توجه کشورهای در حال توسعه از جمله ایران به صنعتی شدن از سال ۱۹۵۰ تاکنون دلایل متعددی داشته است. بسیاری از کشورهای در حال توسعه مخصوصا مستعمرات سابق، صنعتی شدن را معادل متمدن شدن، مستقل شدن و عاملی برای کسب حیثیت می دانستند. به مرور رهبران مطلع تر و واقع بین‌تر کشورهای در حال توسعه، استراتژی توسعه صنعتی را به خاطر توجه به تامین مایحتاج زندگی مردم و بدست آوردن رفاه اقتصادی بیشتر به عنوان اهرم‌های توسعه کشور به کار گرفتند.

اما آنچه کوشش‌های صنعتی شدن را تقویت کرد، طبیعت خود صنعتی شدن است که باعث تغییر در کل ساخت و بافت جامعه می شود. این خود تفاوت‌هایی بین جوامع پیشرفته و جوامع توسعه نیافته را به وجود می‌آورد. در عمل تاکنون استراتژی‌های توسعه اقتصادی بر پایه توسعه صنعتی استوار بوده است. پیش از انقلاب اسلامی ایران کشور سه موج در جهت صنعتی شدن را پشت سر نهاده بود. با شکل گیری انقلاب اسلامی ایران گذشته از مشکلات سابق، وابستگی شدید به ارز حاصل از نفت برای خرید ماشین آلات و قطعات و مواد اولیه مشکلات جدیدی مانند کمبود نقدینگی، عدم تثبیت مدیریت، بی تجربگی مدیران تازه، فقدان پیوند بین برنامه‌ریزی و اجرای نیازهای واقعی توسعه صنعتی و غیره پدید آمد. البته بی توجهی دولت وابسته به نفت به بخش خصوصی سبب شد که انحصار در برخی صنایع شکل بگیرد. انحصاری که بنابر گفته اقتصاددان‌ های کلاسیک سبب مرگ تدریجی برای صنایع هر کشوری است.

در همین راستا گفتگویی داشتیم با یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی.

نقش کلیدی دولت در صنعت

بهزاد رحیمی دبیر دوم کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در مورد موضوع یاد شده اظهار کرد: مهمترین دلیل صنعتی نشدن ایران را می توان نادیده گرفتن جایگاه بخش خصوصی دانست. یعنی همواره دولت نقش کلیدی را در صنعت ایفا کرده است. هر کجا که دولت هم بوده، معمولا براساس دستورالعمل‌ها و بخش‌نامه‌های خودش عمل کرده. لذا کمتر به فکر توسعه و منافع اشخاص بوده است.

وی افزود: در مقابل اگر بخش خصوصی حضور داشته باشد به منافع مردم توجه بیشتری داشته است. ضمن اینکه ریسک‌های مدیریتی را به حداقل رسانده است. بنده با نگاهی که به برخی صنایع داشته‌ام پی برده‌ام که در برخی از صنایع هدفمند عمل کرده‌ایم. اما در صنایع پیشران آنچنان که باید خوب عمل نکرده ایم. اکنون در صنعت خودرو حرفی برای گفتن نداریم، چون دولت در حال دخالت در این صنعت است. در صنایع هوایی و ریلی نیز این مشکلات را نداریم.

نماینده مردم بانه و سقز در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: فکر می‌کنم در این صدسال جای تجدید نظر در مورد سیاست‌‌های اعمالی مربوط به صنایع وجود دارد. لذا پیشنهاد من این است که صنعت کشور هم همانند آموزش و پرورش‌مان تطبیقی شود. چون ما نمی‌توانیم جزیره‌‎ای تصمیم بگیریم و جلو برویم.

رحیمی ادامه داد: ما باید با الگوبرداری از کشورهای پیشرفته و بومی سازی آن، به سمت جلو حرکت کنیم. زیرا ما هم منابع بسیار داریم اما نمی توانیم درست از آنها استفاده کنیم. لذا نیاز است که یک بازنگری اساسی در سیاست های صنعتی داشته باشیم.

بی‌توجهی به آمایش سرزمین

وی در مورد استفاده از مدیر خارجی برای عملکرد بهتر صنایع اظهار کرد: اگر صنایع ما خصوصی شوند می ‌توان از مدیر خارجی استفاده کرد، ضمن اینکه در این مورد تجربه خوبی نداشتیم. هرچند ما خودمان مدیران موفقی داریم. لذا پیشنهاد می‌شود که مدیران داخلی را برای یادگیر و کسب تجربه بهتر به خارج از کشور بطور موقت اعزام کنیم.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در پایان اظهار کرد: مدیریت یک علم است که نیاز به تجربه دارد. اینکه می گوییم با تکیه بر توان داخلی، یک بحث دیگر است که بنظر بنده در مورد مدیریت صادق نیست. اکنون در صنایع کشور به آمایش سرزمین اصلا توجه نمی‌شود.زیرا برخی از تصمیمات یک‌شبه و بدون مطالعه بوده،‌ بسیاری از صنایع ما در مکان‌های جغرافیای کم‌‌ آب احداث شده و در برخی استان‌های دیگر این شیوه برعکس است. یکی از مهمترین آسیب های جدی وارد شده بر صنایع کشور، عدم توجه به آمایش سرزمین است و قطعا یکی از عوامل پسرفت صنعت نیز بوده است.

منبع:گسترش نیوز