شوک‌های ژئوپلیتیکی، جهانی‌شدن، اقدامات اقلیمی و فناوری برخی از عواملی بودند که ظاهرا تاثیر عمده‌ای بر تجارت و سرمایه‌گذاری در ماه‌ها و سال‌های آینده خواهند داشت. همچنین، نقش مردم بومی در تجارت جهانی و دستور کار سرمایه‌گذاری نیز یکی از نکات کلیدی گفت‌وگو بود. طی ۱۲ ماه گذشته، علیرغم تورم گسترده مشکلات زنجیره تامین که از زمان بیماری همه‌گیر کووید- ۱۹ ادامه دارد؛ شوک‌های ژئوپلیتیکی، از جمله حمله روسیه به اوکراین و گفت‌وگوهای جهانی‌زدایی و تجزیه ژئواکونومیک، تجارت جهانی به رکورد ۳۲ تریلیون دلار رسید.

مجمعی برای ایجاد تعامل

مجمع جهانی اقتصاد در سال ۱۹۷۱ توسط یک استاد آلمانی الاصل حوزه کسب‌وکار به اسم کلاوس مارتین شواب (Klaus Martin Schwab) که در دانشگاه ژنو تدریس می‌کرد، تاسیس شده است. از آنجا که جلسات این مجمع در داووس (Davos) سوییس برگزار می‌شود، عموما در رسانه‌ها با عنوان اجلاس داووس مورد اشاره قرار می‌گیرد. مجمع جهانی اقتصاد یک سازمان غیرانتفاعی ثبت شده در سوییس است که می‌کوشد با ایجاد تعامل میان رهبران بزرگ سیاسی، اقتصادی و صنعتی جهان، به تسریع مسیر توسعه در سطح جهانی، منطقه‌ای و صنعتی کمک کند. داووس همواره کوشیده است نام خود را با تحول و تغییر و آینده همراه و مترادف نشان دهد.

پیش‌بینی و ارزیابی ریسک‌های موجود در توسعه جهان، پیش‌بینی سناریوهای تحول در آینده جهان و توسعه استراتژی‌های توسعه اقتصادی پایدار در جهان، از جمله مواردی است که مجمع جهانی اقتصاد در بیانیه ماموریت خود مطرح کرده و مورد توجه قرار داده است.

کلاوس مارتین شواب، در نخستین سال‌های تاسیس مجمع جهانی اقتصاد، معمولا از رهبران اقتصادی اروپای غربی برای شرکت در این مجمع دعوت می‌کرد. اگر چه بعدها رهبران سیاسی و اقتصادی و اجتماعی از سراسر جهان، به این مجمع دعوت شدند و عملا مجمع جهانی اقتصاد واقعاً شکلی جهانی به خود گرفت. درحال‌حاضر، علاوه بر ماموریت‌های اولیه، مواردی مانند تروریسم، منابع جهانی آب، بهداشت و سلامت نیز معمولا در دستور کار اجلاس داووس قرار می‌گیرد.

اجلاس امسال داووس درحالی برگزار شد که توسعه تجارت و سرمایه‌گذاری در محور توجهات قرار داشت. انگوزی اوکونجو-ایویلا، مدیر کل سازمان تجارت جهانی (WTO) تاکید کرد: باوجود تمام مشکلات مشترک جهانی که امروز با آن روبه‌رو هستیم، نمی‌توانیم آنها را بدون چندجانبه‌گرایی، همکاری و تجارت حل کنیم. به همین ترتیب، علیرغم چندبحرانی که ما خود را در معرض تهدید تکه تکه شدن تجارت جهانی می‌بینیم، چندجانبه گرایی و همکاری همچنان ابزارهای موثری برای رونق هستند. اگر دنیا حتی به ۲ بلوک تقسیم شود، ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی واقعی جهانی برای ما هزینه خواهد داشت. تکه تکه شدن اقتصاد جهانی، گران است زیرا منجر به ناکارآمدی و تکرار و در نتیجه تورم می‌شود.

تسهیل تجارت و سرمایه‌گذاری برای تحریک توسعه منجر به صرفه‌جویی قابل‌توجهی در هزینه‌های واقعی و افزایش درآمد شده است. همان‌طور که سامانتا پاور، رئیس اداره توسعه بین‌المللی امریکا اعلام کرد، در ششمین سال فعالیت خود، ائتلاف جهانی برای تسهیل تجارت، حمایت جدیدی دریافت کرد.

تجارت به ‌ عنوان ابزار سبز اروپا

اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، تجارت را به‌عنوان یکی از ۴ ستون در معامله سبز بلوک خود ذکر کرد. همان‌طور که کشورها برنامه‌های صنعت و انرژی خالص صفر خود را اجرا می‌کنند، زنجیره‌های تامین انعطاف‌پذیر و بازارهای باز برای اطمینان از دسترسی به مواد خام و ورودی‌های اصلی کربن‌زدایی حیاتی خواهند بود. اتحادیه اروپا همچنین تجارت را به‌عنوان یک جزء حیاتی برای کاهش وابستگی به زنجیره‌های تامین انحصاری مواد حیاتی از جمله لیتیوم و خاک‌های کمیاب می‌بیند. فون در لاین افزود: رقابت و تجارت کلید تسریع فناوری پاک و بی‌طرفی آب‌وهوا هستند.

جهانی شدن

همان‌طور که جهانی‌شدن در مواجهه با واقعیت‌های ژئوپلیتیکی، جمعیتی و زیست‌محیطی در حال تغییر است، باید نسبت به مسائل کارگری و نابرابری حساس‌تر شود. تمرکز منحصر به فرد بر کم‌هزینه‌ترین مدل جهانی‌شدن باید راه را برای مدلی ایجاد کند که محدودیت‌های زیست‌محیطی و اجتماعی را نیز برطرف کند. مشارکت عمیق سهامداران برای ادغام و اجرای بهتر حقوق کار و بررسی زنجیره تامین در سیستم‌های اقتصادی مورد نیاز است. اجازه ندهید در نسخه جدید جهانی‌سازی، از چشم‌انداز افرادی که می‌خواهیم از چشم‌انداز خود و از فرصت‌های اقتصادی که می‌خواهیم خلق کنیم بهره ببریم، غافل نشویم.خولیو خوزه پرادو، وزیر تولید، تجارت خارجی اکوادور بیان کرد: این مهم است که موضوع مردم بومی را در دستور کار جریان اصلی، به‌ویژه تجارت جهانی و دستور کار سرمایه‌گذاری قرار دهیم.

ائتلاف وزرای تجارت درباره آب ‌ وهوا

وزرای بازرگانی اکوادور، اتحادیه اروپا، کنیا و نیوزلند راه‌اندازی ائتلافی از وزرای تجارت در زمینه آب‌وهوا را با بیش از ۵۰ وزیر بازرگانی به‌عنوان عضو رهبری کردند. این ائتلاف جهت‌گیری و راهنمایی سیاسی در سطح بالا را برای تقویت همکاری بین‌المللی فراگیر در رابطه آب‌وهوا، تجارت و توسعه پایدار ارائه خواهد کرد.

سرمایه ‌ گذاری پایدار و دیجیتال

اولاف شولتز صدراعظم آلمان اعلام کرد که قصد دارد تا سال ۲۰۴۵ عاری از کربن شود، درحالی‌که هنوز یک بخش صنعتی قوی دارد. صدراعظم ضمن ابراز حمایت از زیربنای زیست‌محیطی قانون کاهش تورم ایالات‌متحده، مشاهده کرد که الزامات محتوای محلی می‌تواند علیه مشاغل غیر آمریکایی تبعیض قائل شود و مانع نوآوری، رقابت و اقدامات آب‌وهوایی شود.

یون سوک یول، رئیس‌جمهوری کره، در مورد تکه‌تکه شدن زنجیره‌های تامین جهانی بحث و تاکید کرد که تجارت به‌عنوان یک کالای عمومی جهانی است، چارچوب تجارت بین‌المللی باید بر اساس چندجانبه گرایی و هنجارهای جهانی باشد. وی به اهمیت انعطاف‌پذیری زنجیره تامین در تضمین رفاه پایدار، انتقال کم‌کربن، پاسخ به بحران آب‌وهوا و امنیت انرژی و نظم دیجیتال جدید اشاره کرد. رئیس‌جمهور یون همچنین بر تعهد کره به کمک به انتشار فناوری‌های دیجیتال در کشورهای در حال توسعه تاکید کرد.

نقش رو به رشد سرمایه ‌ گذاری

بیش از ۵۰ عضو سازمان تجارت جهانی حمایت سطح بالای خود را از آخرین متن مذاکره برای پیش‌نویس موافقتنامه تسهیل سرمایه‌گذاری برای توسعه در سازمان تجارت جهانی تایید کردند. هدف توافقنامه، ایجاد فضای کسب‌وکار شفاف، کارآمد و مناسب برای سرمایه‌گذاران است که جذب و حفظ سرمایه‌گذاری پایدار را برای دولت‌های میزبان و داخلی آسان‌تر می‌کند که بهتر در جهت توسعه باشد.

فناوری برای تجارت

امارات متحده‌عربی یک یادداشت تفاهم با مجمع جهانی اقتصاد در زمینه فناوری تجارت برای استفاده آزمایشی از فناوری‌های نوظهور انقلاب صنعتی چهارم که می‌تواند به تسهیل تجارت کمک کند، اعلام کرد.

ثانی بن احمد الزیودی، وزیر امور خارجه امارات متحده‌عربی در امور بازرگانی خارجی اظهار کرد که با حرکت رو به جلو، فناوری نقش مهمی در بهبود کارایی روشی که ما در حال انجام امور هستیم، ایفا خواهد کرد. بر اساس گزارش ویفروم، رهبران تجارت بین‌الملل و امور مالی توافق کردند که استفاده از فناوری می‌تواند تجارت جهانی را بهبود بخشد و درعین‌حال موانعی مانند شکاف دیجیتال، دسترسی ناکافی به منابع مالی و فقدان مقررات و استانداردها را از بین ببرد. ایجاد اعتماد، به اشتراک‌گذاری داده‌ها، پرورش ریسک‌پذیری و نوآوری و ایجاد ظرفیت برای اطمینان از دسترسی همه به فناوری لازم به‌عنوان اولویت‌های کلیدی ظاهر شد.

سخن پایانی

با توجه به موارد یاد شده در اجلاس امسال بسیاری از کارشناسان معتقدند این نگرانی وجود دارد که موارد مخالف مختلف منجر به رکود قابل‌توجه اقتصاد جهانی شود. بااین‌وجود، شرکت‌کنندگان در نشست سالانه ۲۰۲۳، مانند کریستالینا جورجیوا، مدیرعامل صندوق بین‌المللی پول، از دولت‌ها و بخش خصوصی خواست تا عمل‌گرا باشند، همکاری کنند و اقتصاد جهانی را به نفع همه یکپارچه نگه دارند اما برخی موارد در این راه نهفته است که به آنها در ذیل اشاره شده است.