با اجرای طرح دارویاری که اکنون ۵ ماه از اجرای آن می ‌ گذرد، گمان می ‌ رفت که آرامش بر حوزه دارویی کشور حاکم شود و دیگر چالش ‌ هایی مانند کمبود دارو را شاهد نباشیم، اما هرچند که دارویاری چالش ‌ های ارزی دارو را از بین برد و دیگر تولیدکنندگان و واردکنندگان دارو سرگردان تأمین ارز موردنیازشان برای تأمین داروی کشور نیستند، اما گرفتاری ‌ های دیگری از جنس تأمین نقدینگی، رخ نشان داده است. موضوعی که واردات مواد اولیه، تولید و تأمین داروی موردنیاز کشور و همچنین ایجاد ذخایر مناسب و استراتژیک دارویی برای ماه ‌ های آتی را تحت تأثیر قرار داده و زنگ خطری جدی برای تأمین داروی بیماران محسوب می ‌ شود.

بهبود موجودی دارویی

با ورود تیم جدید سازمان غذا و دارو و نهادهای نظارتی به مساله کمبود دارو، تولیدکنندگان دارو در حال حاضر به صورت سه شیفت در حال تولید و تأمین دارو و رفع کمبودها هستند. از سوی دیگر هم با برنامه ‌ ریزی سازمان غذا و دارو برای واردات آنتی ‌ بیوتیک، سوسپانسیون، سرم و...، این اقلام در چند محموله وارد کشور شدند و شرایط بازار دارویی کشور اندکی آرامش یافت. به ‌ طوری ‌ که در حال حاضر به گفته سیدعلی فاطمی نایب ‌ رئیس انجمن داروسازان ایران، وضعیت کمبودهای دارویی نسبت به یک ماه قبل، به ‌ طور مشهودی درباره سرم ‌ ها و آنتی ‌ بیوتیک ‌ ها رو بهبود است. البته در برخی اقلام مانند برخی اسپری ‌ های تنفسی که کورتونی و وارداتی هستند، مقداری کمبود وجود دارد. بااین ‌ حال در کل وضعیت کمبودهای دارویی رو بهبود است.

خطر کمبود دارو در زمستان

بااین ‌ حال مشخص است که بهبود وضعیت کمبودهای دارویی می ‌ تواند مقطعی و زودگذر باشد؛ چراکه صنعت داروسازی کشور در شرایط سختی به سر می ‌ برد؛ کمبود نقدینگی، طلب ‌ های بیمه ‌ ای و در کنار این موارد افزایش روزافزون قیمت ‌ ها وضعیت اقتصادی آشفته ‌ ای را برای صنایع داروسازی کشور رقم ‌ زده است. به گزارش ایسنا، در این شرایط باوجوداینکه طبق بندهای مطرح ‌ شده در طرح ملی دارویاری، بنا بود که تسهیلات ویژه بانکی تا سقف ۱۵۰۰۰ میلیارد تومان به کمک داروسازان کشور بیاید تا تأمین داروی مردم با وقفه مواجه نشود، اما این بار بانک ‌ ها هم کارشکنی کرده و باوجود دستور مستقیم بانک مرکزی دراین ‌ باره، در مسیر ارائه تسهیلات به صنایع داروسازی کشور، سنگ ‌ اندازی می ‌ کنند؛ موضوعی که می ‌ تواند در مسیر تأمین دارو در ماه ‌ های آینده سدی محکم ایجاد کرده و بیماران را در رنج و سرگردانی تأمین دارو قرار دهد. این در حالی است که طبق پیش ‌ بینی وزارت بهداشت در بهمن ‌ ماه امسال نیز با موج دوم آنفلوانزا مواجه خواهیم شد و درعین ‌ حال احتمالاً کرونا نیز در زمستان امسال روندی افزایشی خواهد داشت؛ پیش ‌ بینی ‌ هایی که نیاز کشور را به دارو و تقاضا را برای دارو فزاینده می ‌ کند.

وعده ‌ های بی ‌ سرانجام بانکی به داروسازان

بر این اساس همان ‌ طور که ذکر شد، اکنون تأمین نقدینگی برای تأمین دارو، دغدغه اصلی صنعت داروسازی کشور است. ازآنجایی ‌ که بروز چنین چالشی پیش از اجرای دارویاری پیش ‌ بینی می ‌ شد، قرار بود که بعد از اجرای طرح، با توجه به افزایش مابه ‌ التفاوت ارز دولتی و نیمایی، تسهیلات بانکی به تولیدکنندگان دارو تعلق گیرد و مصوباتی در این زمینه به تصویب رسیده بود؛ به ‌ طوری ‌ که طبق اعلام مسئولان سازمان غذا و دارو یکی از مصوبات این بود که اجازه پرداخت تسهیلات بانک ‌ ها به شرکت ‌ های دارویی، از ۲۰ به ۴۰ درصد سرمایه پایه شرکت ‌ ها افزایش یابد. همچنین بر اساس اعلام سازمان غذا و دارو فرمول دیگری هم برای ارائه تسهیلات بر اساس فروش شرکت ‌ ها وجود دارد و بانک ‌ ها مجاز بودند که به میزان ۹۰ درصد فروش سال قبل شرکت ‌ ها، به آن شرکت تسهیلات بپردازند که بعد از اجرای دارویاری و با ابلاغ معاون اول رئیس ‌ جمهور، این عدد به ۲۰۰ درصد رسید. بر این اساس اعلام شد که بانک ‌ ها می ‌ توانند به ‌ جای ۹۰ درصد تا ۲۰۰ درصد فروش سال قبل شرکت ‌ های داروسازی به آن ‌ ها تسهیلات ارائه کنند؛ وعده ‌ ای که البته به گفته داروسازان هرگز عملی نشد. علاوه بر این ارائه تسهیلات اختصاصی نیز به صورت ویژه برای حمایت از صنایع داروسازی، به مبلغی بالغ ‌ بر ۱۵ هزار میلیارد تومان مصوب شده بود که البته علی ‌ رغم درخواست ‌ های مکرر سازمان غذا و دارو و صنعت داروسازی برای اختصاص این تسهیلات، اما به اذعان تولیدکنندگان دارو و همچنین سازمان غذا و دارو هنوز چنین اتفاقی نیفتاده و بی ‌ توجهی بانک ‌ ها در زمینه ارائه تسهیلات به صنایع داروسازی کشور، این صنعت را ازنظر تأمین نقدینگی در مضیقه قرار داده است.بااین ‌ حال متاسفانه بانک ‌ های عامل علی ‌ رغم مصوبات و دستور صریح معاون اول رئیس ‌ جمهور، همچنان در ارائه تسهیلات بانکی به داروسازان کارشکنی می ‌ کنند که این موضوع تأمین داروهای اساسی بیماران را با چالش مواجه کرده و بیماران رنجور را سرگردان این داروخانه و آن داروخانه می ‌ کند. نظام بانکی کشور باید بداند که هرگونه تأخیر در پرداخت این تسهیلات می ‌ تواند به قیمت به خطر افتادن جان بیماران نیازمند دارو تمام شود.

خطر کمبود نقدینگی

بر همین اساس هم چندی پیش سومین نشست بررسی مشکلات صنعت داروسازی کشور در سال ۱۴۰۱ ، با حضور رئیس سازمان غذا و دارو و برخی اعضای سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، برگزار و چالش عدم ارائه تسهیلات بانکی به صنعت دارویی کشور موردبررسی قرار گرفت؛ به ‌ طوری ‌ که محمد عبده ‌ زاده رئیس هیات ‌ مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، بزرگ ‌ ترین مشکل حال حاضر صنعت داروسازی کشور را بحث نقدینگی دانست و اعلام کرد که خطر کمبود نقدینگی بسیار بزرگ ‌ تر از چیزی است که تصور می ‌ شود.

وی بابیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز نیاز به نقدینگی برای تأمین نهاده ‌ های تولید و هزینه ‌ های جاری به ‌ شدت افزایش ‌ یافته و شرکت ‌ های داروسازی نیاز جدی به تسهیلات بانکی دارند، اظهار کرد که این در حالی است که بانک ‌ ها (غیر از بانک ‌ های ملی، ملت و صادرات) در این زمینه همکاری نمی ‌ کنند.

به گفته عبده ‌ زاده، قیمت داروها باید ۲۳۰ درصد تغییر می ‌ یافت، اما در عمل ۵۴ تا ۷۰ درصد تغییر کرد و همین روند بود که باعث شد پنج سال پیاپی نرخ استهلاک از نرخ سرمایه ‌ گذاری در صنعت عقب بیفتد. درعین ‌ حال عباس کبریایی ‌ زاده عضو هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران نیز در این جلسه اعلام کرد که دولت به ‌ جای حواله دادن مشکلات به ارگان ‌ های مختلف، باید خود از تولید مشکل دست بردارد؛ دولت به شکلی عمل کرده که نیاز به نقدینگی صنعت دارو چند برابر شود و بعد به بانک ‌ ها دستور تأمین نقدینگی را می ‌ دهد؛ درحالی ‌ که آن ‌ ها توان انجام این کار را ندارند.

پیگیری دستوری که اجرا نمی ‌ شود!

بدعهدی در ارائه تسهیلات بانکی به صنعت داروسازی کشور و خطر ایجاد مانع در مسیر تأمین داروی بیماران، تا جایی جدی است که سید حیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو نیز زبان به انتقاد از بانک ‌ ها گشوده و ضمن اشاره به مشکلات بانک ‌ ها، اعلام کرده است که وظیفه ما در سازمان غذا و دارو پیگیری دستوری است که برای حل مشکلات صنعت داروسازی صادرشده است. وی همچنین به عدم تحقق تسهیلات ۱۵ هزار میلیارد تومانی وعده داده ‌ شده به صنعت داروسازی اشاره و اظهار کرده است که ۱۳ بانک عامل قرار بود نقدینگی شرکت ‌ ها را با ارائه تسهیلاتی افزایش دهند، اما هنوز ۱۱ بانک به تعهدات خود عمل ‌ نکرده ‌ اند. به ‌ طوری ‌ که از ۱۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات در نظر گرفته ‌ شده فقط حدود ۲ . ۵ تا ۳ هزار میلیارد تومان تحقق ‌ یافته است.

ابر چالش صنعت داروسازی کشور

درعین ‌ حال طبق اعلام چند تن از روسای شرکت ‌ های دارویی به ایسنا، بانک ‌ ها در اقدامی تازه و البته تعجب ‌ برانگیز، طی جلساتی با برخی شرکت ‌ های داروسازی از آن ‌ ها خواسته ‌ اند تا تسهیلات قبلی خود را به ‌ سرعت تسویه کنند تا مجدداً به آن ‌ ها تسهیلات ارائه دهند، اما بعد از تسویه تسهیلات قبلی از سوی شرکت ‌ ها، بانک ‌ های عامل اعلام کرده ‌ اند که برخلاف وعده ‌ هایشان دیگر به این شرکت ‌ ها تسهیلاتی حتی به ‌ اندازه تسهیلات بانکی گذشته ارائه نمی ‌ کنند و این موضوع شرکت ‌ های داروسازی را با ابر چالش کمبود نقدینگی و خطر ورشکستگی قرار داده است.