونتاژ خودروها ضعیف است. در شرایط کنونی باوجود افزایش نرخ خودروها همچنان تقاضایی مازاد بر تولید خودرو در بازار وجود دارد؛ بنابراین فضای به‌گونه‌ای است که تولید خودرو باکیفیت یا بی‌کیفیت برای خودروساز، سود یا ضرری به همراه ندارد و خودروساز هر خودرویی با هرکیفیتی تولید کند، خریدار دارد، پس الزامی برای ارتقای کیفی محصولاتش ندارد.
سخن پایانی
بنابراین گزارش، خودروها به‌عنوان اصلی‌ترین ابزار حمل‌ونقل جاده‌ای، نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در ارتقای ایمنی یا افزایش ریسک حوادث ایفا می‌کنند. به باور کارشناسان ارتقای ایمنی خودروها، از طریق بهبود طراحی بدنه، نصب تجهیزات پیشرفته مانند کیسه هوا، ترمز ضد قفل، سنسورهای هشدار و سیستم‌های هوشمند کمکی، می‌تواند نقش بسزایی در کاهش تصادفات و پیامدهای آن داشته باشد و اگر کیفیت و ایمنی خودروها ارتقا نیابد، حتی بهترین زیرساخت‌ها و آموزش‌ها نیز نمی‌توانند به‌تنهایی مانع از بروز حوادث مرگبار شوند.
