برجام، محور مذاکرات منطقه‌ای و جهانی
در روزهای اخیر، موضوع سفر همزمان «ولادیمیر پوتین» و «رجب طیب اردوغان» رؤسای جمهوری روسیه و ترکیه به ایران خبرساز شده است؛ رخدادی که باعث شد کارشناسان مختلف به واکاوی چرایی و اهداف سفر بپردازند.
رئیس‌جمهوری ترکیه شامگاه دوشنبه، ۲۷ تیر وارد ایران شد. افزون بر تلاش برای تقویت روابط دوجانبه با ایران، شرکت در هفتمین نشست شورای‌عالی همکاری ایران و ترکیه با حضور همتای ایرانی از جمله برنامه‌های اردوغان است. سفر دیگر به حضور پوتین در تهران مرتبط است؛ سفری که روز سه‌شنبه، یک روز بعد از سفر اردوغان به ایران صورت گرفت.
ادامه گفت‌و‌گوهای منطقه‌ای
ایران، ترکیه و روسیه در سال‌های اخیر مذاکراتی را درباره سوریه موسوم به «روند صلح آستانه» برای پایان بخشیدن به جنگ و درگیری‌های طولانی‌مدت در این کشور خاورمیانه‌ای برگزار کرده‌اند. در جریان سفر کنونی پوتین و اردوغان به تهران نیز این موضوع مهم در قالب هفتمین دور از این نشست‌ها مورد پیگیری قرار خواهد گرفت؛ به‌ویژه اینکه تهران میزبان «فیصل مقداد» وزیر امور خارجه سوریه نیز خواهد بود. فیصل مقداد روز چهارشنبه در جریان سفر به تهران، علاوه بر دیدار با حسین امیرعبداللهیان، همتای ایرانی خود با تعدادی دیگر از مقامات کشورمان نیز دیدار و رایزنی خواهد کرد.
دیدار اردوغان با رهبر معظم انقلاب
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه به دعوت رسمی سید ابراهیم رئیسی و در رأس هیاتی بلندپایه از مقامات سیاسی و اقتصادی کشورش، دوشنبه شب وارد تهران شد. دیدار و گفت‌وگو با رئیسی، برگزاری هفتمین نشست شورای‌عالی همکاری ایران و ترکیه و حضور در نشست مطبوعاتی از برنامه‌های سفر رسمی اردوغان به کشورمان عنوان شد. رئیس‌جمهوری ترکیه همچنین در جریان سفر به ایران، با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار و گفت‌وگو کرد.
برنامه‌های پوتین در سفر به تهران
براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته ولادیمیر پوتین در جریان سفر به تهران با همتای ایرانی خود سید ابراهیم رئیسی دیدار و رایزنی می‌کند. او همچنین در این سفر براساس اخبار اعلام‌شده از سوی رسانه‌های روسیه احتمالا با آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب نیز دیدار خواهد داشت.
رئیس‌جمهوری فدراسیون روسیه همچنین با همتایان ایرانی خود درباره توافق هسته‌ای گفت‌وگو خواهد کرد. مسکو قصد دارد به تلاش‌ها برای رفع محدودیت‌های غرب علیه ایران ادامه دهد. علاوه بر این، هر دو کشور قصد دارند روابط را به سطح مشارکت استراتژیک برسانند و یک توافقنامه جدید بین‌دولتی در حال آماده‌سازی است. پوتین در جریان این سفر با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه نیز دیدار دوجانبه‌ای خواهد داشت. به‌نظر می‌رسد محور اصلی رایزنی رؤسای‌جمهوری روسیه و ترکیه در تهران علاوه بر موضوع سوریه، بحران اوکراین و امنیت مواد غذایی و بحث صادرات غلات اوکراین باشد.
احیای برجام بهترین گزینه برای واشنگتن است
سفر سران کشورهای منطقه به ایران در حالی انجام می‌شود که یک سناتور دموکرات امریکایی در گفت‌وگو با یک رسانه عربی تاکید کرد احیای برجام بهترین گزینه برای واشنگتن و منطقه است. به گزارش ایسنا، کریس مورفی، سناتور دموکرات امریکایی در گفت‌وگو با شبکه قطری الجزیره گفت: ما در لحظه حساسی با تهران قرار داریم و این مسئله به‌دلیل اقدامات ترامپ و تصمیم او برای خروج از توافق هسته‌ای است. هنوز فرصت برای احیای برجام وجود دارد و این امر بهترین چیز برای واشنگتن و منطقه است.
کاخ سفید زیاده‌خواهی‌هارا کنار بگذارد
وزیر امور خارجه کشورمان نیز در تماس تلفنی با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره آخرین وضعیت گفت‌وگوها برای رفع تحریم‌ها و همچنین برخی موضوعات مهم گفت‌وگو و تبادل‌نظر کرد. به گزارش مهر، امیرعبداللهیان در تماس تلفنی با جوزف بورل، اظهار کرد: هیچ تردیدی در اراده دولت جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن به یک توافق خوب، قوی و پایدار وجود ندارد. رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان با قدردانی از تلاش‌های بی‌وقفه جوزف بورل و انریکه مورا تاکید کرد: کاخ سفید باید زیاده‌خواهی‌ها و تردیدها را کنار گذاشته و با واقع‌بینی در مسیر دستیابی به راه‌حل و حصول توافق گام بردارد و از تکرار رویکرد ناکارآمد گذشته و رفتار غیرسازنده و توسل به اهرم فشار و تحریم دست بردارد.
ادامه تلاش‌ها تا رسیدن به توافق
جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در این گفت‌وگو با تقدیر از اراده مثبت و جدی طرف ایرانی در روند مذاکرات، بر ضرورت ارائه و جمع‌بندی ایده‌های طرفین در شرایط کنونی تاکید کرد. بورل همچنین ضمن تقدیر از ابتکار عمل‌های جمهوری اسلامی برای عبور از موانع و حل‌وفصل برخی اختلافات باقیمانده برای حصول توافق نهایی، بر آمادگی خود و معاونش برای تسهیل و تسریع این روند از طریق ارتباط و رایزنی با همه طرف‌ها تاکید کرد. جوزف بورل افزود: معتقدم باید ماه‌ها تلاش به نتیجه منجر شود و به تلاش خود برای نزدیک کردن دیدگاه‌های ایران و امریکا و رسیدن به نقطه توافق ادامه خواهم داد.
برجام باید با پیکربندی ۲۰۱۵ احیا شود
در همین حال دستیار رئیس‌جمهوری روسیه نیز گفت: این کاملا منطقی است که وضعیت پیرامون برنامه جامع اقدام مشترک در زمینه برنامه هسته‌ای ایران در جریان سفر پوتین و در تماس با سران ایران مورد بحث قرار گیرد؛ به‌عبارت دیگر هدف، رفع محدودیت‌ها از تعاملات عادی تجاری و اقتصادی ایران با جهان خارج است و مسکو به تلاش‌ها در این مسیر ادامه خواهد داد.
به نقل از اینترفاکس، یوری یوشاکوف، دستیار رئیس‌جمهوری روسیه گفت: روسیه طرفدار بازگرداندن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به شکلی است که با هدف رفع محدودیت‌های تجاری ایران و تعامل اقتصادی با بقیه جهان در قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ به رسمیت شناخته شد. وی با بیان اینکه روسیه ادامه تماس‌ها در زمینه برجام را مهم می‌داند، اظهار کرد: ما از گفت‌وگوی برقرار شده بین ایران و امریکا با میانجی‌گری اتحادیه اروپا حمایت می‌کنیم و این گفت‌وگو را نشان روشنی از تعهد ایران به جست‌وجوی مصالحه برای ازسرگیری اجرای کامل برجام می‌دانیم. اوشاکوف با اشاره به روابط دوجانبه روسیه و ایران خاطرنشان کرد: هر دو کشور برنامه‌هایی برای رساندن همکاری‌های دوجانبه به سطح جدیدی دارند؛ سطحی از مشارکت استراتژیک و پیش‌نویس یک معاهده جدید برای این منظور در حال تنظیم است.
همه خواهان توافق برجام هستند
معاون وزیر امور خارجه امریکا نیز در اظهاراتی با ادعای اینکه ایران نمی‌تواند برای بازگشت به توافق هسته‌ای به تصمیم برسد، احیای توافق هسته‌ای را «به‌کلی به نفع ایران» تلقی کرد.
به نقل از وبگاه واشنگتن دیپلمات، وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه امریکا در گفت‌وگویی مطرح کرد: توافق هسته‌ای (برجام) باوجود مذاکرات طولانی که برای احیای آن انجام گرفته و هنوز بی‌نتیجه باقی مانده، از بین نرفته است. شرمن در این باره گفت: من فکر می‌کنم این یک توافق بسیار کارآمد است و ایران فقط باید به آن «بله» بگوید. معاون وزیر امور خارجه امریکا با اشاره به مزایایی که احیای توافق هسته‌ای برای ایران خواهد داشت، گفت: با احیای توافق برجام، تحریم‌های ایران لغو می‌شود، اقتصادشان بهبود می‌یابد و دوباره نفت‌شان به فروش می‌رسد. جهان به نفت آنها احتیاج دارد؛ بنابراین، درآمد خوبی نصیب‌شان می‌شود. او گفت: اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان، انگلیس و روسیه و چین همگی خواهان این توافق هستند.
واکنش امریکا به دیدار سه‌جانبه
سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا نیز در یک کنفرانس خبری به سوالاتی درباره پیشرفت‌های اخیر برنامه هسته‌ای ایران و دیدار سه‌جانبه رؤسای‌جمهور ایران، ترکیه و روسیه پاسخ داد. به گزارش ایسنا به نقل از وبگاه وزارت امور خارجه امریکا، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور در یک کنفرانس خبری در پاسخ به این سوال که امریکا چه انتظاری از نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه درباره سوریه دارد و آیا تعاملات دیپلماتیک مانند این، توسط ولادیمیر پوتین نگران‌کننده است، گفت: صحبت کردن درباره دستور کار این نشست را به خود این سه کشور واگذار می‌کنم. ما شاهد اظهارات متعددی از سوی این کشورها در زمینه موضوعات مورد بحث بوده‌ایم. سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا در بخش دیگری از سخنان خود گفت: رئیس‌جمهوری متعهد شده ایران هیچ گاه به یک سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند. ما همچنان بر این باوریم که دیپلماسی موثرترین وسیله عمل به این وعده است. همچنان بر این باوریم که بازگشتی دوجانبه به پایبندی به برجام سودمندترین مسیری است که هنوز شدنی است و ما تا زمانی که منافع‌مان ایجاب کند، آن را در پیش خواهیم گرفت.
