-
راهکار‌های کنترل قیمت کالاها و خدمات در گفت‌وگو با کارشناسان بررسی شد

انتظارات تورمی را دست‌کم نگیریم

شرایط تورمی ایران در سال ۱۴۰۱ به عوامل گوناگونی بستگی دارد. تورم اساسا یک پدیده پولی بوده و به همین دلیل هم تا حد زیادی به سیاست‌های اقتصادی و پولی وابسته است. یکی از مهم‌ترین مسائل ایران درباره تورم، سرنوشت برجام است.

تورم یکی از مشکلات اقتصادی ایران در دهه‌های گذشته بوده و در سال‌های اخیر همچنان خانوارها و قدرت خرید آنها را با مشکل روبه‌رو کرده است. آخرین گزارش مرکز آمار که در ابتدای امسال منتشر شده نشان می‌دهد در اسفندماه نرخ تورم ماهانه نسبت به ماه قبل کاهش یافته است. اما آیا افت تورم ادامه‌دار خواهد بود و برای غلبه بر آن، چه کارهایی می‌توان کرد؟

تاثیر تورم جهانی و جنگ بر اقتصاد

حمیدرضا جیهانی، کارشناس اقتصاد بین‌الملل در گفت‌وگو با صمتاظهارکرد: اقتصاد ایران مرتب تحت‌تاثیر عوامل گوناگون تورمی بوده و بعضی موقعیت‌های اقتصاد جهانی هم بر آن اثرگذار است.

در حال‌حاضر تورم جهانی شدید در اروپا و امریکا تحت‌تاثیر جنگ روسیه و اوکراین وجود دارد که باعث افزایش نرخ کالاهای اساسی و کامودیتی‌ها در حوزه‌های گوناگون شده که حتی می‌تواند در بعضی از کشورها به بحران‌های تغذیه‌ای و قحطی هم کشیده شود؛ بنابراین کشور ما هم از پیامدهای این مسائل مستثنا نبوده و بر اقتصاد داخلی تاثیر خود را گذاشته است.

وی با اشاره به اینکه یک نظام اقتصادی مبتنی بر سازکارهای عرضه و تقاضا و نرخ تمام‌شده در تولید کالاست، گفت: قاعدتا باید نظام اقتصادی عرضه و تقاضا اجازه دهد بنگاه‌های اقتصادی حداقل‌های حاشیه سودشان را داشته باشند و بتوانند قیمت‌های تمام‌شده خود را تامین کنند تا امکان بقا یابند.

وی اضافه کرد: ظاهرا توجهی به فهم این موضوع در مجموعه دولت نمی‌شود. در روزهای اخیر شاهد این بودیم که رئیس‌جمهوری و معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت تلاش کردند به روش دستوری قیمت‌ها را به سال قبل برگردانند اما با نظام دستوری نمی‌شود بازار را تنظیم کرد.

به یقین پیامدهای این سیاست‌ها را در اقتصاد کشور و به‌طور خاص در کاهش عرضه کالا و احتکارهایی در عرصه مصرف‌کننده و تولیدکننده خواهیم دید.

اظهارنظرهای سیاسی

جیهانی گفت: از سوی دیگر، رفتن به سمت حذف ارز ترجیحی که یک شر بزرگ برای اقتصاد کشور بوده، امری حتمی و لاجرم است. در کنار این مسائل، اتفاقات جهانی و گرانی کامودیتی‌های هم قرار گرفته اما اگر بخواهیم از این مسائل به این صورت سوءاستفاده سیاسی کنیم، اشتباه است. در هر صورت بازار باید اجازه پیدا کند طبق سازکارهای خود فعالیت کند.

این کارشناس اقتصاد گفت: ادامه پیدا کردن مذاکرات برجام و فرسایشی شدن آن قطعا بر گرانی‌های روزهای اخیر تاثیرگذار بوده است.

این‌گونه خبرها بیشتر در فضای اقتصاد رفتاری و مالی-رفتاری اثرگذار است و نه در حوزه‌های اقتصادی. با وجود اینکه ایران به هدف گشایش اقتصادی پای میز مذاکرات رفته اما ایجاد گشایش‌های اقتصادی باید در محور برنامه‌های طرف‌های مذاکراتی برجام قرار گرفته و با جدیت دنبال شود.

اما همین نفس مذاکره و انعقاد یک قرارداد و توافق جدید برای بازگشت به برجام، سیگنال‌های مثبتی در حوزه‌های رفتاری و روانی به بازارهای گوناگون مخابره می‌کند که منجر به توقف یا کاهش انتظارات تورمی می‌شود.

وی تصریح کرد: سیگنال خبر توقف مذاکرات به بازارهای مالی و بورس بر سایر بازارها نیز موثر بوده که یک نمونه آن را در نرخ دلار می‌بینیم که حدود ۱۰ درصد افزایش داشته است.

عوامل موثر بر گرانی‌ها

محمد رجایی، کارشناس اقتصاد در گفت‌وگو با صمتبیان کرد: افزایش نرخ تورم و قیمت کالاها متاثر از یک‌سری عوامل اقتصادی و روانی است.

وی افزود: یکی از عوامل اقتصادی تورم، افزایش هزینه تولید است. به این معنا که اگر داده‌ها افزایش نرخ داشته باشند، متناسب با آن افزایش نرخ یک امر طبیعی است؛ بنابراین اگر دولت بخواهد با افزایش قیمت‌ها مبارزه کند باید به‌نوعی جلوی افزایش قیمت نهاده‌های تولید را بگیرد. این کار نیز یا با دادن یارانه یا با کنترل و تنظیم نرخ انجام می‌شود.

وی با اشاره به اینکه یکی دیگر از عوامل تورم حجم نقدینگی است، گفت: نقدینگی در ۸ سال گذشته ۶ و نیم برابر شده است.

زمانی که آقای روحانی دولت را تحویل گرفت، حجم نقدینگی ۸۰۰ هزار میلیارد تومان بود و در پایان دولت او، ۵ هزارهزار میلیارد تومان شد.

خلق پولی که از ناحیه این افزایش پایه پولی در دولت سابق انجام شده، به اضافه پایه پولی که در این دولت اتفاق افتاده، دست به‌دست هم داده و خلق پول را افزایش می‌دهند و حجم نقدینگی را زیاد

می‌کنند.

وی افزود: به‌دلیل اینکه خلق پول، یک فرآیند زمان‌بر است، حتی افزایش پایه پولی در دولت سابق تا چند سال در دولت جدید وجود خواهد داشت، ضمن اینکه اقدامات دولت هم بر فرآیند خلق پول شدت می‌دهد.

از انتظارات تورمی تا سوداگری

رجایی اظهارکرد: علاوه بر این عوامل، مسائل روانی نیز در افزایش قیمت‌ها تاثیرگذار است. معمولا زمانی که قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند، تقاضا کاهش یافته و بر اثر آن عرضه زیاد می‌شود و قیمت‌ها به نرخ اولیه برمی‌گردند.

اما در جامعه فعلی ما که در آن انتظارات تورمی شکل گرفته، زمانی‌که قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند یا به هر دلیلی انتظار افزایش نرخ برای کالایی می‌رود،‌ مردم برعکس عمل می‌کنند. در این شرایط، مصرف‌کننده برای اینکه کالا را در آینده با افزایش نرخ بیشتر نخرد، نسبت به خرید بیشتر کالا اقدام می‌کند. این مسئله باعث اضافه تقاضا در بازار شده و بر اثر آن قیمت‌ها افزایشی می‌شود.

این کارشناس اقتصاد گفت: در حال‌حاضر نرخ ارز ویژگی پیدا کرده که وقتی افزایش پیدا می‌کند، انتظارات تورمی ایجاد می‌شود. اگر بخواهیم اقتصادی فکر کنیم وقتی نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند باید تنها کالاهایی که وابسته به نرخ ارز هستند، افزایش قیمت داشته باشند.

اما در کشور ما با گران شدن نرخ ارز، قیمت همه کالاها افزایش می‌یابد، چراکه ذهنیت جامعه بین افزایش نرخ ارز و کالاهای داخلی ارتباط ایجاد کرده است.

وی افزود: از سویی نمی‌توان سوداگرانی که از این افزایش‌ها و نوسانات سود می‌برند را نیز نادیده گرفت. این سوداگران هم تا جایی که برایشان امکان داشته باشد، به افزایش قیمت‌ها دامن می‌زنند. ضمن اینکه بخش زیادی از نقدینگی در دست این افراد است.

رجایی گفت: بنابراین نمی‌توان فقط یک عامل را در افزایش قیمت‌ها مطرح کرد.

همه این عوامل در تعیین قیمت نهایی کالا نقش دارند و وظیفه دولت تنظیم‌گری بازار است.

دولت باید با سازکار کنترلی، با افراد و شبکه‌هایی که به گرانی‌ها دامن می‌زنند، برخورد کند. اگر دولت‌ها بتوانند نقدینگی را در اقتصاد کنترل کنند، یک خدمت بزرگ به اقتصاد و کشور خواهد بود و به‌تبع آن در آینده هم می‌توانند تورم را کنترل کنند. اما تا زمانی که نقدینگی مدام افزایش پیدا می‌کند، فقط با سیاست دستوری نمی‌توان مسئله گرانی و افزایش نرخ کالاها را حل کرد.

سخن پایانی

در مجموع کارشناسان بر این باورند که ریشه گرانی‌ها در رشد تورم و انتظارات تورمی است که در اقتصاد کشور به‌وجود آمده و فقط با دستور و ابلاغیه نمی‌توان بازار را کنترل کرد. با این حال، برخی از کارشناسان نقش سوداگران و سوءاستفاده آنها از افزایش نرخ برخی کالاها برای بالا بردن نرخ دیگر کالاها را پررنگ می‌بینند. موضوع اینجاست که تورم پدیده‌ای کلان است و در سطح خُرد نمی‌شود کار زیادی درباره آن کرد.

تورم بلندمدت در ایران بیش از 20 درصد در سال بوده است و این نشان می‌دهد نگهداری پول نقد یا گزینه‌های کم بازده مانند بانک چقدر می‌توانند قدرت خرید افراد را کم کنند.

بهترین راه برای مقابله با تورم در سطح خانوار و فردی، افزایش سواد مالی و سرمایه‌گذاری اصولی است. یکی از راهنمایی‌هایی که متخصصان مالی می‌کنند، آن است که سعی کنید متنوع‌سازی را در سرمایه‌گذاری رعایت کنید؛ یعنی سبدی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری مختلف تشکیل دهید تا ریسک شما کم باشد و قدرت خرید خود را در طول زمان حفظ کرده یا افزایش دهید. در صورتی که وقت یا زمان کافی برای این کار ندارید، می‌توانید از صندوق‌های سرمایه‌گذاری گوناگون استفاده کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

بخش‌های ستاره دار الزامی است
*
*

آخرین اخبار

پربازدیدترین