دولت سیزدهم در تلاش است تا پروژه نهضت ملی مسکن را اجرایی کند؛ پروژه ‌ ای که با چالش ‌ های بسیاری همراه است، اما در این بین مجموعه ‌ ای همچون ذوب ‌ آهن اصفهان باوجود موانعی در تولید ( تامین زیرساخت و مواد اولیه)، برای تامین فولاد این پروژه اعلام آمادگی می ‌ کند که رفع این موانع، حمایت هرچه بیشتر دولت و اجرای راهکارهای تخصصی را می ‌ طلبد.

به ‌ گزارش صمت، ساخت ۴ میلیون مسکن یکی از وعده ‌ های بزرگ دولت سیزدهم در حوزه راه و شهرسازی است که می ‌ تواند هم در بحث مسکن و هم در حوزه مصالح ساختمانی، بازار را گرم و پر رونق کند، هرچند تا به امروز اجرای این پروژه در دستور کار قرار و اقداماتی هم برای آن انجام گرفته است، اما چالش ‌ هایی در این بین وجود دارند که می ‌ توانند روند تحقق این هدف را تحت ‌ تاثیر قرار دهند و به ‌ نوعی تحویل ۴ میلیون مسکن در پایان سال چهارم را با مشکل همراه کنند.

چالش تامین زمین و هزینه ساخت

براساس گزارش ‌ های منتشرشده، چالش ‌ هایی همچون تامین زمین و هزینه ‌ های ساخت که خود شامل تامین مصالح ساختمانی می ‌ شوند، گریبانگیر اجرای این پروژه هستند. پیش ‌ بینی ‌ های برخی کارشناسان، حاکی از احتمال بروز کمبودهایی در بخش مصالح ساختمانی این پروژه است که می ‌ تواند این هدف ‌ گذاری را تحت ‌ تاثیر قرار دهد.

در این میان، تامین فولاد یکی از اصلی ‌ ترین موضوعاتی است که می ‌ تواند بر روند اجرا و هزینه ‌ های پروژه اثرگذار باشد و از سویی دیگر، تامین بازار داخلی را هم تحت ‌ تاثیر قرار دهد. ذوب ‌ آهن اصفهان به ‌ عنوان بزرگ ‌ ترین تولیدکننده فولادهای ساختمانی می ‌ تواند نقشی راهبردی در این بخش داشته و این نیاز را تامین کند.

نگاهی به آمارهای منتشرشده از سوی برخی کارشناسان حوزه مسکن نشان می ‌ دهد، طرح نهضت ملی مسکن در سال اول به ۱۱ میلیون تن، سال دوم ۲۰ میلیون تن و سال سوم ۹ میلیون تن فولاد نیاز دارد که در مجموع باید ۴۰ میلیون تن فولاد در این پروژه ملی مصرف شود، البته براساس همین آمارها، در سال اول ۸ میلیون تن، در سال دوم ۱۳ میلیون تن و در سال سوم ۶ میلیون تن کمبود فولاد پیش ‌ بینی می ‌ شود، در نتیجه کار تولیدکنندگان فولاد در بخش فولادهای ساختمانی کمی سخت خواهد شد، زیرا در کنار تامین بازار داخلی باید نیاز این پروژه ملی را هم تامین کنند، اما همان ‌ طور که اشاره شد، پیش ‌ بینی ‌ ها نشان می ‌ دهد به ‌ احتمال زیاد اجرای این طرح با کمبود فولاد مواجه شود، اتفاقی که می ‌ تواند بر نرخ فولاد اثرگذار و بازار را با تنش همراه کند، البته برخی در این میان به واردات فولاد اشاره دارند که می ‌ توان کمبودها را از این مسیر جبران کرد، این در حالی است که واردات فولاد نیز می ‌ تواند منجر به خروج ارز از کشور شده و بر هزینه ‌ های ساخت مسکن بیفزاید.

این موارد یک ‌ سوی ماجرای یادشده است، در سویی دیگر، فولادسازانی قرار دارند که برای تامین نیاز بازار، باید میزان تولید را افزایش دهند؛ موضوعی که نیازمند تامین مواد اولیه، انرژی (برق و گاز) و دیگر زیرساخت ‌ ها خواهد بود، متاسفانه در چند سال اخیر کمبود گاز توانسته تولید فولاد به ‌ ویژه در فصل زمستان را با چالش همراه کند و برنامه ‌ های تولیدی را تحت ‌ تاثیر قرار دهد، در نتیجه دولت برای تحقق برنامه در بخش ‌ های دیگر باید زیرساخت ‌ های لازم تولید را فراهم کند.

اعلام آمادگی ذوب ‌ آهن

با این حال، شرکت ذوب ‌ آهن اصفهان با تولید محصولات خاص و باکیفیت می ‌ تواند پرچم ‌ دار تامین فولاد این پروژه بزرگ باشد.

ذوب ‌ آهن اعلام آمادگی کرده نیازهای این پروژه را از مسیر ارائه محصولات خاص مانند تیرآهن بال ‌ پهن تامین کند؛ موضوعی که می ‌ تواند سرعت ساخت و ایمنی سازه ‌ ها را به ‌ همراه داشته و هزینه ‌ های ساخت را برای دولت کاهش دهد، اما شاید تامین زیرساخت ‌ ها و مواد اولیه مانعی جدی در این بین باشد.

ایرج رخصتی، مدیرعامل ذوب ‌ آهن اصفهان در گفت ‌ وگو با صمت، درباره میزان آمادگی این شرکت برای تامین فولاد پروژه نهضت ملی مسکن، اظهار کرد: صنعت فولاد کشور در بخش ‌ های مختلف با دغدغه ‌ های بسیاری برای تولید مواجه است و ذوب ‌ آهن اصفهان هم به ‌ عنوان شناسنامه این صنعت از این قاعده مستثنا نیست.

با رویکرد جدیدی که برای این مجتمع عظیم صنعتی تعریف شده، تامین نیاز بازار داخل و به ‌ ویژه قرار گرفتن این کارخانه در کنار مجموعه دولت به ‌ منظور تامین مقاطع ساختمانی موردنیاز طرح نهضت ملی مسکن در رأس برنامه ‌ ها قرار دارد.

وی ادامه داد: این کارخانه عظیم برپایه برند دیرینه (با اطمینان بسازید) برای تامین ایمنی و آسایش هموطنان، خود را مسئول می ‌ داند، در نتیجه تلاش همه ‌ جانبه ذوب ‌ آهن اصفهان، ارائه سبد متنوع مقاطع ساختمانی است که سالانه توان تولید ۲ . ۵ میلیون تن آن در کارخانه وجود دارد، از جمله این محصولات، می ‌ توان به تیرآهن بال ‌ پهن مطابق با استانداردهای روز اشاره کرد که مزایایی نظیر کاهش نرخ تمام ‌ شده ساختمان، تسریع در ساخت ‌ وساز، کاهش ۳۰ درصدی وزن سازه و از همه مهم ‌ تر ایمنی ساختمان را در پی دارد.

صمترخصتی همچنین در ادامه بااشاره به چالش ‌ هایی که ذوب ‌ آهن اصفهان با آن مواجه است، گفت: تولید فولاد به روش کوره ‌ بلند، شیوه مرسوم دنیا است و اکنون بیش از ۷۰ درصد از فولاد دنیا با این روش تولید می ‌ شود. در ایران نیز ذوب ‌ آهن اصفهان به ‌ عنوان یک برند جهانی، شیوه تولید کوره ‌ بلند را بنیان نهاد؛ روشی که در آن فولاد تمیز از معدن تا محصول نهایی تولید می ‌ شود.

وی افزود: در این روش تولیدی، کک و زغال ‌ سنگ، ماده اولیه فرآیند تولید به ‌ شمار می ‌ روند که تنها هزینه تامین این 2 قلم از نهاده ‌ های تولید در سال ۱۴۰۰ ، حدود ۱۵۸ هزار میلیارد ریال بوده که ۵۱ درصد از کل نرخ تمام ‌ شده کارخانه را شامل می ‌ شود، در نتیجه نرخ تمام ‌ شده محصول آن در مقایسه با سایر روش ‌ های تولید، ۸۰ هزار ریال به ‌ ازای یک کیلوگرم بیشتر است.

به ‌ گفته رخصتی، یکی از مهم ‌ ترین عوامل تولید فولاد، مبحث تامین پایدار مواد اولیه است.

متاسفانه ذوب ‌ آهن اصفهان به ‌ عنوان مجموعه ‌ ای که اکتشافات معدنی را در ایران بنیان نهاد، معادن تحت ‌ تملک از دهه ۴۰ را به ‌ دلیل خصوصی ‌ سازی ‌ های نادرست از دست داد و در نتیجه کمبود مواد اولیه، آسیب ‌ های بسیاری بر تولید این کارخانه وارد ساخت.

مدیرعامل ذوب ‌ آهن اصفهان تصریح کرد: موضوع تامین مواد اولیه در رویکرد جدید با تغییر در استفاده از مواد مصرفی در فرآیند تولید کارخانه در کوتاه ‌ مدت حل شد، اما در بلندمدت، این دغدغه، تنها با در اختیار داشتن پهنه ‌ های معدنی اختصاصی برطرف می ‌ شود تا ذوب ‌ آهن اصفهان بتواند آسوده ‌ خاطر از ذخیره مواد اولیه، ظرفیت تولید مقاطع ساختمانی خودش را افزایش دهد. این موضوع به ‌ طور مستقیم با طرح نهضت ملی مسکن در ارتباط است.

رخصتی گفت: در ضمن تمامی تولیدکنندگان بزرگ فولاد کشور از سهمیه سنگ ‌ آهن برخوردار هستند و در دولت قبل نیز سهمیه یک میلیون و ۷۵۰ هزار تنی برای ذوب ‌ آهن اصفهان در نظر گرفته و متاسفانه پس از یک سال متوقف شده است، همچنین افزایش نرخ حامل ‌ های انرژی و افزایش نرخ مواد اولیه، نرخ تمام ‌ شده محصولات این شرکت را به ‌ میزانی افزایش داده که موجب شناسایی زیان در صورت ‌ های مالی شده و چالشی اساسی محسوب می ‌ شود.

این در حالی است که در کل زنجیره فولاد تنها نرخ فروش محصولات نهایی به ‌ شیوه دستوری تعیین می ‌ شود.

چالش نرخ گاز

در این بین، نرخ گاز و محاسبه تعرفه آن برای ذوب ‌ آهن اصفهان می ‌ تواند به چالشی جدی تبدیل شود، مدیرعامل ذوب ‌ آهن اصفهان در این ‌ باره اظهار کرد: در حال ‌ حاضر کلیدی ‌ ترین مصرف ‌ کننده محصولات ساختمانی ذوب ‌ آهن اصفهان، وزارت راه و شهرسازی است، زیرا وعده ساخت یک میلیون واحد ساختمانی در سال توسط دولت سیزدهم مطرح شده و با جدیت نیز دنبال می ‌ شود، در نتیجه می ‌ طلبد که قانون ‌ گذار در مقوله ساماندهی نرخ انرژی گاز به ذوب ‌ آهن اصفهان بازنگری داشته باشد.

در این زمینه راهکار موثر این است که این کارخانه عظیم باتوجه به نوع تولید محصولاتش (سبد مقاطع ساختمانی) از گروه شرکت ‌ های احیا مستقیم خارج شده و در گروه شرکت ‌ های تولیدکننده مقاطع ساختمانی و سیمانی قرار بگیرد و تعرفه گاز آن با نرخ ۱۰ درصدی محاسبه شود.

به ‌ گفته وی، این رویکرد در کنار افزایش تولید مقاطع ساختمانی موردنیاز برای طرح نهضت ملی مسکن، حفظ بازارهای صادراتی و ارزآوری قابل توجه ‌ ای در پی دارد.

مدیرعامل ذوب ‌ آهن اصفهان تصریح کرد: نرخ گاز از سال ۹۹ تا ۱۴۰۱ حدود ۷۷۰ درصد افزایش داشته است، اما نرخ فروش محصولات ذوب ‌ آهن اصفهان در بازه زمانی مذکور حدود ۸۶ درصد رشد داشته، ضمن اینکه هزینه گاز در سال ۹۹ ، حدود ۳ درصد نرخ تمام ‌ شده بوده، اما در سال ۱۴۰۱ به حدود ۱۶ درصد رسیده است.

این افزایش نرخ گاز طبیعی در سال ۱۴۰۱ ، باعث افزایش هزینه ‌ ها به ‌ میزان ۱۵ هزار میلیارد ریال نسبت به سال ۹۹ شده است و بدین ‌ ترتیب هزینه گاز طبیعی در امسال معادل ۸۶ درصد سود خالص ذوب ‌ آهن اصفهان طی سال ۱۴۰۰ است.

رخصتی بیان کرد: همچنین نرخ برق خریداری ‌ شده در سال ۹۹ ، ۶۴۵ ریال بر کیلووات بوده، در حالی که در سال ۱۴۰۱ به رقم ۸۴۰۰ ریال بر کیلووات افزایش یافته است، بدین ‌ ترتیب هزینه برق خریداری ‌ شده از شبکه برق سراسری در سال ۹۹ ، بالغ بر ۱۷۹ میلیارد ریال بوده، در حالی که پیش ‌ بینی می ‌ شود این رقم در سال ۱۴۰۱ به بیش از ۳۳۰۰ میلیارد ریال افزایش یابد.

سخن پایانی

آن ‌ طور که پیدا است، ذوب ‌ آهن در بحث ارائه محصول باکیفیت برای پروژه نهضت ملی مسکن مشکلی ندارد، بلکه مشکلات اصلی در بحث تامین زیرساخت ‌ ها و مواد اولیه است که در صورت بی ‌ توجهی دولت به این موضوع وعده دولت سیزدهم در بحث مسکن نیز تحت ‌ الشعاع قرار می ‌ گیرد.