در روزهای اخیر فعالان فضای مجازی مدعی شدند که قابلیت جست‌وجوی امن یا «Safe Search» بر روی موتور‌های جست‌وجوی گوگل و بینگ برای بسیاری از کاربران ایرانی به صورت پیش‌فرض فعال شده است. از سویی امکان غیرفعال کردن آن نیز وجود ندارد. جست‌وجوی امن برای کاربران همراه با عرضه سیم‌کارت کودک در ایران هم‌زمان شده است. پیرامون این موضوع گفتگویی با یکی از فعالین حوزه فناوری داشتیم. در ادامه همراه ما باشید.

کیوان نقره‌کار، کارشناس فناوری اطلاعات گفت: Safe mode در حقیقت یک فضای خاطر جمع و امن است که توسط سرویس‌دهنده، اپراتور ، صاحب اپلیکیشن یا شبکه اجتماعی برای کاربر ایجاد می‌شود. این امنیت ممکن به نسبت خدمت ارائه شده، متفاوت باشد. مثلاً فرض کنید گوگل خدمتی را ارائه می‌کنید، در فاز اول یک سری سایت‌های مستهجن و موارد را نشان داده نمی‌شود اما وقتی که Safe mode یا حالت امن رو فعال می‌کند، یک مقدار امنیت خاطر را بیشتر برای شما ایجاد می‌کند. این موضوع به یک سری حریم‌های خصوصی بر می‌گردد. ممکن شما دچار مشکلاتی شوید که گذرواژه‌های شما افشا شود. این حالت برای شبکه‌های اجتماعی تعریف دیگری دارد. به نسبت سرویس‌دهنده یا خدمت دهنده این فضا متفاوت است.

استاندارهای جهانی درباره Safe mode

نقره‌کار اظهار کرد: در استانداردهای جهانی نیز از این حالت استفاده می‌شود. مثلاً فرض کنید، گوگل پلی که اپلیکیشن ها مختلفی را ارائه می‌کند، امنیت اپلیکیشن ها را به صورت اتوماتیک تائید می‌کند. این امکان وجود دارد که حساسیت‌های بیشتری باشد. حساسیت پیرامون حمله‌های هکری یا فضاهای مستهجن بیشتر می‌شود و متناسب با این شرایط برای کودکان از Safe mode استفاده می‌شود.

وی افزود: نگاه ویژه مجموعه‌های بزرگ مثل گوگل و فیس‌بوک به امنیت و فضای امن برای کودکان است. در تلاش هستند که خانواده‌ها با امنیت و خاطر جمعی بیشتری در این فضا حضور داشته باشند. خود مصرف‌کننده نیز به این وضعیت دسترسی دارد. والدین می‌توانند تنظیمات لازم برای دسترسی کودکان را شخصی‌سازی کنند. در نتیجه سرویس‌دهنده و کاربر به این محدودیت‌ها دسترسی دارد. کشورهای پیشرو در حوزه فناوری سعی می‌کنند، یک فرهنگ‌سازی و آموزشی برای خانواده‌ها ایجاد بکنند. در نتیجه خانواده‌ها می‌دانند که چه دسترسی را برای فرزندانشان ایجاد کنند. البته کشورهایی هم دولت این حد و مرز رو تعیین می‌کند. نمونه این روند را در کشور خودمان مشاهده کرده‌ایم.

کارشناس فناوری اطلاعات تأکید کرد: به تازگی نیز خبرهایی منتشر شده است که Safe mode را تعدادی از اپراتورها فعال کرده‌اند. بررسی‌های من نشان می‌دهد که تغییر خاصی اعمال نشده است. در فضای مجازی ادعا شده است که اپراتورها اصلی همراه اول و ایرانسل این محدودیت را اعمال کرده‌اند. از نظر فنی این امکان وجود دارد اما بابتش هزینه‌هایی باید بپردازیم. فیلتر کردن یک اپلیکیشن آسیب‌هایی را به سایر اپلیکیشن‌ها حتی اپلیکیشن‌های داخلی می‌زند.

اختلال در اینترنت داخلی با فعال‌سازی Safe mode

نقره‌کار خاطرنشان کرد: از لحاظ سخت‌افزاری مثل شرایطی است که در یک بزرگراه ماشین خارجی و تولید داخل حرکت می‌کنند. ایجاد مانع در بزرگراه برای عدم عبور ماشین‌های خارجی ترافیک را در بزرگراه به وجود می‌آورد. این مشکل به ماشین‌های داخلی نیز آسیب می‌زند. مثلاً در برنامه‌هایی مسیریاب داخلی خلل ایجاد می‌شود. این آسیب‌ها اگر پیرامون سلامت الکترونیک ایجاد شود، جان مردم را به خطر می‌اندازد. همچنین در خصوص بانکداری الکترونیک ممکن آسیب ببینیم، با مشکلات اقتصاد ی روبه‌رو می‌شویم. پیرامون آموزش مجازی هم اگر مدارس آنلاین باشند، دانش آموزان و دانشجویان دچار مشکل خواهند شد.

وی افزود: تا زمانی که یک دستگاه بالاسری بخش دولتی و بخش خصوصی در خصوص اختلال‌ها، افزایش قیمت‌ها و مسائل دیگر با شفافیت توضیح ندهد، تمرکز مردم به سمت گمانه‌زنی‌ها و شبهات فضای مجازی جذب می‌شود. در فضای مجازی فعال شدن Safe mode را پیش گزینه طرح صیانت مطرح می‌کنند اما نمی‌توان به قطعیت این نظر را تائید کرد.

این کارشناس فناوری اطلاعات در پایان گفت: مجلس، وزارت ارتباطات و نهادهای ذی‌ربط باید شرایط را اعلام کنند. زمانی که پاسخی از سوی نهادها نداریم، صحبت‌های فضای مجازی غالب بر افکار عمومی می‌شود. امیدوارم که این موضوع درست نباشد و با فرهنگ‌سازی، آموزش و بهره‌گیری از رسانه‌های کلان مشکلات فضای مجازی را رفع کرد. اگر قرار تصمیمی در سطح کلان گرفته شود، باید به نحوی باشد که آسیب به بخش‌های اقتصادی، اجتماعی، سلامت و آموزش کشور وارد نشود.

چگونه Safe mode را قطع کنیم؟

وارد اپلیکیشن کروم شوید و گزینه Setting را انتخاب کنید. در بخش بعد، گزینه Privacy and security را انتخاب کنید. در مرحله بعدی Use secure DNS را کلیک کنید. در این بخش دو گزینه را مشاهده می‌کنید که مطابق تصویر زیر باید گزینه Choose another provider را انتخاب کنید. سپس از منوی کشویی این بخش و مطابق تصویر زیر، گزینه Cloudflare را تپ کنید.